سه کشور‌های اروپایی عضو توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، بریتانیا، فرانسه و آلمان روز سه شنبه گذشته و پس از چند ماه کش و قوس در اقدامی که انگیزه های واقعی آن  هنوز کاملاً روشن نیست، مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال کردند. این مکانیسم اگر چه با هدف حل و فصل اختلافات در متن برجام پیش بینی شده است، ولی می تواند در نهایت منجر به بازگشت اتوماتیک تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران شود و در نتیجه تشدید تنش‌ها میان ایران و غرب به فروپاشی کامل توافق هسته‌ای و خروج احتمالی ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های...

از دروغ بزرگی که مسئولان جمهوری اسلامی در مورد علت سقوط هواپیمای اوکراینی گفتند، تا رجزخوانی‌ها در مورد انتقام گرفتن از آمریکا و بالاخره پنهان‌کاری و انتشار خبرهای نادرست در بارۀ  ناآرامی‌های آبان‌ماه، رژیم جمهوری اسلامی حداقل طی چند ماه اخیر، در روند دروغ‌سازی‌ و تبلیغات انحرافی خود گرفتار شده است. هر قدم برای رهایی از این دام، گرهی تازه به پای نظام می‌زند. در برنامۀ زمینه‌ها و دیدگاه‌ها، به کمک تورج اتابکی، استاد تاریخ اجتماعی در هلند، به انگیزه‌های تولید دروغ و به ویژه شناسایی مخاطبان...

در حالی که رهبران ایران همچنان از اعلام شمار کشته شدگان، مجروحان و دستگیرشدگان اعتراضات آبان ماه خودداری می کنند، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، گفته است که هشتاد و پنج درصد کشته شدگان اعتراض های آبان ماه مردم عادی بودند که پیشتر در هیچ اعتراضی علیه نظام اسلامی شرکت نکرده بودند. با این حال، او مدعی است که این افراد توسط "سلاح های غیرسازمانی" و به گفتۀ او توسط "معاندان و دشمنان" کشته شده اند که هدف شان از این کار، به گفتۀ شمخانی، "کشته سازی" علیه حکومت اسلامی بوده است.

اعتراضات هفته آخر آبان که بدنبال گران شدن بنزین در ایران آغاز شد، در تاریخ ۴۰ ساله  جمهوری اسلامی در نوع خود بی سابقه بوده است. با مقایسه اعتراضات اخیر با اعتراضات سال‌های ۹۶ و ۸۸  چه مشخصاتی در خیزش اخیر بیش از هر چیز توجه همگان را به خود جلب می کند؟ آیا این مقایسه نشانگر تحول  و جهش در ساختار جنبش‌های اعتراضی در ایران است؟ آیا در هر سه جنبش اعتراضی، ماشین سرکوب رژیم از استراتژِی مشابهی پیروی کرده و یا اینکه با تحول و جهش در جنبش‌های اعتراضی، استراتژی سرکوب رژیم نیز تحول یافته و خود را با...

آبان ماه ۹۸، اعتراضاتی که با خشم مردم علیه افزایش سرسام‌آور بهای بنزین جرقه خورد، به سرعت به اعتراضات حکومتی با شعارهای ورای مشکلات اقتصادی تغییر ماهیت داد. این نخستین بار طی یک دهه اخیر نیست که اعتراضات نسبت به مشکلات اقتصادی چنین با شتاب به اعتراضات ضد نظام جمهوری اسلامی ایران تبدیل می‌شود. در دی ماه دو سال پیش (۱۳۹۶) هم  شعار «نه به گرانی» به سرعت به شعارهایی که بنیان نظام را هدف گرفتند، تغییر شکل داد.

در خاورمیانه، در اروپا، آمریکای لاتین یا شرق آسیا، تظاهرات و جنبش‌های اعتراضی نه تنها از نفس نیفتاده که هر روز در شکل و رنگی متفاوت، در گوشه‌ای از دنیا شعله می‌گیرد. آیا می‌توان وجوه مشترکی در همۀ این اعتراضات یافت؟ در برنامۀ زمینه‌ها و دیدگاه‌ها چند کارشناس فرانسوی در بارۀ دلایل و شباهت‌های این جنبش‌ها سخن می‌گویند... این برنامه دو روز قبل از ناآرامی‌های ایران در اعتراض به گران شدن بنزین تهیه شده است.

حذف آثار بزرگ ادبی‌ از کتابهای فارسی‌ مدارس تازگی ندارﺩ. حذف اینگونه آثار بخصوص از سال ۱۳۸۸ آغاز شد و ﺍﻣﺳﺎﻝ ﻫﻡ شمار زیادی از آثار نظم و نثر فارسی‌ ﺍﺯ ﺟﻣﻟﻪ رباعیات خیام ، داستان «موسی و شبان» ﻣﻭﻟﻭﻯ، داستان «حلاج» تذکره الاوليا، شعر «مادر» ایرج‌میرزﺍ، «غزل در این سرای بی‌کسی» هوشنگ ابتهاج، «غزل جوانی» رهی معیری، شعر «به کجا چنین شتابان» شفیعی‌ کدکنی، شعر «باغ بی‌برگی» اخوان‌ثالث، یک داستان از داستاﻧﻰ از غلامحسین ساعدی ﻭ داستاﻧﻰ از بزرگ علوی ﺑﺎ اشعار و متون نثری که ارزش ادبی‌ چندانی ندارد،...

چهل سال پیش در چنین روزهایی دانشجویان اسلامگرایی که خود را پیرو خط آیت الله خمینی می دانستند با اشغال سفارت آمریکا در تهران و به گروگان گرفتن کارکنان آن اولین و شاید تعیین کننده ترین بحران سیاسی ایران را پس از تأسیس حکومت اسلامی به وجود آوردند. خود آیت الله خمینی با پشتیبانی از این گرونگانگیری آن را "انقلاب دوم" نامید.

عقب نشینی اخیر نیروهای آمریکایی از سوریه، ناتوانی آمریکا برای سرو سامان دادن به اوضاع آشفته افغانستان،   پرهیز کردن، اگر نگوئیم فرار واشنگتن از درگیری نظامی با ایران، هر چند محدود و بسیاری دیگر از رویکردهای آمریکا در سال‌های اخیر این شائبه را تقویت می کند که آمریکا دیگر آن قدرت هژمونیکی نیست که در پایان جنگ جهانی دوم در صحنه ژئوپلیتک جهانی شناخته می شد.  پایان هژمونی آمریکا، افول و یا غروب قدرت هژمونیک آمریکا در صحنه بین المللی طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر از جمله موضوع های مهم  قابل بحث و گفتگو...

چهار دهه است که گفتمانی بر فضای سیاسی ایران حاکم است، با این مضمون که چرا مخالفان نظام جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور در برابر نظام به یک اتحاد و همبستگی دست پیدا نمی‌کنند؟ چرا تلاش‌های مخالفان نظام در خارج از کشور برای دستیابی به اتحاد ناکام مانده است؟

نه تنها در بحث‌های مربوط به اختلافات ایران و آمریکا، که در موضوع دعوای اقتصادی چین و آمریکا و به طور کلی در همۀ مباحث مرتبط با سیاست و اقتصاد جهانی، یکی از متغیرهای کلیدی مسئلۀ انتخاب شدن یا نشدن دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده است. اگرچه هنوز برای هرنوع پیش‌بینی بسیار زود است، اما همۀ نگاه‌ها به تحولات سیاست داخلی آمریکا دوخته شده است. در برنامۀ زمینه‌ها و دیدگاه‌ها توضیحات دو کارشناس فرانسوی را از چند و چون اوضاع و به ویژه وضعیت دموکرات‌ها می‌شنویم...

اغراق نیست اگر بگویم که ملموس ترین اتفاق سیاسی ایران معاصر – که چهل سال پیش با پیدایش حکومت مذهبی در این کشور آغاز شد و تا امروز با قوّت ادامه داشته - پیکار زنان برای رهایی از بند شریعت و دین دولتی و تبعیض ها و اجبارهای جنسیتی ناشی از آن است. در این دوره زنان افغان نیز نخستین قربانیان خشونت ها به ویژه خشونت های بنیادگرایان اسلامی بوده اند و با دورنمای بازگشت احتمالی طالبان به قدرت نگرانی آنان از توسعۀ دوبارۀ زن‌ستیزی، سرکوب زنان توسط بنیادگرایان اسلامی از نو بالا گرفته است.

صدور احکام سنگین برای فعالان کارگری در ایران موجی از واکنش‌ها را برانگیخته است. در برنامه این هفته زمینه‌ها و دیدگاه‌ها، عبدالکریم لاهیجی، حقوقدان به اعتبار حقوقی اینگونه احکام می‌پردازد و سعید پیوندی، جامعه شناس نیز وضعیت اعتراضات کارگری در ایران را بررسی می‌کند.  

 موضوع مذاکره احتمالی بین واشینگتن و تهران با میانجیگری فرانسه، این روزها در فضای رسانه‌ای جهان  قوت گرفته است. بسیاری پرسش می کنند که آیا اصولاً مذاکره بین آمریکا و ایران، برای حل اختلافات شدید میان این دو امکان پذیر است؟ آیا این دو کشورمی توانند در باره اختلافات خود، خصوصاً در باره برنامه هسته‌ای ایران، برنامه موشک های بالیستیک و نقش منطقه ای ایران  و در همان حال، برداشتن تحریم های یکجانبه، ولی بسیارگسترده آمریکا علیه ایران به توافقی دست یابند؟ مهران براتی، پژوهشگر و کارشناس مسایل بین الملل...

در پی انتشار فیلمی از آزار و اذیت سگ ها و اقدام به سگ کشی با آمپول اسید در مرکز نگهداری موقت سگ های بدون صاحب شهرداری تهران در کهریزک، حامیان حقوق حیوانات صبح روز دوشنبه ٢٨ مرداد، با تجمع در مقابل ساختمان شهرداری تهران، به کشتار سگ ها در کهریزک اعتراض کردند و خواستار تصویب قانون حمایت از حیوانات و کنترل جمعیت سگ ها به روشی انسانی شدند. همزمان با این اعتراضات، "پیروز حناچی" شهردار تهران، از برکناری پیمانکار خاطی خبر داد.

از سالها پیش هر از گاهی خبر دستگیری ایرانی های دو تابعیتی در ایران شنیده میشود.

عبدالکریم لاهیجی : آنچه خمینی و خمینی ها کرده اند مُر همان چیزی است که در شریعت اسلامی پیش بینی شده است. در حکومتی که خمینی تأسیس کرد دادگستری در خدمت نظام اسلامی است درست همانطور که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نه یک ارتش کلاسیک، که یک نیروی مسلح حافظ نظام اسلامی است. مهدی اصلانی :کشتار زندانیان سیاسی حکم دار در سال ٦٧ تنها با "حکم ولایت" یا "حکم حکومتی" رهبر وقت حکومت اسلامی، روح الله خمینی، می توانست صورت بپذیرد. جنایت سال ٦٧ بدون شک جنایت از نوع مقدس است...

در بارۀ "اتاق فکر" یا "اندیشکده"ها (معادل عبارت آمریکایی "Think Tank") افکار و تصورات غریبی رواج دارد. فعالیت این نوع نهادها را "پشت‌پرده" یا محرمانه می‌دانند و در اکثر موارد چنین فرض می‌شود که اتاق فکرها مستقیماً با دولت‌ها یا با برخی سازمان‌های مخفی در ارتباط‌ند...

دیه نفس و اعضا بدن زن و مرد، از جمله موضوعات مورد اختلاف نظر میان فقها و حقوق‌دانان است. نابرابری دیه زن و مرد،  نه تنها به یکی از مسائل مهم میان اندیشمندان و صاحب‌نظران، بلکه به موضوعی مهم برای مدافعان حقوق بشر تبدیل شده است.

ولی تیموری، معاون بخش گردشگری سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جمهوری اسلامی ایران، در روز شنبه ۸ تیر/۲۹ ژوئن اعلام داشت که با موافقت دولت توریستهای چینی از این پس از اخذ ویزا برای ورود به ایران معافند حال آنکه ایرانی ها کماکان برای سفر به چین ملزم به گرفتن ویزا هستند. گفته شده است که هدف از این امر بدست گرفتن بازار چین است.

در حاشیۀ نشست سران کشورهای صنعتی گروه بیست (جی ٢٠) که با محوریت تنش های تجاری و دیپلماتیک موجود در جهان، در روزهای ٢٨ و ٢٩ ژوئن (٧ و ٨ تیر)، در شهر اوزاکا واقع در غرب ژاپن برگزار شده، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، شرکای تجاری دولت واشنگتن همچون چین، هند، ژاپن و آلمان را مورد انتقاد قرار داد و آنها را به بهره برداری از ایالات متحدۀ آمریکا متهم کرد.

تنش میان ایران و آمریکا که در ماه‌های اخیر به دنبال تشدید مجازات‌های آمریکا روندی فزاینده یافته بود، روز پنجشنبه ٢٠ ژوئن در پی سرنگون ساختن یک پهپاد اطلاعاتی آمریکا، توسط دفاع ضد هوائی ایران، بر فراز تنگۀ هرمز ناگهان شدت گرفت و کار به جائی رسید که دونالد ترامپ بگفتۀ خود دستور بمباران چند هدف نظامی در ایران را صادر کرد، هر چند خود ساعاتی بعد این دستور را لغو کرد. در «زمینه‌ها و دیدگاه‌ها» این هفته به بررسی دلایل تشدید ناگهانی تنش میان دو کشور و انگیزه‌های تهران و واشینگتن از این زورآزمائی و...

انتخابات پارلمانی اروپا در روزهای ٢٣ تا ٢٦ ماه مه در ٢٨ کشور عضو اتحادیۀ اروپا برگزار شد و نتایج آن از دگرگونی‌هائی در گرایش‌های سیاسی شهروندان و در پی آن آرایش و ترکیب نیروهای تشکیل دهندۀ پارلمان حکایت می‌کند. در مجلۀ رادیوئی «زمینه‌ها و دیدگاه‌ها»، در دو شمارۀ ویژۀ پیاپی، نخست پیش از پایان رای‌گیری به انتظارات و چالش‌ها و سپس در پایان شمارش آراء به نتایج انتخابات و اثرات آن بر آرایش نیروهای سیاسی در پارلمان اروپا و به تبع آن بر نهادهای اتحادیه و دگرگونی‌های ممکن آن می پردازیم.

شدت جنجال سیاسی پیرامون بحران در خلیج فارس و پیامدهای دعوای ایران و آمریکا، نگاه دراز مدت و بینش تاریخی را به حاشیه می‌برد. با اینحال می‌توان به یاد آورد که تحریم نفت ایران سوابقی تاریخی دارد. اما تا چه حد می‌توان "محاصرۀ اقتصادی" زمان مصدق را با تحریم نفت امروزی مقایسه کرد؟ از تاریخ معاصر نفت چه درس‌هایی می‌توان گرفت؟ آیا این فرض که نفت بیش از رونق، با خود بلا و گرفتاری می‌آورد، صحت دارد؟... تورج اتابکی که به ویژه در حوزۀ تاریخ اجتماعی نفت پژوهش کرده است، اعتقاد دارد که تحریم کنونی به هیچ...

در نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام، نه فقط بر دامنۀ فشارهای این کشور بر جمهوری اسلامی ايران افزوده شده، نه فقط فشارهای آمریکا برای اولین بار به تهدید و فشار نظامي علیه رژیم ایران گرايش پيدا كرده است، بلكه حالا جمهوری اسلامی ایران با اعلام ضرب الاجل به اروپا  می گويد که اگر برجام منافع آن را از اين پس در زمینه هاي مالي و صادرات نفت تامين نكند يعني اگر تحريم هاي آمريكا را خنثي يا تعديل نسازد، از این توافق بیرون می رود. چرا توافقی که از منظر تهران می رفت مفّر نجات جمهوری اسلامی از بحران هاي...