21 Bài Học Cho Thế Kỷ 21 # Chương 13: Chúa Harari nói rằng đạo đức không có nghĩa là tuân theo thần thánh. Nó có nghĩa là giảm bớt đau khổ. Do đó, để hành động có đạo đức, bạn không cần phải tin vào bất kỳ huyền thoại hay câu chuyện nào. Bạn chỉ cần phát triển sự cảm nhận sâu sắc về đau khổ. Về lâu dài, hành vi vô đạo đức sẽ phản tác dụng. Bạn không thể sống trong một xã hội mà người lạ liên tục bị hãm hiếp và sát hại. Bạn không chỉ thường xuyên gặp nguy hiểm mà còn thiếu đi lợi ích từ sự tin tưởng giữa những người xa lạ, điều hỗ trợ thương mại và tăng trưởng kinh tế cùng những thứ khác. Niềm tin tôn giáo có thể tạo ra lòng trắc ẩn trong con người hoặc biện minh và khơi dậy sự tức giận của họ, đặc biệt nếu ai đó dám xúc phạm Chúa của họ và phớt lờ mong muốn của Ngài. Về chủ nghĩa thế tục, Harari nhắc nhở chúng ta rằng quy tắc thế tục đề cao các giá trị của sự thật, lòng nhân ái, bình đẳng, tự do, lòng dũng cảm và trách nhiệm. Quy tắc thế tục không phải là một lý tưởng để khao khát hơn là thực tế xã hội. Cam kết thế tục quan trọng nhất là sự thật dựa trên quan sát và bằng chứng hơn là chỉ dựa trên đức tin. Điều thú vị là Harari lưu ý rằng thường cần phải có niềm tin mãnh liệt khi câu chuyện không có thật. Chính sự cam kết với sự thật và khoa học hiện đại đã giúp loài người có thể phân tách nguyên tử, giải mã bộ gen của con người, theo dõi quá trình tiến hóa của sự sống và hiểu được lịch sử của chính loài người. Cuối cùng, người thế tục trân trọng trách nhiệm. Chúng ta không cần phải ghi công bất kỳ vị thần hộ mệnh nào về những thành tựu này nhờ vào việc con người phát triển kiến thức và lòng từ bi của chính mình. Thay vì cầu xin phép lạ, chúng ta cần hỏi xem mình có thể làm gì để giúp đỡ. Harari đã đưa ra một quan điểm tuyệt vời khi nói rằng “khi chúng ta đưa ra quyết định quan trọng nhất trong lịch sử cuộc đời, cá nhân tôi sẽ tin tưởng nhiều hơn vào những người thừa nhận sự thiếu hiểu biết hơn những người cho rằng mình không thể sai lầm”. Như tôi đã nói trong một bài viết blog gần đây, hãy cẩn thận với những người có quan điểm tuyệt đối. Anh ấy tiếp tục nói rằng "nếu tôi hỏi bạn sai lầm lớn nhất mà tôn giáo, hệ tư tưởng hoặc thế giới quan của bạn đã phạm phải là gì và bạn không nghĩ ra điều gì nghiêm trọng, thì tôi sẽ không tin tưởng bạn".