سید مرتضی (علم الهدی) روشنگر شیعی قرن چهارم اسلامی   افکار و عقاید عقل گرایانه معتزله در تمام جوانب زندگی مسلمانان به رغم مخالفتهای شدید گروه های مخالف، تاثیربسزایی گذاشت، چه در ابعاد علمی و چه در زندگی سیاسی . از جمله در علم شریعت یعنی فقه ، بسیاری از فقها گرایش عقلانی پیداکردند، چه در مکاتب اهل سنت و چه شیعی. مثلاً در چهار مکتب اهل سنت برخی مکاتب مانند مالکی و حنفی عقل گرا و شافعی تا اندازه ای ولی مکتب حنبلی کاملاً اشعری است. در میان فقیهان شیعی که بسیار متأثر از معتزلیان بغداد است سید مرتضی می باشد. سید مرتضی  ملقب به علم‌الهدی (۳۵۵هـ. / ۹۶۵ م. – ۴۳۶هـ. / ۱۰۴۴ م)، از فقیهان شیعه دوازده امامی بود و برادر سید رضی (گردآورندهٔ نهج‌البلاغه) و از شاگردان شیخ مفید و شیخ صدوق بوده‌است. وی در بغداد  متولد شد و در همان شهر درگذشت. پیکر او در کربلا و در کنار مزار حسین بن علی دفن شده‌است .