Francja wyszła z I wojny światowej zwycięsko, poniosła jednak ogromne straty ludnościowe i materialne. To tragiczne doświadczenie przełożyło się później na jej politykę, na myślenie Francuzów o wojnie, a konsekwencje tego uwidoczniły się po wybuchu II wojny światowej. Jej scena polityczna była bardzo zróżnicowana, ale nie zradykalizowała się tak jak w niektórych państwach europejskich. Gospodarka z kolei mniej dotkliwie odczuła wielki kryzys lat trzydziestych. Dlaczego? Zapraszamy do...

Po raz pierwszy określenie „Polskie Państwo Podziemie” pojawiło się na łamach wydanej w Londynie „Polski Walczącej” w grudniu w 1943 r., po czym weszło do języka prasy w okupowanym kraju. Przyjęło się mówić o nim jako o pewnego rodzaju fenomenie. W Europie w czasie II wojny światowej istniały partyzantki liczniejsze niż Armia Krajowa, ale nigdzie indziej nie powstała tak sprawnie działająca struktura państwowa w konspiracji. Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Januszem...

Wyrażenie Homo Sovieticus po raz pierwszy pojawiło się w latach sześćdziesiątych XX wieku na Zachodzie, ale na dobre do języka weszło w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych za sprawą rosyjskich emigrantów – m.in. Aleksandra Zinowiewa i Michaiła Hellera. W Polsce to sformułowanie kojarzymy często z osobą ks. Józefa Tischnera, który poświęcił dwa artykuły problemowi człowieka sowieckiego. Kim był Homo Sovieticus? Jakie cechy go charakteryzują? Czy obecnie jest jedynie tworem...

Władze polskie po zakończeniu I wojny światowej miały nadzieje, że Gdańsk stanie się integralną częścią odrodzonego państwa. Tymczasem na mocy postanowień traktatu wersalskiego, 15 listopada 1920 r. proklamowano Wolne Miasto Gdańsk. Jego powstanie zamiast złagodzić antagonizm polsko-niemiecki, tylko go podsycało przez całe dwudziestolecie międzywojenne. Jak kształtowało się życie polityczne tego autonomicznego terytorium? Jak zmieniała się sytuacja mniejszości polskiej, a jak...

Zmiana sytuacji kobiet w powojennej Polsce wynikała z globalnych procesów modernizacyjnych, ale i z dyskursu ideologicznego państwa komunistycznego. W 1946 r. Polska Partia Robotnicza zwróciła uwagę na tzw. kwestię kobiecą i zaczęła działać w kierunku ich aktywizacji politycznej. W okresie stalinizmu panie rzeczywiście posiadały realną władzę, podczas gdy w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych miała ona charakter bardziej kosmetyczny. Jak na przestrzeni kilkudziesięciu lat zmieniła się...

Bitwą o Monte Cassino nazywamy walki jakie wojska alianckie toczyły w kampanii włoskiej między styczniem a majem 1944 r. Zdobycie wzgórza w maju 1944 r. otworzyło drogę do Rzymu. Obok Brytyjczyków, Amerykanów, Kanadyjczyków, Francuzów, Włochów, Nowozelandczyków, Hindusów brali w niej udział Polacy dowodzeni przez gen. Władysława Andersa. Było to pierwsze stracie lądowe polskich żołnierzy na kontynencie europejskim od 1940 r. Jaką rolę w tych walkach odegrali żołnierze 2 Korpusu Polskiego? Czy...

Po śmierci Włodzimierza Lenina kierownictwo w partii bolszewickiej objął Józef Stalin. Początkowo nic nie wskazywało na to, że właśnie jemu przypadnie scheda po Leninie. Zawłaszcza, że ten w przesłaniu politycznym – zwanym potocznie „testamentem Lenina” – za najwybitniejszego przedstawiciela partii bolszewickiej uznał Lwa Trockiego, a najsurowiej ocenił Stalina. Ten ostatni – jako sekretarz generalny Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – rozprawił się z przeciwnikami...

Kościół katolicki w dwudziestoleciu międzywojennym nie był wolny ani od antyjudaizmu, ani antysemityzmu. Część księży – podobnie jak ówczesne społeczeństwo – widziała w mniejszości żydowskiej zagrożenie i popierała hasła głoszone przez narodowców rozwiązania tzw. kwestii żydowskiej. Wbrew temu niektóre środowiska zbliżone do Kościoła szukały pola współpracy i dialogu ze społecznością żydowską. Pomoc osób duchownych dla Żydów w czasie II wojny światowej z reguły nie miała charakteru...

Od 1926 r. za zgodą Ligi Narodów na terenie Wolnego Miasta Gdańska, na półwyspie Westerplatte istniała Wojskowa Składnica Tranzytowa. Początkowo załoga liczyła 80 ludzi, a w przededniu wybuch II wojny światowej przeszło 200 żołnierzy. Obrona Westerplatte stała się jednym z najważniejszych symboli oporu w kampanii polskiej 1939 r. Czy słusznie? Jak przebiegały walki we wrześniu 1939 r.? Jak potoczyły się losy obrońców Westerplatte? Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Janem...

Idea zjednoczenia Europy wyrosła z myśli, jak utrzymać pokój. Już od czasów oświecenia różni myśliciele formułowali przesłania o integracji europejskiej na miarę epoki, w której żyli. Po II wojnie światowej idee w czyn przekuli niemieccy, francuscy oraz włoscy politycy związani z chrześcijańską demokracją. Jak wyglądały początki Unii Europejskiej, a następnie jej rozszerzanie? Jakie mechanizmy rządzą integracją europejską? Czy perspektywa przyjęcia Ukrainy do wspólnoty jest...

Stalinizm w Polsce zaczął się około 1948 r. Oznaczał dominację we wszystkich sferach życia jednej partii – Polskiej Partii Robotniczej, a od grudnia 1948 r. Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Polska upodobniała się do wzorca sowieckiego. Rozpoczęto kolektywizację, której chłopi się obawiali i stawili jej opór. Wobec przeciwników władzy stosowano represje, ale paradoksalnie ich skala był mniejsza niż tuż po wojnie. Jakie zmiany przyniósł ten okres i co oznaczał dla mieszkańców ówczesnej...

Kaszuby, to region na Pomorzu Gdańskim o bardzo zróżnicowanym krajobrazie. Na przestrzeni wieków ziemia kaszubska należała raz do państwa polskiego, raz do niemieckiego, a w dwudziestoleciu międzywojennym była rozbita między Polskę, Niemcy i Wolne Miasto Gdańsk. Ich położenie na styku różnych światów, wpływów kulturowych (zarówno słowiańskich jak i germańskich) sprawiło, że historia tego obszaru biegła odrębnym torem. Co wyróżnia Kaszubów? Jak oni sami siebie definiują? Jak wyglądała ich...

deologia narodowego socjalizmu uderzała w muzykę, która podobnie jak inne obszary życia w III Rzeszy miała być czysta rasowo. Z niektórymi jej gatunkami walczono (np. jazz, swing). Muzyka klasyczna miała się nieco lepiej, ale szykanowano kompozytorów pochodzenia żydowskiego. Ich utwory przestawały być grane, a oni zmuszani do emigracji. Wyjeżdżali także twórcy, którzy nie zgadzali się z polityką nazistów lub których twórczość naziści określili mianem „muzyki zdegenerowanej”. Zapraszamy na...

Stanisław Mikołajczyk, to historia polityka pochodzącego ze wsi, który wiele osiągnął w Polsce przedwojennej, dzięki determinacji i wrodzonym zdolnościom. W 1930 r. w wieku dwudziestu dziewięciu lat został najmłodszym posłem na Sejm RP. Jego kariera nabrała tempa w czasie II wojny światowej. Jako bliski współpracownik premiera rządu polskiego na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego, w lipcu 1943 r. po katastrofie gibraltarskiej, przejął po nim fotel premiera. Po zakończeniu wojny wrócił do...

Irlandzka Armia Republikańska powstała w 1919 r. – w czasie wojny Irlandczyków z Brytyjczykami o niepodległość – jako organizacja zbrojna irlandzkiego ruchu republikańskiego. Od uzyskania niepodległości przez Irlandię w 1921 r. dążyła do przyłączenia także Irlandii Północnej. Powszechnie IRA kojarzy się z krwawymi zamachami. Warto jednak pamiętać, że w jej historii dochodziło do rozłamów, w wyniku których jedni opowiadali się za pokojowymi metodami walki, drudzy zaś stawiali na działania...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Platformę Obywatelską w 2001 r. założyło trzech polityków: Donald Tusk, Maciej Płażyński i Andrzej Olechowski. W ciągu kilku kolejnych lat dwóch jej współzałożycieli rozstało się z partią, a na niekwestionowanego lidera wyrósł Donald Tusk. Od momentu powstania Platforma Obywatelska trzykrotnie wygrywała wybory parlamentarne – w 2007 r., 2011 r. i w 2023 r., ale żaden...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Czy powstanie warszawskie miało sens? Historycy w tej kwestii zajmują odmienne od siebie stanowiska. Sami powstańcy po latach różnie na nie odpowiadali. Rozmówca podkreśla, że miało ono doraźny cel polityczny, ale zakończyło się katastrofą. Ogromne straty poniosła ludność cywilna. Według szacunkowych danych zginęło od 150 tys. do nawet 200 tys. osób. Jakie czynniki...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Ukraina była i jest położona na pograniczu różnych kultur i cywilizacji. Od wieków rozwijała się pod wpływem Zachodu między innymi za pośrednictwem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a z drugiej strony Wschodu poprzez oddziaływanie Rosji. Do czasu wybuchu wojny w Ukrainie podział na część wschodnią – bardziej prorosyjską – i zachodnią był silnie odczuwalny. Obecnie to...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Dojście do władzy Deng Xiaopinga w 1978 r. zmieniło Chiny. Pozostały one krajem socjalistycznym, ale modernizacja państwa dała impuls do szybkiego rozwoju gospodarki. Wprowadzono elementy wolnego rynku, jednak państwo starało się zachować w swoich rękach większość własności. Nowy przywódca wyprowadził kraj z izolacji międzynarodowej. Jednak w 1989 r. Chiny nie stanęły...

SPOTKANIA Z KLIO: z dr. Mariuszem Zajączkowskim - o książce "Wierzchowiny 1945 fakty i mity, współczesne dyskursy historyczne i spory interpretacyjne o sprawstwo zbrodni i Narodowe Siły Zbrojne" - rozmawia prof. Rafał Wnuk Zapraszają: Pracownia Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej im. Jerzego Kłoczowskiego Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” @BramaGrodzkaTeatrNN w Lublinie oraz portal Historia bez kitu #historiabezkitu Po więcej materiałów zajrzyjcie również na naszą stronę internetową:...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Z czym mieliśmy do czynienia jesienią 1939 r., kiedy III Rzesza napadła na Polskę, z wojną obronną, kampanią wrześniową, a może jednak z kampanią polską? Już po dwóch tygodniach trwania walk było wiadomo, że zakończy się ona klęską Polaków. Wojsko Polskie, mniej liczebne niż siły niemieckie, nie było przede wszystkim przygotowane na prowadzenie wojny w nowoczesny...

SPOTKANIA Z KLIO: z prof. Mirosławem Filipowiczem - o książce Juliana Barnesa "Zgiełk czasu" - rozmawia dr Jerzy Giebułtowski Zapraszają: Pracownia Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej im. Jerzego Kłoczowskiego Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” @BramaGrodzkaTeatrNN w Lublinie oraz portal Historia bez kitu #historiabezkitu Po więcej materiałów zajrzyjcie również na naszą stronę internetową: https://historiabezkitu.pl Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy:...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Edward Gierek doszedł do władzy w wyniku wydarzeń z grudnia 1970 r., kiedy protesty robotnicze w kilku miastach Wybrzeża zostały brutalnie spacyfikowane przez władzę komunistyczną kierowaną przez Władysława Gomułkę. Doszło do przewrotu w wyniku, którego do władzy w partii wyniesiony został Edward Gierek. Dekada rządów ekipy Edwarda Gierka przyniosła mieszkańcom Polski...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Zarówno po I jak i po II wojnie światowej podejmowano działania mające na celu rozliczenie sprawców zbrodni wojennych. Społeczeństwo niemieckie po 1918 r. z oporem przyjmowało oskarżenia, w których obarczano ich kraj za rozpętanie wojny. Nie powołano wówczas żadnego międzynarodowego trybunału i odbył się tylko jeden proces. Zupełnie inaczej sytuacja wyglądała w latach...

Zapraszamy do wsparcia naszej działalności poprzez serwisy: Patronite.pl/historiabezkitu.pl czy Buycoffee.to/historiabezkitu Reformy ministra gospodarki Ludwiga Erharda przyczyniły się do dużego wzrostu gospodarczego Republiki Federalnej Niemiec. Do 1961 r. Berlin Zachodni był oknem na świat dla mieszkańców państw położonych za żelazną kurtyną. Aby powstrzymać ucieczki obywateli Niemieckiej Republiki Demokratycznej, latem 1961 r. rozpoczęła się budowa muru berlińskiego. W latach...