Abdi Nageeye (Mogadishu 1989) won op zondag 3 november 2024 de marathon van New York, een van de zwaarste en belangrijkste marathons ter wereld. Hij was de eerste Nederlander ooit. Wat maakt hem zo sterk? Hij heeft veel getraind met de Kenianen die van oudsher de sport domineren. Maar misschien is het nog wel meer zijn levenshouding die hem in staat stelt elk jaar opnieuw progressie te boeken.

Als sociaal dienstverlener werkte Emine Ugur (Gaziantep, 1978) jarenlang met mensen aan de onderkant van de samenleving. Ze ontdekte dat het sociale stelsel inmiddels zo krankzinnig ingewikkeld is dat de overheid zelf het systeem niet meer begrijpt én dat het mensonterend uitpakt voor de mensen die ermee te maken krijgen. Maar liever betaalt de politiek voor dit gedrocht aan regelingen dan dat ze de mensen zelf een bestaansminimum verleent. Daarom zegt zij: armoede is een keuze, een politieke...

Wereldwijd is er een ontwikkeling gaande in de richting van illiberaal leiderschap. Alsof we bereid zouden zijn de verworvenheden van de democratie op het spel te zetten. In dit licht is het nieuwe boek van Timothy Snyder (Ohio, 1969) van het grootste belang: Over vrijheid. Een vlammend pleidooi om op te komen voor de positieve vrijheid die ons in staat stelt om de wereld een betere plek te maken. Hij laat zien dat Amerika in de greep is van het idee van negatieve vrijheid, en in welke mate...

Ze zijn begonnen met regeren, de leden van het kabinet Schoof dat op Prinsjesdag, dinsdag 17 september de nieuwe plannen presenteert. De eerste klappen zijn uitgedeeld, in progressieve kringen heerst nog altijd ongeloof over de winst van extreem-rechts. Waar komt deze razendsnelle opkomst van ultra-rechtse partijen (niet alleen in Nederland, maar overal in Europa) opeens vandaan? De journalist Marijn Kruk, ideeënhistoricus, ziet het in het licht van een eeuwenlange strijd tussen de...

In hart en nieren is Jasper Rijpma (1984) een onderwijsman. Als leraar geschiedenis werd hij een aantal jaren geleden verkozen tot Leraar van het Jaar, wat hem in hart plaatste van de debatten over de toekomst van het onderwijs. Hij bruist van de ideeën over verbetering ervan, zo wil hij onder andere constructief bijdragen aan het terugdringen van het nijpende lerarentekort. Alles veranderde toen in 2020 een ongeneselijke huidkanker bij hem werd vastgesteld. Om de tijd die hem rest betekenis...

Judi Mesman (Aduard 1974) is ontwikkelingspsycholoog en doet als hoogleraar in Leiden onderzoek naar sociale (on)rechtvaardigheid. Ze houdt zich al jaren bezig met de werking van racisme in onze samenleving. Zo schreef ze een boek over de plaats van racisme in de opvoeding (Opgroeien in kleur) en een rapport over mensen van kleur in leiderschapsposities (Leiderschap in kleur). Belangrijkste advies voor ouders: draai er niet omheen, maar benoem wat je ziet. En voor organisaties: formuleer een...

Cabaretier Tim Fransen (Amterdam 1988) heeft twee manieren om het leven klein te krijgen: de humor en de filosofie. Als filosoof publiceerde hij onlangs een uitdagende analyse van de wereld waarin wij leven, door hem betiteld als het Calamiteitperk. Het is een poging om zich weg te denken uit de angst voor de toekomst. En verrassend genoeg richt hij zich pijlen daarbij op het grote Vooruitgangsgeloof dat ons al twee eeuwen in zijn greep houdt. Het is juist dat heilige geloof dat het altijd...

Schrijfster Marijke Schermer (Amsterdam 1975) is bezig een prachtig oeuvre op te bouwen rond de listen en lagen van de liefde; met chirurgische precisie schrijft ze over de valkuilen en verlangens van mensen. In haar laatste roman, In het oog, neemt ze een opmerkelijk standpunt in. Het perspectief ligt bij een vrouw die zich ontwikkelt tot voyeur. Ze houdt meer van kijken dan van spreken. Dat roept allerlei intrigerende vragen op over de liefdesrelaties tussen mensen: mag je geheimen hebben...

25 jaar geleden kocht Yolanda Entius (Den Haag, 1961) samen met haar vriend een vervallen boerderijtje in de Haute-Marne, midden in Frankrijk. Het dak lekte, het erf was een puinhoop, maar ze viel voor de open grenzen van de plek, afgebakend door twee beekjes en een bosrand. Ze bouwden het om tot een thuis. Over haar ervaringen heeft ze een prachtig en persoonlijk boek geschreven: Om en nabij. Langs de grenzen van mijn tuin in Frankrijk. Het biedt aanknopingspunten voor een goed gesprek...

Volgens de Europese Commissie loopt Europa achter in het gebruik van data en AI. Daarom zijn er de afgelopen vier jaar in hoog tempo wetten aangenomen die de weg vrij maken om van de Unie één grote interne markt te maken waar data vrij kunnen stromen. Is ons fundamentele recht op de bescherming van persoonsgegevens wel gewaarborgd? Laura Drechsler is expert op het gebied van privacy in Europa. Ze is verbonden aan de Universiteit van Leuven, doet onderzoek aan het Rijksarchief in Brussel en ze...

In de aanloop naar de Europese Verkiezingen op 6 juni voer ik een aantal gesprekken met experts over een paar van de belangrijkste dossiers in Europa. Na veiligheid en rechtspraak is dat deze keer de landbouw. Dat is de Heart of the matter in de EU. Jeroen Candel is Hoofddocent voedsel- en landbouwbeleid aan de WUR, de Universiteit in Wageningen, met een scherp oog voor wat er in Brussel wordt bedacht en besloten.

Frans Leijnse (Rotterdam, 1947) publiceerde op 11 mei in de Volkskrant een ingezonden brief over de formatie. Het stuk was gedrenkt in beheerste woede over de verlies van democratisch ethos. Leijnse doet denken aan de Amerikaanse senator Bernie Sanders: dezelfde combinatie van radicale bevlogenheid en messcherpe analyses. Hij is nota bene een arbeiderszoon uit Rotterdam-Zuid die het schopte tot lid van de Tweede Kamer, en tot senator in de Eerste Kamer, voor de PvdA. Een sociaaldemocraat in...

In de aanloop naar de Europese Verkiezingen van 6 juni spreek ik met een aantal experts over de belangrijkste dossiers in Brussel. Na Veiligheid is dat deze keer de Rechtspraak. Is de rechtspraak in Europa zo georganiseerd dat de belangen van de burgers en de mensenrechten gewaarborgd zijn (en blijven) in het grote politieke spel? Vier jaar geleden sprak ik met rechter Kees Sterk over de ondermijning van de rechtsstaat in Polen. Hij maakte zich ernstig zorgen omdat het de eenheid van Europa...

In de aanloop naar de Europese Verkiezingen van 6 juni 2024 praat ik met experts over een aantal van de essentiele dossiers in Brussel. Vandaag de eerste aflevering: over veiligheid. Volgens Caroline de Gruyter is dat inmiddels het belangrijkste thema geworden in de EU. Op alle mogelijke manieren zullen wij ons moeten leren verdedigen. De Gruyter (Zwolle 1963) geldt als vooraanstaand Europa-expert, en schrijft wekelijks een column voor de NRC over politiek en Europa. Zij verwacht ook bij de...

Bart Brandsma is geschoold als filosoof en journalist. Hij geldt tegenwoordig als dé expert op het gebied van polarisatie, oftewel wij-zij denken. Als polarisatie uit de hand loopt, kan het leiden tot gewelddadigheid en zelfs burgeroorlog. Tijd dus om na te denken over de juiste strategie om ermee om te gaan. Brandsma biedt een heldere analyse.

Sinds Pim Fortuyn is de Nederlandse Politiek in de greep van een obsessie met communicatie. Politici moeten zeggen waar het op staat en duidelijke taal spreken. Niemand heeft zich afgevraagd wat het effect daarvan is op het democratische proces. Tom-Jan Meeus (Made, 1961) doet dat wel in zijn zeer verhelderende essay Duidelijkheid, geschreven voor de Maand van de Filosofie.

In Nederland heeft de politiek zichzelf beroofd van de politiek. In een democratie bestaat de politiek namelijk bij de gratie van conflict, op ideologisch niveau. Idealen botsen, burgers kunnen kiezen. In Nederland is er al decennia lang een soort technocratie voor in de plaats gekomen. Doelmatig bestuur, zonder politieke strijd. Wat de gevolgen daarvan zijn voor onze democratie, dat maakt politicoloog Tom van der Meer (hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam) glashelder duidelijk in...

De berichtgeving over de oorlog in Oekraïne richt zich in hoofdzaak op het front: wie heeft militair de overhand, is er genoeg munitie. Intussen ontwikkelt de rest van het grote land zich in razendsnel tempo. Er is een civil society aan het ontstaan, er is veel innovatie en een nieuw soort eigenaarschap bij de burgers. Noodgedwongen, maar met een nieuw elan. Op allerlei gebieden maakt het land een transitie door. Julia Soldatiuk-Westerveld, research fellow bij het Clingendael Instituut voor...

De presidentsverkiezingen in Rusland zullen worden gewonnen door Poetin, dat staat vast. Er is steeds minder vrijheid, de staat schuift op in de richting van het totalitaire. Waarom zijn er dan überhaupt nog verkiezingen, wat staat er op het spel? Pjotr Sauer (1992), journalist van The Guardian, over de stand van zaken in het land waar hij geboren en getogen is.

Wie in Amsterdam Zuid-Oost geboren wordt staat met 3-0 achter. Stelt Prof. Soortkill (Amsterdam 1993), schrijver van het boek Smibologie. Je komt bijna onherroepelijk in de greep van een negatieve manier van denken over jezelf, dat is de erfenis van de slavernij die doorwerkt in de hoofden van jonge zwarte mensen. In zijn boek breekt hij die verkeerde denkbeelden af. Hij herschrijft op een inspirerende manier de geschiedenis, en schrijft een geschiedenis van de hip hop als revolutionaire...

Amsterdam heeft 900.000 inwoners en een begroting van 6 miljard euro. De stad kent zogeheten wicked problems, van over-toerisme tot georganiseerde misdaad. Er is armoede en segregatie. De vermarkting van de woningmarkt drijft minder bedeelden de stad uit. Hoe bestuur je dat allemaal? Wat vermag je als burgemeester? Femke Halsema noemt het een kwestie van bijsturen, maar koestert haar idealen. Ze begint in de zomer aan haar tweede termijn van zes jaar als burgemeester en is duidelijk gegroeid...

Bijna alle debatten die op het ogenblik de gemoederen heftig bezighouden in de maatschappij, zijn terug te voeren op onze moraal. Hanno Sauer (1983) schreef een imposante studie over de ontwikkeling van onze moraal, waarin hij 5 miljoen jaar terug gaat. 'Moraal. Goed en kwaad van prehistorie tot polarisatie'. Centrale stelling: de mens is zo succesvol als soort, juist vanwege onze moraal die ons in staat stelt om samen te werken in kleine groepen. Het boek werpt verhelderend licht op de vraag...

John Morijn (Dordrecht 1977), Bijzonder hoogleraar Recht & Politiek in Internationale Betrekkingen in Groningen, doet onderzoek naar de ontwikkelingen in Polen en Hongarije. Vrijheid, democratie en rechtsstaat staan daar ernstig onder druk. Hij trekt een vergelijking met de plannen van de PVV en ziet duidelijke parallellen. Hij is zeer verontrust, want hier is sprake van een draaiboek: weg van de democratie, in de richting van een autocratie.

Als we van de politiek gezien de laatste verkiezingen geen effectieve reactie op de klimaatverandering kunnen verwachten, en als op de klimaattop COP28 zelfs de afbouw van fossiele brandstoffen onbespreekbaar is, misschien moet het dan van creatieve ondernemers komen. In 2020 sprak ik met Pieter Hoff, een idealistische ondernemer die een methode heeft ontwikkeld om bomen te planten in de verwoestijnde gebieden in de wereld. Hij overleed in 2021, zijn bedrijf is overgenomen door zijn zoon Wout...