Woordwaarde Woordwaarde

Toen Renée Broekmeulen eind jaren negentig werd aangesteld als speechschrijver bij het ministerie van OCW, kreeg ze een werkruimte weggestopt in de kelder. Hier en daar werden wenkbrauwen gefronst: hebben we zo iemand wel echt nodig? Tegenwoordig hebben speechschrijvers een fatsoenlijk kantoor en is er direct contact met een minister.

Toch opereren speechschrijvers altijd in de luwte en zo hoort het ook, vindt Broekmeulen. Dat is de magie van het vak. In haar boek De Speechschrijver beschrijft ze hoe het is om in de schaduw te werken, waar een goede speech aan moet voldoen en met welke dilemma's speechschrijvers soms worstelen: ‘Aan het eind van de dag is de speech van de spreker, het is hún verhaal’.

Gast

Renée Broekmeulen heeft bijna 25 jaar ervaring in het vak van speechschrijven. Ze werkte voor verschillende ministeries. Ze is nu al jaren zelfstandig speechschrijver en werkt ook in opdracht van het bedrijfsleven. Broekmeulen is de oprichter van de Speechschrijvers vakschool. Informatie over haar boek De Speechschrijver is hier te vinden.

Host

Maria Punch is stemcoach, schrijftrainer en taalwatcher bij BNR. Ze wil alles weten over de impact en functionaliteit van de taal die we elke dag gebruiken. Maria heeft 18 jaar ervaring in de journalistiek als radionieuwslezer, redacteur, samensteller en trainer.

 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als er één ding is waar mensen zich graag over opwinden dan zijn het wel taalfouten. Die van anderen welteverstaan. Voorbeelden genoeg maar ‘hun hebben’ geldt als de ergste in het rijtje. Taalexpert Wouter van Wingerden wordt juist heel vrolijk van taalfouten omdat hij snapt waarom we ze maken. In deze aflevering van Woordwaarde ontleedt hij enkele hardnekkige klassiekers.

Ja maar..

In zijn boek ‘Maar zo heb ik het geleerd’ duikt Wouter van Wingerden in vijftig taalkwesties waar vaak verwarring over is. Wie ooit wel eens om de oren is geslagen over een taalfout, kan in het boek bruikbare munitie vinden. Sommige taalregels zijn helemaal niet zo zwart-wit als ze er op school zijn ingestampt. In het onderwijs is volgens Van Wingerden te weinig ruimte om de nuances mee te nemen. Het lijkt een oplossingsstrategie van docenten, begrijpelijk, maar zo worden mensen onzeker gemaakt.

Grip op de wereld

Taalregels geven houvast, grip op de wereld en dat is fijn in een tijd waarin de informatie continu over je heen rolt. Dat verklaart ook waarom sommige mensen zo aan de regels hangen, denkt Van Wingerden. De taal van anderen corrigeren of ridiculiseren is een minder mooie eigenschap. Daar zitten vaak allerlei sociale oordelen achter. Van Wingerden smult juist van ‘taalfouten’ omdat ze laten zien dat sommige regels onlogisch zijn. Hij pleit voor minder taalmoraal en meer taalverwondering. ‘Als je wil dat het Nederlands nooit meer verandert, moet je stoppen met Nederlands spreken. Dan wordt het een dode taal. Echte taal is juist gesproken taal’.

Gast

Wouter van Wingerden is taaladviseur, lid van de Commissie Spelling en auteur van het boek 'Maar zo heb ik het geleerd'. Volg Wouter op twitter of lees zijn blog over actuele taalkwesties. 

Host

Maria Punch is stemcoach, schrijftrainer en taalwatcher bij BNR. Ze wil alles weten over de impact en functionaliteit van de taal die we elke dag gebruiken. Maria heeft 18 jaar ervaring in de journalistiek als radionieuwslezer, redacteur, samensteller en trainer.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat doe jij als je tijdens een wandeling in het park met een lege koffiebeker voor een volle afvalbak staat? Loop je door naar de volgende bak, of prop je die beker erbij? De tekst die op de afvalbak staat, zou wel eens de doorslag kunnen geven. Jeanine Mies is taalexpert in gedragsverandering en deelt in Woordwaarde lessen over effectief sturen op ‘goed gedrag’ via taal. Ze heeft een eigen aanpak ontwikkeld met ‘magneetwoorden’.

Agenderen

Wil je iets agenderen dan ben je ergens tégen, wil je iets veranderen dan ben je ergens vóór. Dit is het motto van Jeanine Mies. Als tekstschrijver en trainer komt ze nog veel voorbeelden tegen van activerende campagnes die in het probleem blijven hangen. Zet een streep door discriminatie bijvoorbeeld. Wat verwacht je dan van mensen? Wat wil je dat ze doen? Een goede campagne die stuurt op positief gedrag, heeft altijd een handelingsperspectief nodig: een concrete actie die je kan uitvoeren. Je kan denken aan: ‘mishandeling, meld je vermoedens’. Dit in tegenstelling tot een campagne rond kindermishandeling met de tekst ‘ik kijk niet weg’. De niet-boodschap is zelden effectief, legt Mies uit.

Weerstand wegnemen

Opvallend is dat succesvolle campagnes vaak met humor of zachte aanmoediging werken. Bij instructies ervaren mensen doorgaans weerstand. Ze krijgen iets opgedragen en dat gaat in tegen een gevoel van autonomie. Op het moment dat je met een woordgrap bezig bent in plaats van met de instructie valt de weerstand weg. Sowieso zijn we meer geneigd iets op te volgen als we vrolijk zijn. Ervaring leert dat een angstscenario voorspiegelen niet werkt. Daarom kiest het ministerie van Justitie en Veiligheid in een campagne over online veiligheid voor een pratende kat. Bij delicate onderwerpen moet je natuurlijk oppassen met humor, waarschuwt Mies, maar ook daar kan je inzetten op een positieve uitkomst.

Maatwerk

We zien aan de corona-instructies hoe lastig het is om één duidelijke boodschap te maken voor 18 miljoen Nederlanders. En daarin barst het van handelingsperspectief. Een campagne voor het netjes parkeren van je fiets in Amsterdam onder de noemer ‘vak die fiets’ zou in in een kleinere plaats misschien niet werken. De stad Groningen verslikte zich eerder in een campagne onder de noemer fietsaso. Later werd die omgedoopt tot fietsheld. Fietsers die netjes parkeerden kregen een gouden zadelhoesje. Het goede werd aangemoedigd in plaats van de foutparkeerders te shamen. Fietsheld, dat is volgens Mies bij uitstek een magneetwoord. Luister de podcast voor meer inspirerende voorbeelden.

Gast

Jeanine Mies is ruim 20 jaar zelfstandig tekstschrijver en trainer, neerlandicus, en gespecialiseerd in taal in gedragsverandering. Mies doet veel opdrachten voor de Rijksoverheid en blogt over magneetwoorden. Je kan Jeanine ook via twitter volgen.

Host

Maria Punch is stemcoach, schrijftrainer en taalwatcher bij BNR. Ze wil alles weten over de impact en functionaliteit van de taal die we elke dag gebruiken. Maria heeft 18 jaar ervaring in de journalistiek als radionieuwslezer, redacteur, samensteller en trainer.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

#23 Papa moet werken, is dat OK?

#22 Meertalig opvoeden doe je zó (2)

#21 Meertalig opvoeden doe je zó (1)