On Beşinci Söz’ün Zeyli Yirmi Altıncı Mektub’un Birinci Mebhası بِاسْمِه۪ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِه۪ بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ ٭ وَاِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ اِنَّهُ هُوَ السَّم۪يعُ الْعَل۪يمُ Huccetü’l-Kur’ân ale’ş-Şeytân ve Hizbihî. İblîsi ilzâm, şeytanı ifhâm, ehl-i tuğyânı iskât eden Birinci Mebhas: Bîtarafâne muhâkeme içinde Şeytan’ın müdhiş bir desîsesini kat‘î bir sûrette reddeden bir vâkıadır. O vâkıanın mücmel bir kısmını on sene evvel Lemeât’da yazmıştım. Şöyle ki: Bu risâlenin te’lîfinden on bir sene evvel, Ramazân-ı Şerîf’de İstanbul Bâyezîd Câmi‘-i Şerîfi’nde hâfızları dinliyordum. Birden, şahsını görmedim, fakat ma‘nevî bir ses işittim gibi bana geldi. Zihnimi kendine çevirdi. Hayâlen dinledim, baktım ki, bana der: “Sen Kur’ân’ı pek âlî, çok parlak görüyorsun. Bîtarafâne muhâkeme et. Öyle bak. Yani bir beşer kelâmı farz et, bak. Acaba o meziyetleri, o ziynetleri görecek misin?” dedi. Hakîkaten ben de ona aldandım. Beşer kelâmı farz edip öyle baktım. Gördüm ki, nasıl Bâyezîd’in elektrik düğmesi çevrilip söndürülünce ortalık karanlığa düşer. Öyle de, o farz ile, Kur’ân’ın parlak ışıkları gizlenmeye başladı. O vakit anladım ki, benim ile konuşan Şeytan’dır. Beni vartaya yuvarlandırıyor. Kur’ân’dan istimdâd ettim. Birden bir nûr kalbime geldi. Müdâfaaya kat‘î bir kuvvet verdi. O vakit şöylece şeytana karşı münâzara başladı. Dedim: “Ey Şeytan! Bîtarafâne muhâkeme, iki taraf ortasında bir vaz‘iyettir. Hâlbuki hem senin, hem insandaki senin şâkirdlerin dediğiniz bîtarafâne muhâkeme ise, taraf-ı muhâlifi iltizâmdır. Bîtaraflık değildir. Muvakkaten bir dinsizliktir. Çünkü Kur’ân’a kelâm-ı beşer diye bakmak ve öyle muhâkeme etmek, şıkk-ı muhâlifi esas tutmaktır. Bâtılı iltizâmdır. Bîtarafâne muhâkeme değildir. Belki bâtıla tarafgîrliktir.” Şeytan dedi ki: “Öyle ise, ne Allah’ın kelâmı, ne de beşerin kelâmı deme. Ortada farz et, bak.” Ben dedim: O da olamaz. Çünkü münâzaun fîh bir mal bulunsa, eğer iki müddeî birbirine yakın ise ve kurbiyet-i mekân varsa, o vakit o mal, ikisinden başka birinin elinde veya ikisinin elleri yetişecek bir sûrette bir yere bırakılacak. Hangisi isbat etse, o alır. Eğer o iki müddeî birbirine gayet uzak, biri maşrıkta, biri mağribde ise, o vakit kaideten ‘sâhibü’l-yed’ kim ise, onun elinde bırakılacaktır. SAYFA 54 Çünkü ortada bırakmak kābil değildir. İşte Kur’ân, kıymetdar bir maldır. Beşer kelâmı Cenâb-ı Hakk’ın kelâmından ne kadar uzaksa, o iki taraf o kadar, belki hadsiz birbirinden uzaktır. İşte serâdan süreyyâya kadar birbirinden uzak o iki taraf ortasında bırakmak mümkün değildir. Hem ortası yoktur. Çünkü vücûd ve adem gibi ve nakîzayn gibi iki zıddırlar. Ortası olamaz. Öyle ise Kur’ân için sâhibü’l-yed taraf-ı İlâhîdir. Öyle ise onun elinde kabul edilip öylece delâil-i isbâta bakılacak. Eğer öteki taraf, onun Kelâmullâh olduğuna dâir bütün burhânları birer birer çürütse, elini ona uzatabilir. Yoksa uzatamaz. Heyhat! Binler berâhîn-i kat‘iyenin mıhları ile Arş-ı A‘zam’a çakılan bu muazzam pırlantayı, hangi el bütün o mıhları söküp, o direkleri kesip onu düşürebilir? İşte ey şeytan! Senin rağmine ehl-i hak ve insaf bu sûretteki hakîkatli muhâkeme ile muhâkeme ederler. Hatta en küçük bir delilde dahi Kur’ân’a karşı îmânını ziyâdeleştirirler. Senin ve şâkirdlerinin gösterdiği yol ise, bir kerre beşer