معمولاً در زمستان‌ها، یاد فروغ فرخزاد زنده‌تر می‌شود. او در ٨ دی‌ماه به دنیا آمد (١٣١٣) و در ٢۴ بهمن (١٣۴۵) از دنیا رفت. اما با گذشت نزدیک به ۵٣ سال از مرگ فروغ، و با اینکه سه شعر او بارها به ترانه درآمده، بخش اعظم آثار وی از موسیقی دور مانده است.

شیخ امام را بزرگ‌ترین خوانندۀ "معترض" مصر معاصر دانسته‌اند. او که از کودکی نابینا شده بود، بین ده تا پانزده سال از عمر ٧٧ سالۀ خود را در زندان‌های حکومت جمال عبدالناصر و سپس انور سادات گذراند. با اینکه او در اواخر عمر به شهرت بین‌المللی دست یافته بود و به پایتخت‌های بزرگ اروپایی دعوت می‌شد، اما هیچگاه آثارش را به طور جدی ضبط نکرد. با اینحال، امروزه، ترانه‌های تاریخی او مثل "نیکسون بابا" نه فقط در مصر که در تمامی جهان عرب بازخوانی می‌شود.

شمار خوانندگان زن عرب‌زبان طی ده سال اخیر به شکلی خیره‌کننده افزایش یافته است. اما گذشته از چهره‌های عامه‌پسند، خوانندگان و ترانه‌سازانی که برای ارائۀ آثاری عمیق‌تر و ماندنی‌تر تلاش می‌کنند دیگر استثناء به حساب نمی‌آیند. بسیاری از این هنرمندان جهان عرب که کار خود را از "موسیقی زیرزمینی" شروع کرده بودند، اینک اعتبار بین‌المللی یافته‌اند.

از مشرق تا مغرب، جهان عرب‌زبان شاهد جوششی فرهنگی و هنری است که از لبنان گرفته تا مراکش، در عرصۀ ادبیات، هنرهای تجسمی و موسیقی جریان دارد. در این میان، خوانندگان زن نقشی برجسته به عهده دارند و بسیاری از آنان، فراتر از چارچوب کشور خود، بر صحنه‌های بین‌المللی شاهد موفقیت‌های بزرگ‌اند.

در اروپا، اواسط پاییز فصل توزیع بسیاری از جوایز هنری و ادبی است. در حوزۀ موسیقی، نگاهی به برندگان این جایزه‌ها و آثارشان می‌تواند تصویر گویایی از جریان‌ها و سبک‌های رایج و گرایش‌های غالب بازار به دست دهد. با اینکه جایزه‌ها اروپایی‌اند، اما در میان آثار برتر، آنچه بیشتر جلب توجه می‌کند، کارهای خوانندگان جوان آمریکایی است.

روز سه‌شنبه ٢٣ مهرماه ١٣٩٨ خبر درگذشت حسین دهلوی منتشر شد. اگرچه او عمر درازی داشت اما بیست سال پایانی را بدون فعالیت حرفه‌ای و با بیماری آلزایمر گذراند. آن بخش از عمر او هم که می‌توانست در شرایطی مناسب‌تر، پربار باشد با سالهای بعد از انقلاب مصادف شد...

در پاییز ٢٠١٩، اروپاییان و بخصوص پرتغالی‌ها به مناسبت بیستمین سالگرد درگذشت آمالیا رودریگز کنسرت‌ها و برنامه‌های گوناگون برگزار کردند. اما مراسم گستردۀ بزرگداشت این صدای همیشگی پرتغال و نمایندۀ جهانی موسیقی "فادو"، در سال ٢٠٢٠، به مناسبت صدمین سالگرد تولد او برگزار خواهد شد...

امین‌الله رشیدی که متولد چهارم  اردیبهشت سال‌ ١٣٠۴ خورشیدی است، متعلق به نسلی استثنایی است که هنر زنده و خلاق ایران را طی دهه‌های ١٣٣٠ و ۴٠ بر دوش خود گرفت. رشیدی که گذشته از خوانندگی، موسیقیدان و آهنگساز است برخی اشعار ترانه‌هایش را نیز خود سروده است.

شعرهای نادر نادرپور (۱۳٧۸ - ۱۳۰۸) با اینکه تقریباً همگی موزون‌اند چندان به موسیقی درنیامده. شاید مشهورترین ترانه‌ای که با شعر نادرپور ساخته شده همان "کهن دیارا" باشد که با اجرای داریوش، یکی از شناخته‌شده‌ترین ترانه‌های تبعید به شمار می‌آید.

رابطۀ محمدحسین شهریار با موسیقی رابطۀ عجیبی است. فقط با به یاد آوردن عبارت "آمدی جانم به قربانت"، بلافاصله متوجه می‌شویم که شعر شهریار در موسیقی ایرانی در چه مقامی قرار گرفته است. با اینحال، شهریار که شاگردی صبا را کرده و سال‌ها سه‌تار نواخته بود، در اواخر جوانی از موسیقی فرار کرد. به گفتۀ او موسیقی یکی از "بُت"هایی بود که او در زندگی‌اش شکست تا به خدا برسد...

شعرهای فریدون مشیری (١٣٧٩-١٣٠۵) در دنیای موسیقی ایران فراوان خوانده شده است. مشیری که در سال‌های قبل از انقلاب یکی از مسئولان بررسی و ارزیابی موسیقی و شعر رادیو ایران بود، اشعار خود را نه تنها به موسیقی سنتی سپرده که در دنیای پاپ هم حضور دارد. گذشته از سادگی مفاهیم، وزن شعرهای مشیری نیز مسلماً تطبیق آن را با موسیقی تسهیل کرده است.

یک ترانۀ پانزده دقیقه‌ای که توسط گروهی از خوانندگان جوان ترکیه اجرا شده، حدود یک هفته بعد از انتشار، با استقبال بیش از بیست میلیون بازدیدکنندۀ اینترنتی مواجه شد. گذشته از لحن اعتراضی این منظومۀ طولانی، شکل و ساخت آن نیز حتماً در جلب توجه گستردۀ مردم بی‌تأثیر نبوده است. در عین حال این ترانه و کلیپ طولانی به تنهایی نسلی تازه از هنرمندان موسیقی ترکیه را به جهان معرفی می‌کند.

سرگئی راخمانینف یکی از چند آهنگسازی است که نام روسیه را به عنوان یکی از کشورهای پیشتاز موسیقی پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم نگاه داشته است. او که یکی از نوازندگان بزرگ پیانو محسوب می‌شود، در مجموعه‌ای از نوشته‌هایش، در عین تأکید بر اهمیت تکنیک در موسیقی، در نهایت نتیجه می‌گیرد که موسیقی امری قلبی و احساسی است.

بعد از مرگ ژوآو ژیلبرتو، برزیلی‌ها یک‌صدا یاد "بزرگ‌ترین هنرمند" خود را گرامی داشتند. چنین واکنش‌هایی را برزیلی‌ها فقط در مقابل تیم ملی فوتبال خود نشان داده‌اند. تنها یک صدا ساکت ماند: آقای ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهوری برزیل با نخوت همیشگی خود فقط پذیرفت که "ژیلبرتو آدم مشهوری بود"...

مسابقات بین‌المللی موسیقی چایکوفسکی که هر چهار سال یک بار در مسکو برگزار می‌شود، گاه با بازی‌های ورزشی المپیک مقایسه شده است. در این کنکور پرآوازه، برجسته‌ترین نوازندگان جوان دنیای کلاسیک به امید دستیابی به آیندۀ حرفه‌ای درخشان و شناخته شدن به عنوان تکنواز (سولیست )، به میدان رقابتی سخت و بی‌رحمانه قدم می‌گذارند. امسال، برای نخستین بار در رشتۀ پیانو، یک جوان فرانسوی به اسم الکساندر کانتوروف جایزۀ اول را گرفت.

ترانه‌سرایی‌ در زبان فارسی به ندرت از شعر عاشقانه فراتر رفته است. اما در میان این ترانه‌های عاشقانه، کم نیستند ترانه‌هایی که بخصوص از عشق به فرزند سخن گفته‌اند. با اینحال در این زمینه هم اکثر کارها به قربان صدقۀ فرزند رفتن محدود مانده است. ترانۀ "پسرم" با صدای جمشید شیبانی را شاید بتوان یکی از بهترین‌ها در این زمینه دانست.

نخستین بار که ترانۀ "مریم" را شنیدیم، در فیلم کوتاه "پ مثل پلیکان"، اثر فراموش‌نشدنی پرویز کیمیاوی بود. در این فیلم، ترانه توسط کودکی ١٠، ١٢ ساله خوانده می‌شد که سخت دلنشین بود. چندین سال گذشت تا کم‌کم اجرای اولیۀ ترانه و سازندۀ اصلی آن به مردم شناسانده شد...

عبدالعلی وزیری که پروردۀ پسرعمویش کلنل علینقی وزیری بود، در جوانی صدایی درخشان داشت و برخی از شاهکارهای کلنل را اجرا کرده بود. با اینحال او که معلم خوانندگانی چون دلکش بود و غلامحسین بنان را به رادیو ایران معرفی کرده بود، خود نتوانست یا نخواست که به شکل حرفه‌ای و منظم خوانندگی یا نوازندگی تار را ادامه دهد.

جمشید شیبانی را اگرچه معمولاً با ترانۀ "سیمین بری" می‌شناسند، اما فعالیت او در زمینه‌های گوناگون – خوانندگی، ترانه‌سرایی، آهنگسازی، سینما و روزنامه‌نگاری – بسیار گسترده، متنوع و تأثیرگذار بوده است. او که نوۀ میرزا عبدالله، شخصیت بنیادین موسیقی سنتی ایرانی است، خود به عنوان پدر موسیقی پاپ ایران شناخته می‌شود.

نگاه دوباره به هنر و فرهنگ سال‌های پیش از انقلاب مدتی است که رایج شده است. این بازنگری، دارای طیف گسترده‌ای است: از جدی‌ترین و فکرشده‌ترین ارزیابی‌های دوبارۀ تاریخی تا سطحی‌ترین تقلیدها یا بازسازی‌های آثار قدیمی. آلبوم جدید گروه "بُمرانی" جایی در میانۀ طیف قرار گرفته: گزینشی خوش‌سلیقه از ترانه‌های قدیمی که به رغم سانسور و موانع،با اجراهایی نه چندان بدیع، در دسترس شنونده قرار گرفته است.

چند سالی است که اصطلاح کِی-پاپ (K-pop) از محدودۀ کشورهای آسیایی به دنیای غرب سرایت کرده است. منظور از این ترکیب تازه تمامی موسیقی پاپ تولیدشده در کشور کرۀ جنوبی است. مجموعه‌ای پرجنب و جوش از موسیقی، کلیپ، ستارگان جوان و البته فعالیت‌های پرمنفعت اقتصادی که آگاهانه و با حمایت محکم دولت به فتح رسانه‌های جهان آمده است.

سینمای عامه‌پسند ایران که از سوی هوشنگ کاووسی "فیلمفارسی" عنوان گرفته بود، با صدای جعفر پورهاشمی عجین است. طی ٢۵ سال، صدای او در مقام دوبلور و خواننده در فیلم‌های ایرانی شنیده می‌شود اما آنچه نقش پورهاشمی را در این سینما بسیار پراهمیت‌تر از یک خواننده و دوبلور می‌کند، فعالیت او به عنوان تصنیف‌ساز است. امروزه شاید فراموش شده که اکثر تصنیف‌های فکاهی و سرگرم‌کنندۀ فیلم‌های فارسی ساختۀ پورهاشمی است.

جشنوارۀ موسیقی "بهار بورژ" که برای چهل و سومین سال در مرکز فرانسه برگزار می‌شود یک خصوصیت مهم دارد: التقاط سبک‌ها. برگزارکنندگان این جشنوارۀ رنگارنگ از همان آغاز، از مرزبندی میان موسیقی‌های گوناگون اکراه داشته و خواسته‌اند همۀ گرایش‌های معاصر موسیقی مردم‌پسند را در کنار هم قرار دهند. اما امسال در میان این جشنوارۀ چهل‌تکه، صدایی یک سر و گردن بالاتر از همه به گوش می‌رسد: سارا مک‌کوی آمریکایی.

یاسمین که زمانی یکی از خوانندگان بزرگ رادیو ایران بود و صدایش با مرضیه و دلکش و الهه مقایسه می‌شد، در اواخر سال ١٣٩٧ از دنیا رفت. با اینکه نام او در چند دهۀ اخیر چندان شنیده نمی‌شد اما صدایش و ترانه‌هایی مثل "صحرانشین" (هرکی دیدم یاری داره...) مطلقاً کهنه نشده و هر روزه از جایی به گوش می‌رسد.