رادیو سیاست(پادکست سیاسی ‪)‬ IndependentPersian / ایندیپندنت فارسی

سه ماه و نیم پس از اعلام «تنفس» در گفت‌وگوهای وین، مذاکره با ایران با ظاهری جدید به دوحه پایتخت قطر منتقل شده است. مکان و زمان این رایزنی‌ها در آستانه سفر جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا به اسراییل و عربستان سعودی و در فاصله چهار ماه تا برگزاری جام جهانی در قطر، نشان از آن دارد که موضوع گفت‌وگوها تنها به برنامه‌های هسته‌ای تهران محدود نیست.
این نخستین بار نیست که مکان مذاکره با ایران از وین و ژنو به شهر دیگری منتقل می‌شود. در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، مذاکره بر سر مکان گفت‌وگوها خود موضوعی برای مذاکره بود و برای ماه‌ها چند دور مذاکرات بی‌حاصل در بغداد، استانبول، مسکو و آلماتی برگزار شد. اما در نهایت مذاکرات محرمانه نمایندگان ایران و آمریکا در ویلای شخصی سلطان قابوس، پادشاه سابق عمان بود که به برجام در دولت حسن روحانی انجامید.
اینکه دوحه با توجه به نوع مناسبات با دیگر کشورهای عربی، با ظرفیت میانجی‌گری عمان برابری می‌کند یا خیر، و آیا جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی از انگیزه کافی برای توافق برخوردار است، مورد تردید است.
اما برگزاری این مذاکرات در یک کشور عربی منطقه خلیج فارس نشان می‌دهد که دست‌کم در این مقطع زمانی دولت بایدن ناگزیر توصیه توماس فریدمن را جدی‌تر گرفته است.
فریدمن پیش از ورود بایدن به کاخ سفید در نیویورک‌تایمز نوشت: «جوی عزیز، دیگر فقط موضوع هسته‌ای ایران مطرح نیست، برای توافق با تهران باید با خاورمیانه جدید روبه‌رو شوی».
نگرانی‌های امنیتی کشورهای منطقه حقیقتی بود که یک بار در دولت باراک اوباما نادیده گرفته شد و شکست برجام را به دنبال داشت.
در حال حاضر تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای پس از حمله پنجم اسفندماه روسیه به اوکراین، طرف‌های دخیل در روند مذاکرات با ایران و البته مقامات تهران را به تغییر محاسبات و بازنگری در سیاست‌ها واداشته است.
بایدن که گمان می‌کرد منابع نفت آمریکا و انرژی سبز او را از تعامل با قدرت‌های منطقه بی‌نیاز می‌کند، حالا به‌دنبال افزایش بی‌سابقه بهای سوخت بادستور کار تقویت روابط راهی عربستان سعودی است.
اروپای وابسته به واردات انرژی از روسیه، اکنون در جستجوی منابع جایگزین از حوزه خلیج فارس است و موضوع صادرات نفت ایران را در حاشیه اجلاس گروه ۷ پیش کشیده است.
روند صلح اسراییل و اعراب که از نگاه دمکرات‌هایی مانند جان کری، وزیر امور خارجه اسبق آمریکا، ناممکن بود، حالا با شتاب در جریان است و دولت بایدن می‌کوشد پیمان ابراهیم را به روابط اسراییل و عربستان گسترش دهد.
چتر دفاع موشکی در منطقه با مشارکت اسراییل و کشورهای عرب

«حملات پنجشیر» عنوان مجموعه عملیات‌های نیروهای ارتش شوروی سابق و ارتش جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان است که بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۵ برای تصرف پنجشیر انجام شد. این حملات ۹ بار و به شیوه‌های گوناگون و با استفاده از نیروی هوایی و زمینی صورت گرفته.
به گواهی تاریخ و شاهدان آن جنگ، نیروهای ارتش سرخ برای ضربه زدن به چریک‌های جهادی تحت فرمان احمدشاه مسعود، به غیرنظامیان شلیک می‌کردند و زنان، کودکان و سالمندان را گروگان می‌گرفتند. نیروهای ارتش سرخ به کشتن غیرنظامیان بسنده نمی‌کردند، خانه‌ها، باغ‌ها و علفزارها را نیز آتش می‌زدند.
این حمله‌ها که پنج سال ادامه داشت، موجب تضعیف چریک‌های جهادی در پنجشیر نشد، بلکه به آنان قدرت بیشتر داد، چون افراد بیشتری برای فرار از ظلم و شکنجه نیروهای شوروی و دولت وقت، به صفوف مجاهدین پیوستند.
روش دیگر نیروهای ارتش سرخ این بود که وقتی چریک‎‌های جهادی به آنان ضربه می‌زدند، در اقدامی انتقام‌‌جویانه، غیر نظامیان را که بیشتر بستگان و آشنایان نیروهای جهادی بودند، تیرباران می‌کردند.
این ماجرا، پس از ۴۲ سال، بار دیگر در پنجشیر آغاز شده است. پس از آنکه در شامگاه جمعه ۱۶ اردیبهشت، نیروهای جبهه مقاومت ملی، در مجموعه عملیاتی، ۲۲ عضو گروه طالبان را کشتند، این گروه بزرگ‌ترین لشکرکشی‌اش به پنجشیر را آغاز کرد. سران طالبان ابتدا اعضای تاجیک این گروه را از خط مقدم جبهه دور کردند، سپس، صدها جنگجو را از استان‌های پشتون‌نشین از جمله خوست، قندهار و میدان وردک، به پنجشیر دعوت کردند. به گفته ساکنان پنجشیر، شمار جنگجویان طالبان که در این چند روز وارد این منطقه شده‌اند، به «هزاران» نفر می‌‌رسد. طالبان شماری از خانه‌های مسکونی را به زندان و مدارس دخترانه و مراکز درمانی را به قرارگاه نظامی تبدیل کرده‌اند.
صدها نفر از اهالی روستاهایی که هدف حمله طالبان قرار گرفته‌اند، به کوه‌های سرد و پر از برف پنجشیر پناه برده‌اند.
منابع محلی در پنجشیر به ایندیپندنت فارسی گفتند تاکنون حدود ۴۰۰ غیر نظامی در این استان بازداشت و زندانی شده‌اند. در میان این افراد، معلمان، پزشکان، کشاورزان و مغازه‌داران نیز دیده می‌شوند و همه به یک اتهام شکنجه می‌شوند: همکاری با جبهه مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود.
فهیم (نام مستعار) از ساکنان دره عبدالله‌خیل به ایندیپندنت فارسی گفت طالبان شماری از خانه‌های مسکونی، مدارس دخترانه و مراکز درمانی را به زندان تبدیل کردند و ساکنان محلی را بازداشت، شکنجه و زندانی می‌کنند. او در ادامه افزود که طالبان فقط در شهرستان دره، حدود ۲۰۰ نفر را ب

با طولانی شدن وقفه پیش آمده در مذاکرات برای احیای برجام، اکنون امیدها برای دستیابی به توافقی میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران کمتر از هر زمان دیگر شده است.
اگرچه محور اصلی مذاکرات وین را برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی تشکیل می‌داد، اما واقعیت این است که آنچه موجب ناکامی این مذاکرات شده، نه مسایل فنی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای، بلکه مسایلی کلی‌تر و فراگیرتر از فقط بخشی از برنامه‌ها و سیاست‌های تهران موجب شده که دستیابی به توافق برای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای در قبال لغو تحریم‌های چشم اندازی روشن نداشته باشد.
تاکید جمهوری اسلامی بر ضرورت خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروه‌های تروریستی که در عمل به سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی گره خورده است از یک سو، و ناتوانی دولت جو بایدن در در متقاعد کردن کنگره و نیز متحدان منطقه‌ای آمریکا از سوی دیگر، باعث شده که علی‌رغم توافقات دو طرف بر سر چارچوب فعالیت‌های هسته‌ای ایران، عملا چنین توافقی به دست نیاید.
به نظر می‌رسد که اصرار جمهوری اسلامی بر حفظ سیاست‌های منطقه‌ای که بر محور مداخله در امور کشورهای منطقه، حمایت از گروه‌های نیابتی و تلاش برای تشکیل هلال شیعی از لبنان تا یمن استوار شده، اساسا امکان توافقی جزیی یا کلی بر سر برنامه‌های اتمی و یا هر نوع تعامل و همکاری با جهان را غیر ممکن ساخته است.
نگرانی کشورهای منطقه از این سیاست‌ها که با بدگمانی نسبت به قصد جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح اتمی همراه است، آن قدر زیاد است که عملا موجب تغییراتی عمده در منطقه شده است تا آنجا که اسرائیل و کشورهای عرب منطقه، به دلیل احساس خطر مشترکی که از سوی جمهوری اسلامی می‌کنند، در رویدادی تاریخی نه تنها به یکدیگر نزدیک شده‌اند، بلکه در پس ایجاد یک پیمان دفاعی مشترک هستند که گاه از آن به عنوان ناتو خاورمیانه نام برده می‌شود.
جمهوری اسلامی از نظر اقتصادی در تنگناست و مردم ایران، فقر و دشواری‌های اقتصادی و معیشتی بی سابقه‌ای را تحمل می‌کنند، با این همه، علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی با صراحت بر این نکته تاکید کرده که آمریکاستیزی، سیاست‌های منطقه‌ای و برنامه‌ اتمی سه عامل قدرت ملی جمهوری اسلامی هستند که در هیچ شرایطی کنار گذاشته نخواهند شد.
به همین دلیل است که حتی اگر ایران و غرب در وین به توافقی هم دست پیدا می‌کردند، می شد حدس زد که عمر چنان توافقی هم نمی توانست خیلی طولانی باشد.
تجربه برجام به خوبی این نکته را برای همه طرف‌های درگیر روشن کرد. در آن زمان، با آنکه تحریم‌های اعمال شده علیه جمهو

کمتر از یک هفته دیگر، دور دوم انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در سال ۲۰۲۲ برگزار می‌شود. گزارش‌های میدانی از رقابت بسیار نزدیک میان امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فعلی فرانسه، و مارین لوپن، نماینده راست افراطی، حکایت دارد. در بیست سال گذشته، انتخابات سال ۲۰۲۲ سومین انتخابات ریاست جمهوری فرانسه است که بخش‌هایی از جامعه مجبورند از ترس تبعات به قدرت رسیدن راست افراطی، نماینده‌ای از راست میانه را انتخاب کنند.
نخستین بار در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۲ بود که نیروهای سیاسی چپ در مقابل اقبال عمومی به راست افراطی غافلگیر شدند. در آن سال، وقتی چهار روز پیش از برگزاری دور اول انتخابات، از لیونل ژوسپن، نخست‌وزیر وقت فرانسه و نامزد سوسیالیست‌ها در همان انتخابات، پرسیده شد اگر آرای لازم را به دست نیاورد، در دور دوم انتخابات به چه کسی رای خواهد داد؟ ژوسپن لبخند زد و چنان احتمالی را به سخره گرفت. با این‌حال، زمانی‌که سوسیالیست‌ها دور اول انتخابات را با کمتر از ۲۰۰ هزار رای به ژان ماری لوپن‌ــ پدر مارین لوپن و سیاستمداری که جنایت‌های رژیم هیتلر علیه یهودی‌ها را جزو جزئیات کم‌اهمیت جنگ دوم جهانی به حساب می‌آورد‌ــ باختند، جناح چپ مجبور شد با تمام توان از ژاک شیراک حمایت کند.
وضعیت انتخابات در سال ۲۰۱۷ نیز به گونه‌ای رقم خورد که بخشی از نیروهای سیاسی جامعه فرانسه بار دیگر بر سر دو راهی انتخاب میان بد و بدتر قرار گرفتند. دور گذشته انتخابات ریاست جمهوری فرانسه نیز میان نامزدهای فعلی برگزار شد، ولی امانوئل مکرون در نهایت توانست مارین لوپن را با اختلافی ۳۳ درصدی شکست دهد.
اما امسال، امانوئل مکرون موقعیتی شکننده دارد. ژان لوک ملانشون، نامزد چپ‌گرای انتخابات ۲۰۲۲، پس از شکست در دور نخست و کسب ده میلیون رای، به طرفدارهایش توصیه کرد تحت هیچ شرایطی به مارین لوپن رای ندهند اما رای به مکرون را نیز توصیه نکرد.
تا لحظه تنظیم این گزارش، تازه‌ترین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد او تنها با هشت درصد اختلاف، از لوپن جلوتر است. به همین دلیل، برخی ناظران سیاسی، که نگران به قدرت رسیدن راست افراطی در فرانسه‌اند، می‌گویند چنین رقمی قابل اتکا نیست. بر پایه نظرسنجی‌های انجام‌شده، اگرچه پس از برگزاری اولین دور انتخابات در ۱۰ آوریل اقبال عمومی به مکرون بیشتر شده، آرای لوپن نیز تقریبا به همان نسبت افزایش داشته است و هر لحظه دارد فاصله‌اش را با رقیب کاهش می‌دهد.

تا همین چند هفته پیش، پیروزی امانوئل مکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه، که دور اول آن یکشنبه ۱۰ آوریل برگزار می‌شود، قطعی به نظر می‌رسید؛ اما آخرین وضعیت نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد با این‌که ورود مکرون به دور دوم کم‌و‌بیش قطعی است، او در هر دو دور نبردهایی سخت‌تر از آنچه تصور می‌شد خواهد داشت.

در حالی که جهان غرب در گیر‌و‌دار تورم بالا و بحران‌هایی همچون حمله روسیه به اوکراین است، وضع اقتصادی فرانسه در مقایسه با بسیاری از کشورها، به‌نسبت بهتر بوده است. با این همه، مکرون، رئیس‌جمهوری میانه‌رویی که زمانی وزیر کابینه سوسیالیست‌ها بود، امروز به راست میانه نزدیک‌تر است. او در پنج سال زمامداری‌اش، کم بحران به چشم ندیده است. بسیاری از مردم او را که سال‌ها بانکدار و فعال عرصه سرمایه‌گذاری بود، «رئیس‌جمهوری ثروتمندان» می‌خوانند که آمال مردم عادی را در دل ندارد و از مصائب زندگی روزمره آن‌ها بی‌خبر است. اقدام‌های مکرون برای رقابتی‌‌تر کردن اقتصاد فرانسه با زیر ضرب بردن برخی ابعاد نظام اجتماعی قوی این کشور همراه بوده است و همین باعث شد آماج انتقاد جنبش‌های خیابانی مثل «جلیقه زردها» قرار گیرد.

اما با وجود این‌که آمال اقتصادی معمولا با چپ تداعی می‌شوند، انتظار می‌رود رقیب اصلی مکرون در انتخابات روز یکشنبه نامزد راست افراطی باشد: مارین لوپن، رهبر حزب «اتحاد ملی» که کوشیده است جناح سیاسی‌اش را از تصویر افراط‌گرایی و نژادپرستی دور کند و معتدل‌تر نشان دهد. بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها، مکرون در دور اول فقط ۵ درصد از لوپن پیش خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود این نامزد راست‌گرا ۲۲ درصد آرا را کسب کند.

خروج نامنتظره اریک زمور نیز به کمک لوپن آمده است، نامزدی دیگر در راست افراطی که بسیار رادیکال‌تر و صریح‌اللهجه‌تر از لوپن به موضوع‌های مورد علاقه این جناح سیاسی می‌پردازد: ضدیت با مهاجران، گلایه از تاثیر مسلمانان در فرانسه و درخواست تقویت پلیس. زمور که در نظرسنجی‌های اخیر به زیر ۱۰ درصد سقوط کرده، باعث شده است لوپن چهره معتدل‌تری پیدا کند و بسیاری از رای‌دهندگان سنتی راست که از مکرون دل خوشی ندارند به او متمایل شوند.

توقف گفت‌و‌گوهای وین در ۲۰ اسفند خبر غیرمنتظره‌ای نبود. از زمانی که روسیه پس از تجاوز نظامی به اوکراین با سنگین‌ترین تحریم‌های غرب روبه‌رو شد، مشخص بود که گذر از دالان احیای برجام آسان نخواهد بود.
یک سال گفت‌و‌گوی کشورهای باقی‌مانده در برجام، به علاوه آمریکا، با ایران فعلا در خلاء باقی مانده است. ایران از اردیبهشت ۱۳۹۸، که تصمیم گرفت تعهدهای برجامی‌اش را کاهش دهد، بر سرعت برنامه هسته‌ای‌اش افزوده و اکنون بیش از هر زمانی به ساخت تسلیحات هسته‌ای نزدیک شده است.
یکی از موضوع‌هایی که گره در کار احیای برجام انداخته همین پیشرفت‌ برنامه هسته‌ای است. تولید اورانیوم فلزی و غنی‌سازی ۶۰ درصدی‌اش همان مرحله‌ای است که آمریکا و کشورهای اروپایی آن را گام مستقیم ایران به‌سوی بمب اتم می‌دانند.
ایران بارها گفته که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است. اما شواهد حکایتی دیگر دارد. ایران دست‌کم تا پیش از سال ۱۳۸۲، برنامه مفصلی برای ساخت بمب اتم داشته است. کار روی فیوزهای انفجاری، کلاهک بمب و موشک‌هایی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای فقط اتهام نیست. اسنادی که سازمان‌های اطلاعاتی از کامپیوتر سرقت‌شده یکی از مقام‌های تهران به دست آوردند اولین سندِ تلاش ایران برای ساخت بمب اتم بود. اما این پرونده یک بار در سال ۱۳۹۴ و در آستانه اجرای برجام، مختومه شد. ولی بر اساس اسنادی که بعدها بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، در سازمان ملل به آن‌ها اشاره کرد، ایران برنامه نظامی هسته‌ای‌اش را کنار نگذاشته و فقط به دنبال زمان مناسب است تا آن را برای عملیاتی کند.
این موارد و کشف اورانیوم با منشا انسانی در چهار سایت اعلام‌نشده به آژانس، آن هم زمانی که ایران مدعی همکاری کامل با آژانس بود، در نیت ایران تردید ایجاد می‌کند. همین موضوع‌ها مانعی سر راه احیای برجام شده بودند.
مانع دیگر خواسته ایران برای رفع تحریم از علی خامنه‌ای و سپاه پاسداران است، تحریم‌هایی که در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ وضع شدند و لغوشان برای دولت بایدن بار حیثیتی دارد. سپاه پاسداران همچنان بانی بزرگ‌ترین درگیری‌ها و تنش‌ها در منطقه خاورمیانه است؛ از رود نیل تا تنگه باب‌المندب، هرجا که سپاه وارد شده، درگیری خونباری رخ داده و اکنون، دولت بایدن تحت فشار است که این نیرو را از فهرست تحریم‌های تروریستی خارج کند.