شخصیت گورجیف، هفتاد سال پس از مرگ همچنان پر رمز و راز و دوگانه است. گروهی او را آموزگار بزرگ معنویت و خودسازی معرفی می‌کنند و گروهی دیگر وی را یکی از بی‌شمار شیادانی می‌دانند که با بهره‌گیری از جذابیت مکاتب فکری و عرفانی شرق، "غربی‌های ساده‌دل" را شیفتۀ خود می‌کنند. هر چه هست، حجم قابل توجهی از آثار موسیقی گاه بسیار زیبا موجود است که به نام گورجیف و همکار او توماس دوهارتمن منتشر شده است. اما آیا گوجیف حقیقتاً آهنگساز بود؟ تاریخ مرگ گئورگ گورجیف کاملاً روشن است. او در پاییز سال ١٩۴٩، در بیمارستان آمریکایی حومۀ پاریس (نویی سور سِن) از دنیا رفت. اما تاریخ تولد او از ١٨۶۶ تا ١٨٧٧ ذکر شده است. با این که گورجیف شرح زندگی خود را به تفصیل نوشته، اما پذیرفتن همۀ حرف‌های او به عنوان واقعیت کار آسانی نیست. بخصوص از۴٠ سال نخست زندگی او هیچکس چیزی نمی‌داند و بنابراین تنها منبع موجود، همان زندگینامه‌های نوشتۀ خود او و البته انبوه خاطرات و نکاتی است که طی سال‌ها برای نزدیکان و مریدان تعریف کرده بود. برای خوانندۀ ناآشنا با شخصیت حیرت‌انگیزی که از گورجیف ساخته شده اما در عین حال آشنا با فرهنگ شرقی (و به ویژه آشنا با جهان فارسی‌زبان)، آن چه گورجیف به عنوان سرگذشت واقعی خود روایت کرده، ملغمه‌ای از تجربیات شخصی با افسانه‌ها و حکایات شرقی به نظر می‌آید. با اینحال هیچ مدرکی در دست نیست که بر دروغ یا راستی این روایات شهادت بدهد. ولی به هرحال، شمار زیادی از پیروان اروپایی و آمریکایی او تمامی این حرف‌ها را به عنوان حقیقت پذیرفته‌اند. آیا گورجیف موسیقی‌دان بود؟ امروزه مجموعه‌ای از آثار موسیقی موجود است (حداقل دویست قطعه برای پیانو و آثار دیگر) که به گورجیف/دوهارتمن منسوب است. توماس دوهارتمن، دوست و احتمالاً مرید گرجیف، یک آهنگساز حرفه‌ای روس بود که میراث بزرگ و استادانۀ موسیقی کلاسیک روس را در بهترین مدارس سن‌پترزبورگ و مسکو آموخته بود و مدتی هم ریاست اپرای تفلیس را به عهده داشت. ظاهراً گورجیف برای نخستین بار به دوهارتمن مراجعه می‌کند تا طرح باله‌ای را به اسم "نبرد جادوگران" - یا بنا به تعبیری "نبرد مغان" - با او در میان بگذارد. گورجیف سناریوی این باله را در جوانی نوشته بود و نیاز داشت که کسی موسیقی آن را بنویسد. دوهارتمن، بر اساس این سناریو قطعاتی برای پیانو نوشت که اجراهای متعددی هم از آن ضبط شده است. علاوه بر این، قطعات زیاد دیگری هم به عنوان حاصل همکاری موسیقایی گورجیف/دوهارتمن در دسترس است. اما گورجیف تا چه حد در خلق این آثار نقش داشته است؟ بر