W ciągu ostatnich 300 lat tylko przez 50 lat wojska rosyjskie nie stacjonowały nad Wisłą. Czy to wszystko zaczęło się od tajemniczego spotkania Augusta II Mocnego z carem Piotrem I pod koniec XVII wieku? Dlaczego polski król zdecydował się na przystąpienie do wojny ze Szwecją, która ostatecznie wyraźnie osłabiła Rzeczpospolitą? W 1705 na terytorium Rzeczpospolitej wkraczają sojusznicze wojska rosyjskie. Czy to zapoczątkowuje nową epokę w naszych dziejach? Jakie są źródła tych wydarzeń? Z...

Władzę ugruntowywał wszelkimi możliwymi metodami – nie stroniąc od intryg, krzywoprzysięstwa, zdrady i przemocy. Do tego prawdopodobnie był analfabetą i wcale niekoniecznie poganinem. A my widzimy w nim jednego z najwybitniejszych władców. I słusznie! W tym podcaście Muzeum Historii Polski „1000 lat. Prześwietlenie” opowiemy o Władysławie Jagielle − władcy pod wieloma względami wyjątkowym. Prześwietlimy jego życie i działania z czasów zanim został królem Polski. W najbliższym czasie pojawią...

Kiedy po Warszawie najlepiej jeździło się samochodem? Czy decydowała o tym jakość dróg? Jaki plan na komunikację miejską miała powojenna Warszawa? I czy Polska Rzeczpospolita Ludowa rzeczywiście niechętnie patrzyła na tzw. transport indywidualny? W dzisiejszym podcaście Muzeum Historii Polski poruszymy temat, wokół którego narosło wiele mitów. Pomówimy o odbudowie Warszawy w kontekście komunikacji i transportu miejskiego. Plany odbudowy stolicy Polski zakładały stworzenie szlaku...

Czy rząd polski był pierwszym, który sto lat temu uznał nowoczesną republikę turecką? Z górą pięć wieków wcześniej król Polski jako pierwszy władca chrześcijański nawiązał stosunki dyplomatyczne z Imperium Osmańskim. W XVI wieku Rzeczpospolita i Turcja podpisały wieczysty pokój - pierwszy taki traktat między krajem chrześcijańskim a islamskim. Jednak wzajemne relacje nie zawsze były pokojowe: pogrom Turków pod Wiedniem we wrześniu 1683 r. jaki sprawił im Jan III Sobieski był jednym z...

Napady na samochody transportujące cukier, mięso jako towar strategiczny i kartki nawet na… kartki - to wszystko się działo w komunistycznej Polsce. Choć reglamentacja niektórych towarów obowiązuje także dzisiaj, to nie ma wiele wspólnego z tym, co działo się w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Niewydolność centralnie zarządzanej gospodarki była boleśnie oczywista. Powodowała ona wiele sytuacji, w które dzisiaj trudno uwierzyć. Na przykład, w pewnym momencie Polacy masowo...

Józef Piłsudski - komendant Legionów Polskich, naczelnik państwa, jeden z ojców polskiej niepodległości i lider Polskiej Partii Socjalistycznej. Czy można powiedzieć, że socjalizm nie pasuje do wizerunku Marszałka? Czy wynika to z tego, że Piłsudskiego kojarzono z Organizacją Bojową PPS i ich terrorystycznymi akcjami? A może przyczynił się do tego przewrót majowy z 1926 roku i odejście naczelnika od lewicowych ideałów? Józef Piłsudski wydał broszurę "Jak stałem się socjalistą", w której...

Radio niepolskie i wrogie, a jego dziennikarze to "kadrowi pracownicy CIA" - tak przez lata rządzący w PRL komuniści mówili o Radiu Wolna Europa. Tymczasem jego twórcy, którymi byli polscy działacze emigracyjni widzieli w nim ratunek dla rodaków w kraju, poddanych komunistycznej indoktrynacji. Radio pozwalało dotrzeć do polskiego społeczeństwa z informacjami, o których rządzący nie chcieli wspominać. Jednak oferta RWE była znacznie szersza. Słuchacze mogli słuchać programów poświęconych...

Jadwiga z Działyńskich Zamoyska nieprzypadkowo jest patronką roku 2023. To nietypowa, wymykająca się stereotypom postać – patriotka, dyplomatka, społecznie zaangażowana prekursorka, która pozostawiła po sobie bardzo cenny dorobek. Jadwiga Zamoyska nie miała ochoty wpisać się w tradycyjną rolę kobiety właściwą jej epoce. Ze względu na swoje zainteresowania, wyjątkową zdolność do nauki języków obcych, angażowała się w misje dyplomatyczne. Wraz ze swoim mężem Władysławem była wytrwałą...

Walki o Warszawę z września 1939 roku, upadek powstania warszawskiego, decyzja Hitlera o zrównaniu miasta z ziemią – to wszystko zadecydowało o tym, że polska stolica została zniszczona w niespotykanej skali. Powstało pytanie, czy warto odbudować tak spustoszone miasto. Może lepiej byłoby przenieść stolicę do Łodzi, której zabudowa tak nie ucierpiała? Łódź kojarzyła się z ruchem robotniczym, co dla towarzyszy z Polskiej Partii Robotniczej miało znacznie. Ostatecznie ustalono, że Warszawa...

Rasistowska ideologia nazistowskich Niemiec skazała miliony ludzi na śmierć. Okupacja niemiecka na ziemiach polskich była znacznie bardziej brutalna niż w innych państwach Europy. Za pomoc szukającym schronienia Żydom groziła kara śmierci. Mimo tego, znaleźli się tacy, którzy byli gotowi jej udzielić. Bardzo trudno oszacować ilość osób, która ratowała Żydów. Z pewnością nie była to pomoc masowa. Miała jednak powszechny charakter, co znaczy, że byli w nią zaangażowani przedstawiciele różnych...

Wojna, którą nazywamy polsko-bolszewicką nie została wypowiedziana przez żadną ze stron, ale zdaniem naszego gościa musiało do niej dojść. Lenin i jego towarzysze nie ukrywali swoich imperialnych ambicji. Chcieli rozniecić ogień rewolucji komunistycznej także w Europie Zachodniej. Na drodze stanęła jednak Warszawa, która dokonała niemożliwego. Pamiętajmy, że dopiero co odrodzona Polska prowadziła w tym czasie wojnę z Ukrainą. Wydawało się, że skromne środki, jakimi wówczas dysponowała nie...

Rzeczpospolita prowadziła wojny z Turcją przez prawie 250 lat. Wszyscy pamiętamy wielki triumf Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku, który zakończył kontynentalną potęgę Imperium Osmańskiego. Czy był to jeden z największych militarnych sukcesów dawnej Rzeczpospolitej? Jak to się stało, że Turcja stała się imperium, którego ambicje sięgały daleko poza jej terytoria? Dlaczego wypowiedziała nam wojnę w latach 70. XVII wieku? Co to oznaczało dla Rzeczpospolitej i czy rzeczywiście...

W naszej historii są rozdziały, o których wolelibyśmy nie pamiętać. Rokosze w Rzeczpospolitej były nie tylko politycznym buntem szlachty. Czasem, gdy sytuacja wymykała się spod kontroli przybierały postać wojny domowej. Ile w wystąpieniach szlachty było moralnie usprawiedliwionej walki o respektowanie przez króla praw, a ile warcholskiej ambicji kierujących nią magnatów? Kiedy wybuchł pierwszy rokosz i dlaczego nazywamy go wojną kokoszą? Jak na wystąpienie szlachty zareagował Zygmunt Stary i...

Propaganda odgrywała kluczową rolę w III Rzeszy. Stworzyła przekonującą opowieść o wielkości narodu niemieckiego zagrożonego przez wiecznych wrogów. Opowieść, w którą wielu Niemców uwierzyło. Rozniecenie nienawiści do Żydów, Rosjan, Polaków, licznych grup społecznych - to wszystko dorobek niemieckich propagandystów. Ministerstwo Propagandy i Oświecenia Publicznego to tylko element rozbudowanej struktury aparatu propagandowego. W podcaście opowiemy o tym, co na nią się składało i kto w niej...

Jego słowa usłyszał cały świat! A były to słowa straszne – o zagładzie Żydów, o niemieckich zbrodniach. Był świadkiem, który wszedł do warszawskiego getta i na własne oczy widział potworność Holokaustu. Tyle, że świat mu nie uwierzył, lub raczej uwierzyć nie chciał. Kim był Jan Karski, a właściwie Jan Kozielewski? W jaki sposób związał się z Polskim Państwem Podziemnym i dlaczego wysłano go na tak niebezpieczną misję? Dlaczego był tak ważny i niebezpieczny dla konspiracji? Opowiemy o...

Znane nam dzisiaj warunki życia, które uważamy za cywilizacyjny standard sto lat temu byłyby uznane za luksus. Jak żyli nasi przodkowie z międzywojennej Polski? Był to kraj pełen kontrastów. Poszczególne województwa rażąco się od siebie różniły pod względem zamożności i poziomu rozwoju gospodarczego. Trzy czwarte społeczeństwa żyło na terenach wiejskich, najczęściej w domach jednoizbowych. W Wilnie tylko 12% murowanych domów miało dostęp do bieżącej wody. W latach 20. XX wieku rodzin,...

Masoneria była przez wieki oskarżana o kreowanie spisku mającego na celu przejęcie władzy nad światem. Ile jest prawdy w tej czarnej legendzie? Aura tajemnicy, która otaczała ruch wolnomularski prowokowała do snucia różnych, nie zawsze prawdziwych opowieści na jego temat. Skąd wzięli się masoni? Kiedy powstały pierwsze loże? Dlaczego Wyspy Brytyjskie okazały się ich kolebką i co to oznaczało dla wolnomularzy, którzy działali w dawnej Rzeczpospolitej? Do ruchu wolnomularskiego należeli...

Czy historia świata rozgrywa się na polach bitew, czy może bardziej w kuluarach i salonach, gdzie sprawy załatwiają dyplomaci? Jeżeli tak, to kto był pierwszym polskim dyplomatą? Gdzie i na jakich dworach załatwiał sprawy ważne dla Polski? Czy rzeczywiście Uniwersytet Jagielloński zawdzięcza swoje istnienie dyplomatycznym staraniom? Przybliżmy znakomite postaci, które budowały potęgę dawnej Rzeczpospolitej. Przypomnimy sławną wizytę Jerzego Ossolińskiego w Rzymie, podczas której konie...

90 lat temu, w 1933 roku Adolf Hitler przejmuje władzę w Niemczech. Zaczyna budowę III Rzeszy – państwa stanu wyjątkowego. Państwa, w którym parlament był nazywany najdroższym chórem na świecie, bo jego głównym zadaniem było śpiewanie hymnu narodowego. Państwa, które stawało się totalitarne i na czele którego stał wódz. Dlaczego Niemcy dali się uwieść Hitlerowi? Kto go popierał najchętniej i jak reagowano na jego radykalne propozycje? Czy jednym z fundamentów III Rzeszy była nienawiść do...

Tym razem w podcaście Muzeum Historii Polski poruszamy tematykę czarów i czarownic. Czy w średniowieczu naprawdę wierzono w magię i kontakty z szatanem? Czy oskarżeni rzeczywiście mieli coś na sumieniu, a może byli ofiarami pomówień i niesprawiedliwych procesów? Czy tortury były często stosowane? Jakie kary groziły za różnego rodzaju obyczajowe przestępstwa? Jak radzono sobie z prostytucją i dlaczego I Rzeczpospolita była pod tym względem wyjątkowa? Nie zabraknie również odpowiedzi na...

Ukraińcy stanowili najliczniejszą mniejszość narodową w II RP. Wzajemne relacje pomiędzy Polakami i Ukraińcami stanowiły wielkie wyzwanie dla odrodzonego kraju. Jak doszło do sojuszu polsko-ukraińskiego w okresie walk z bolszewikami? Kim był Symon Petlura i dlaczego zamordowano go w 1926 roku? Opowiemy także o polityce, którą prowadziło państwo polskie w stosunku do ukraińskiej mniejszości w okresie międzywojnia. Kto był jej architektem i dlaczego nie wszystkim jej charakter się...

Lech, Czech i Rus to legenda, która miała symbolizować braterstwo Słowian. Z tym braterstwem różnie jednak bywało. W ciągu ostatnich trzech stuleci wojska rosyjskie tylko przez 50 lat nie stacjonowały nad Wisłą. Dlaczego do swoich imperialnych celów Rosja wykorzystuje historię Rusi? Skąd wzięła się potęga tego państwa? W jaki sposób przerodziło się w imperium, którego lękały się nie tylko sąsiadujące kraje. Co w swojej mentalności Rosja odziedziczyła po Mongołach? Ile jest prawdy o bitwie na...

Polska i Litwa przez stulecia tworzyły unikatowe w swojej skali, organizacji i mozaice etnicznej państwo Europy. Te więzy przetrwały, bo nadal wiele polskich nazwisk ma korzenie w Wielkim Księstwie, a wiele polskich słów stało się częścią języka litewskiego. Związki między Krakowem i Trokami, a później Warszawą i Wilnem trwały jeszcze dłużej niż Rzeczpospolita Obojga Narodów. Tylko kim tak naprawdę byli Litwini zanim zaczęła się ta historia? Jak to się stało, że jeszcze przed unią z Polską...

Husaria nie tylko zapisała się w militarnych dziejach świata odnosząc spektakularne zwycięstwa, ale była też formacją wojskową, które w dawnej Rzeczpospolitej funkcjonowała przez aż 250 lat. Kiedy powstała i na czym się wzorowała? Jakie były jej największe sukcesy i co dla niej zrobił Stefan Batory? Dlaczego warto pamiętać o słynnej bitwie pod Kircholmem? Ile mierzyła kopia husarza i czemu służyły słynne husarskie skrzydła? Jak drogie było utrzymanie tej formacji wojskowej i czy...

Bohater Ameryki, Hektor z Częstochowy, ale też banita skazany za królobójstwo. Nazywany niekiedy ostatnim rycerzem Rzeczpospolitej. Wybitny dowódca i krnąbrny podkomendny. Kazimierz Pułaski − jedna z najbarwniejszych i najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii Polski. Kim był ten nieprzecięty człowiek? Jak bez doświadczenia wojskowego stał się wybitnym dowódcą, który przez lata wodził za nos wojska carskie? Jak stał się najpierw bohaterem, a później przestępcą, o którym huczało w...