جناب ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مُشَرِّف در سال ۶۵۰، حقیقت زندگی رو به این سادگی و روشنی تصویر می‌کرد و ما، امروز، ۷۰۰ سال بعد، هنوز اندر خم یک کوچه ایم. پس برای گذر از این کوچه‌ی تاریک، به فانوس کلام شیخ اجلّ پناه می‌بریم. ما در این قسمت از مورخ به سراغ استاد سخن رفتیم، کمی از زندگی ایشون گفتیم و همینطور از تأثیری که بر دنیای ما گذاشت. این شما و این عالیجناب سعدی. منابع: مطالب سایت گنجور، سایت پرورش‌افکار دات کام، ژورنال ادبی دانشگاه علامه، مقالات منتشر شده توسط انتشارات پیام...

اساساً دلیل دشمنی دیرینه حسن صباح و خواجه نظام‌الملک فقط سر یه بدقولی بوده؟ و سوال مهم‌تر، حسن صباح کی بود؟ ما در این قسمت رفتیم سراغ این شخصیت مرموز تاریخمون. منابع: حسن صباح، چهره شگفت انگیز تاریخ/ محمد احمد پناهی سمنانی خداوند الموت ذبیح الله منصوری لینک حمایت مالی(اختیاری) از پادکست مورخ https://zarinp.al/@movarekhpodcast https://www.paypal.com/paypalme/Movarekh   ویدئوکست این قسمت رو از طریق کانال یوتیوب تماشا کنید لینک کانال یوتیوب مورخ...

پابلو اسکوبار محبوب سینماست چون داستان زندگیش یه درام بی‌نظیره، درامی که ما در این قسمت از مورخ به سراغ روایتش رفتیم. منابع: وبسایت britannica، وبسایت biography.com، مستند Don Pablo Escobar: King of Cocaine از کانال Best Documentary و مستند Pablo Escobar - The Colombian Cartel King اثر کانال انگلیسی The People Profiles. لینک حمایت مالی(اختیاری) از پادکست مورخ https://zarinp.al/@movarekhpodcast https://www.paypal.com/paypalme/Movarekh ویدئوکست این قسمت رو از طریق کانال یوتیوب تماشا...

فرقان نقش ویژه‌ای در ایران بعد از 1357 خورشیدی ایفا کرد. وقتی خشونت انقلابی، یک‌سویه و علیه عوامل مربوط به حکومت قبلی در جریان بود، فرقان از زاویه‌ای بسیار رادیکال نوک پیکان خشونت رو به سوی انقلابیون پیروز برگردوند. از اولین گلوله‌ای که فرقان زد و اولین خونی که ریخت تا سال‌ها آتش خشونت توی مملکت ما به سوی آسمون زبونه کشید. منابع: کتاب خاطرات هاشمی رفسنجانی، کتاب خاطرات عزت شاهی، کتاب جریانها و سازمانهای مذهبی - سیاسی ایران نوشته رسول جعفریان، کتاب شکل‌گیری انقلاب اسلامی نوشته محسن میلانی،...

با دو نکته باعث شد تا خلخالی بشه نماد خشونت انقلابی در ایران. اول اینکه افرادی که خلخالی به جوخه اعدام سپرد عموماً آدم های مهمی بودند و دوم اینکه، خلخالی اولی بود! نخستین حاکم‌ شرع و اولین رییس دادگاه انقلاب. ما در این قسمت از مورخ به زندگینامه صادق خلخالی پرداختیم. منابع: کتاب خاطرات آیت‌الله خلخالی، کتاب خاطرات آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، کتاب آخرین سفر شاه نوشته ویلیام شوکراس William Shawcross و مجموعه مصاحبه‌های رسانه‌ای با صداق خلخالی و مصاحبه‌هایی از دیگر سیاسیون درباره او، گزارش‌های...

موضوعی که در این قسمت از مورخ رفتیم سراغش، پدیده‌ایه که می‌فهمیم حداقل 1400 سال قدمت داره. اما آیا تریاک پیش از این هم در ایران استفاده می‌شده؟ بعد از اسلام چه تاریخی داشته و چه تأثیراتی در تاریخ مملکت ما گذاشته؟ این‌ها سوالاتیه که در این قسمت می‌ریم سراغشون. منابع: کتاب لذت­‌های ایرانیان اثر ویلم فلور و مقالات تاریخچه مصرف تریاک در ایران اثر شعله صالحی، تریاک در عصر صفوی اثر محسن مومنی، علی اکبر کجباف و فریدون الهیاری، تریاک اثر محمدجعفر محجوب، علل رواج اعتیاد در جامعه عصر قاجار و آثار...

ما در این قسمت از مورخ رفتیم سراغ ژنرال هایزر و قصه حضورش در ایران رو روایت کردیم. منابع: کتاب ماموریت مخفی هایزر در تهران، خاطرات ژنرال هایزر و کتاب اعترافات ژنرال، خاطرات ارتشبد عباس قره‌باغی لینک حمایت مالی(اختیاری) از پادکست مورخ https://zarinp.al/@movarekhpodcast https://www.paypal.com/paypalme/Movarekh ویدئوکست این قسمت رو از طریق کانال یوتیوب تماشا کنید لینک کانال یوتیوب مورخ https://www.youtube.com/channel/UC36Lu8eWcnhmhfYrbMdQHNQ این اپیزود توسط تیم پادکست مورخ در استودیوپیکان...

صدها هزار نفر از سراسر ایران به قم اومدن تا در مراسم تدفین حسینعلی منتظری شرکت کنن، هرچند برخی این تشییع جنازه رو میلیونی دونستن. تشییع جنازه منتظری در نهایت به یک راهپیمایی با شعارهای تند سیاسی تبدیل شد و در واقع، سیاست این روحانی مبارز رو تا لحظه خاک سپاری هم رها نکرد.  منابع: کتاب خاطرات حسینعلی منتظری، کتاب خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی، سایت رسمی دفتر آیت الله منتظری لینک حمایت مالی(اختیاری) از پادکست...

احتمالاً نسل هم سن و سال های بنده، مایی که بیشتر عمرمون رو متأثر از تورمی افسارگسیخته گذروندیم، ایشون رو به واسطه تورم پایین دوران نخست وزیریش می شناسیم. روایت معروفیه که وقتی ایشون نخست وزیر شد یه خودکار بیک پنج ریال بود و روزی که رفت، قیمت این خودکار تغییر نکرده بود. منابع: کتاب معمای هویدا اثر عباس میلانی -مصاحبه‌های شاهِن آقایان و فرشته انشاء با پروژه تاریخ شفاهی ایرانِ دانشگاه هاروارد-کتاب کشتگان بر سر قدرت اثر مسعود بهنود لینک حمایت مالی(اختیاری) از پادکست...

طیب حاج رضایی، ده سال بعد از اینکه الواط تهران را جمع کرد و علیه نخست وزیری مصدق شورش راه انداخت‌ و رو بدنش عکس شاه رو خالکوبی کرد، یک دفعه بدل به مخالف سیستم شد و مرید آیت الله خمینی و ۱۱ آبان ۴۲ تیربارون شد. اما چی شد که طیب یهو چرخش کرد و از یه شاه دوست تمام و کمال و عملگرا تبدیل شد به یه انقلابی سفت و سخت و جونش رو در مسیر مخالفت با حکومت شاه گذاشت؟ ما در این قسمت از مورخ رفتیم سراغ این چهره عجیب و غریب تاریخ معاصرمون، طیب حاج رضایی. منابع: رادمرد؛ زندگی نامه شهید طیب حاج رضایی، اثر...

هیتلر، گوبلز، آیشمن، هرمان گورینگ، هاینریش هیملر، رودولف هس و خیلی های دیگه. این ها همه اسامی افرادیه که زمانی نقش آفرینان یکی از بزرگ ترین جنایات علیه بشریت بودن. ولی شاید وقتی جنگ جهانی دوم تموم شد، هیچ کدوم از اسامی ذکر شده به اندازه اسم جوزف منگله، حس توامان ترس و خشم رو در یهودیان القا نمی کرد. وقتی کشتار بیش از یک میلیون و صد هزار نفر انسان در اردوگاه آشویتس به پایان رسید، برای چیزی حدود دویست هزار نفری که از این کشتار عظیم جون سالم به در برده بودن، تعبیر فرشته مرگ هیچ اسمی رو به ذهنشون...

با تغییر حکومت ایران توسط کوروش، تاریخ زبان پارسی برای ما به شکل مستند، شروع می شه. تاریخی که ما در این قسمت به سراغش رفتیم و بررسی کردیم که زبان ما اساساً از کجا میاد و در طول تاریخ چه تغییراتی داشته و اصلاً چرا باقی مونده و چی شده که ما، ایرانیان قرن 15 خورشیدی، هنوز با زبانی پارسی با هم ارتباط برقرار میکنیم. منابع: کتاب تاریخ زبان فارسی اثر پرویز ناتل خانلری، کتاب دو قرن سکوت اثر عبدالحسین زرین‌کوب، کتاب ایرانیان اثر همایون کاتوزیان و سخنرانی سید جواد طباطبایی در روز سعدی با عنوان ادب...

تأثیر کوروش به قدری در تاریخ بشر پراهمیته که حتی بسیاری از دین پژوهان معتقدن، در قرآن، کتاب مقدس مسلمانان هم ردی از کوروش کبیر دیده می شه. اما کوروش که بود و چطور تونست اولین امپراطوری جهانی رو بسازه و حتی به دل متون دینی هم پا بذاره؟ ما در این قسمت به سراغ روایت این پادشاه بزرگ تاریخ بشر رفتیم. "منابع" کتاب ایرانیان اثر همایون کاتوزیان، کتاب عقل در تاریخ، اثر فردریش هگل، کتاب کتاب تاریخ سیاسی هخامنشی، اثر محمد داندامایف Dandamayev و برنامه آپارات بی بی سی در رابطه با منشور کورش. لینک حمایت...

+قیمت نفت به عوامل زیادی بستگی داره! یکیش رفتار و روشی هست که کشورهای به اصطلاح صنعتی دنیا در پیش می گیرن. البته بحث دوم، بحث تورم در این کشورهاست. -به نظر شما این بالا بردن قیمت ها برای تلافی کردن قیمت نفته؟  +نه نه! دلیلش اینه که شما نمی تونید اقتصاد خودتون رو کنترل کنید!  -شما می تونید؟  +ما می تونیم و برای همین هم هست که به جامعه شما می گیم جامعه سهل گیر!  این ها بخشی بود از مصاحبه محمدرضا شاه پهلوی با مایک والاس خبرنگار آمریکایی در 1974. این جرأت تنها به خاطر داشتن کنترل نفت جهان در قالب...

شاید بشه گفت مهمترین علت اعدام شیخ فضل‎الله، ترس از قدرت اجتماعی و مذهبی شیخ و احتمال قدرت‏گیری دوباره اون بود. چون مشروطه ‎خواهان خوب میدونستن که قدرتشون متزلزل هست و ممکن با کوچکترین ناکارآمدی، شیخ دوباره مردم رو به سمت خودش بکشونه. منابع: حیات یحیی، یحیی دولت آبادی تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، مهدی ملکزاده تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی ایران بین دو انقلاب، یرواند آبراهامیان خاطرات من، حسن اعظام قدسی حرمت مشروطه، شیخ فضل‎الله نوری لینک حمایت...

ایالت وایومینگ، که در طول تاریخ لقب ایالت برابری رو به دست آورده، تبدیل شد به اولین جایی در دنیا که حاضر به پذیرش حق رای زنان شد. مسئولان این منطقه البته حامی حقوق زنان نبودن! اون ها مسئول منطقه ای کم جمعیت از آمریکا بودن که همین جمعیت کم باعث شده بود تا براساس قانون، نتونن تبدیل به ایالت بشن. از تحرکات زنانی که به دنبال برابری جنسیتی بودن خبردار شده بودن و برای همین با اعلام عمومی این که در این ایالت برای اولین بار در طول تاریخ بشر، به زنان حق رای داده شده، تونستن به قدری مهاجر جذب کنن که...

ادرار کردن و هر نوع قضای حاجت در خیابان و معابر عمومی قدغن است، احدی حق ندارد مرده خود را رها کرده و یا در خانه و زمین خود دفن کند. باید جنازه را به محل تعیین شده تحویل دهد، استفاده از خزینه ممنوع است، عربده کشی و معرکه­ گیری ممنوع است، اینها بخشی از دستوراتی بود که رضا پهلوی بعد از به سلطنت رسیدن به بلدیه یا شهرداری تهران ابلاغ کرد. ما در این قسمت از مورخ به سراغ دستاوردهای رضا شاه رفتیم، دستاوردهایی در حوزه اقتصادی. منابع: کتاب ایران بین دو انقلاب و تاریخ ایران مدرن یروان ابراهامیان...

چطور بساط فرقه فراماسونری در ایران گسترده بوده و چه جاذبه‌ای برای نسل‌های مختلف ایران داشته. ما در این قسمت به همین مسئله پرداختیم، به اینکه فراماسونری در ایران چقدر نفوذ داشته و چه کسانی جذب این تشکیلات عجیب و غریب شده بودند و چرا؟! چرا فراماسونری وارد ایران شد و چرا تونست برای بخش بزرگی از نسل‌های مختلف بزرگان ایران جذاب باشه و چه تأثیری بر تاریخ ما گذاشت؟ منابع : کتاب فراماسونری و فراموشخانه در ایران، اثر اسماعیل رائین، کتاب انقلاب مشروطه ایران، اثر هوشنگ شهابی و ونسا مارتین، کتاب تاریخ...

حرمسرا مفهومیه که عامه جامعه اون رو به عنوان مرکز فساد و فحشا در دوره قاجار می‌شناسن. روایت هایی عجیب و باور نکردنی که انگار شاهان قاجار، بیشتر پادشاه «لشکر زنان» خود بوده‌اند تا پادشاه ایران. اما واقعیت ماجرا درباره حرمسرا چیه؟ اصلا حرمسرا از کجا سر و کله اش تو ایران پیدا شد؟ چه نقشی در ایران ایفا کرده؟ منابع: کتاب جامعه شناسی تاریخی مکان؛ دکتر شروین وکیلی مقاله کارکرد سیاسی – اجتماعی حرمسرا در عصر قاجار نوشته حمید حاجیان پور و معصومه دهقان کتاب سیاست ایرانشهری؛ دکتر شروین وکیلی   لینک...

فردا یا ما کشته می‌شیم و همه چیز تموم می‌شه، یا پیروز می‌شیم و قدرت رو به دست می‌گیریم. دوستان، توجه کنید که از فردای پیروزی بین ما اختلاف و رقابت در خواهد گرفت. بیاید سوگند بخوریم که در هر حالی هم رو نکشیم. هر چه که شد، شد! نباید ما خون هم رو بریزیم.» این دیالوگ رو سیدضیا در جمع پنج نفره کمیته آهن و در شب کودتای سوم اسفند 1299 مطرح کرد... منابع: کتاب سیدضیا، عامل کودتا که مصاحبه‌ایست تفصیلی با سیدضیا‌الدین طباطبایی و توسط آقای صدرالدین الهی تهیه شده، کتاب ایران بین‌دو انقلاب و تاریخ ایران...

مخالفانش بهش میگن بلادیمیر پوتین. تلفیقی از اسم کوچک آقای پوتین، یعنی ولادیمیر و کلمه بلاد، به معنای خون. توی سال‌های اخیر که روسیه به اوکراین حمله کرد، این لقب در سطح اروپا معروف شد ولی تا پیش از این، مخالفان داخفهرست روس‌هایی که پس از مخالفت و انتقاد و درواقع ایجاد مانع برای پوتین و کرملین و دولت، تحت شرایطی مبهم و ناآشکار جونشون رو از دست دادن، خیلی طولانیه و آخرین مورد از این مرگ ها هم بر می گرده به آقای الکسی ناوالنی، مخالف سرسخت آقای پوتین که همین چند روز پیش در زندان جونش رو از دست...

گوبلز یه شخصیت تاریخیه با پیچیدگی‌های شخصیتی بسیار اما با کارنامه‌ای ساده و سرراست. آدمی که اسمش به ضرب‌المثل تبلیغات و پروپاگاندا و بلکه به یه جور فحش برای آدمایی که تو رسانه و سیاست کار می‌کنن تبدیل شده. گوبلز کسی بود که وقتی هیتلر داشت احساسات ضدیهود رو در تمام آلمان تشدید می‌کرد، گوبلز داشت احساسات ضدیهود رو در خود هیتلر تشدید می‌کرد. با این حال زندگی و جزئیات کارنامه‌اش به اندازه کلیت پروژه‌ای که توش نقش‌آفرینی کرد معروف نیست. گوبلز کی بود؟ برای آلمان نازی چه کار کرد و این که آیا واقعا...

خسرو گلسرخی که خیلی از ما فیلم جلسه محاکمه و دفاعیات عجیب غریبش تو دادگاه نظامی رو دیدیم، جایی می‌گه: «چریک‌های غزه با خواندن شعرهای محمود درویش بهتر می‌جنگند.» در ایران هم آهنگ‌های چریکی و اعتراضی، همین نقش رو بازی می‌کردن. مبارزین علیه حکومت شاه، ترانه‌ها و آوازها و سرودهای اعتراضی رو می‌شنیدند و انگار جون می‌گرفتند برای اعتراض و حرکت به سمت انقلاب. منابع: پژوهش حامد سیاسی راد، سرپرست نویسندگان مورخ   لینک حمایت مالی(اختیاری) از پادکست...

واقعه سیاهکل، یه اقدام نظامی شکست‌خورده علیه حکومت شاه که بر خلاف چیزی که دستگاه امنیتی وقت ایران فکر می‌کرد، تبدیل شد به یکی از درام‌های جاری در فضای بین‌الذهنی جامعه اون موقع ایران، واقعه‌ای که به دست گروهی رقم خورد به اسم چریک‌های فدایی خلق. چریک‌های فدایی کیا بودن؟ از کجا اومدن و به کجا رفتن؟ ما در این قسمت از مورخ به این سوال پاسخ می‌دیم. منابع: کتاب شورشیان آرمان‌خواه؛ ناکامی چپ در ایران، اثر مازیار بهروز. کتاب ایران بین دو انقلاب اثر یرواند آبراهامیان مجموعه مقالاتی که در کتاب تاریخ...