Η Αθηνά προτρέπει τον Τηλέμαχο να φύγει από τη Σπάρτη, να επιστρέψει στην Ιθάκη γιατί επίκεινται εξελίξεις. Ο Οδυσσέας, μαθαίνει από τον πιστό χοιροτρόφο για τον πατέρα του, τον Λαέρτη και για τον θάνατο της μητέρας του. Ο Εύμαιος αναφέρει την θλιβερή προσωπική του ιστορία. Μιλά για την πατρίδα του, τους γονείς του και για το πώς βρέθηκε στην Ιθάκη σε μικρή ηλικία, σκλάβος, αγορασμένος από τον Λαέρτη. Ο Τηλέμαχος φτάνει στη μάντρα του Εύμαιου.