Onze voedselproductie- en consumptie is de laatste decennia steeds grootschaliger en efficiënter, maar ook veel mondialer geworden. Dit zorgt voor tal van duurzaamheidsproblemen, bijvoorbeeld op het gebied van milieu en klimaat, op het gebied van dierenwelzijn, gewasbeschermingsmiddelen, maar ook bijvoorbeeld rond eerlijke verdeling van voedsel en een leefbaar inkomen voor producenten. Hoe werkt die voedselmarkt eigenlijk? Wie heeft het daar voor het zeggen? En met welke incentives kun je werken aan de transformatie naar een duurzame en eerlijke markt? In deze aflevering van ‘Expeditie landbouw’ praten we erover met senior onderzoekers Koen Boone en Katja Logatcheva, beide econoom. Volgens de onderzoekers hebben we, vergeleken met 30-40 jaar geleden, al veel vooruitgang geboekt in de markt. We weten meer, er is meer bewustzijn over allerlei issues rond duurzaamheid en dierenwelzijn. Zeker op het vlak van deze laatste, ‘aaibare’ factor, loopt Nederland voorop. Maar het is duidelijk dat er nog veel meer kan gebeuren, willen we kunnen spreken van een eerlijke en transparante markt. De klimaatimpact bijvoorbeeld is veel minder ‘aaibaar’ en daar wordt nog nauwelijks op gestuurd. Retailers kunnen hierin veel bewerkstelligen, maar het is ook vooral een gedeelde verantwoordelijkheid van alle partijen in de keten, stelt Logatcheva. Prijs, en dan een eerlijke prijs, kan volgens haar een belangrijk sturingsmechanisme zijn. Omdat veel productiemiddelen, zoals bijvoorbeeld CO2, nu niet worden meegenomen in de prijs, vertekent ons beeld als consumenten. “Op deze manier kan prijs zijn functie niet uitoefenen in de economie”. Labeling is een ander sturingsmechanisme. Wat betreft het marktaandeel biologisch scoort Nederland in vergelijking met de ons omringende landen niet zo hoog, maar volgens Boone loopt Nederland sterk voorop met andere typen certificering zoals voor dierenwelzijn of Fair Trade. Zo is er bijna geen koffie meer te koop zónder keurmerk en ontstaat er eigenlijk een soort ‘bodem’ in de markt. Maar voor 85% van ons voedsel dat nu niet onder een of ander keurmerk geproduceerd wordt, zijn er nog weinig prikkels tot verduurzaming. Vandaar dat Boone samen met Europese partners hard werkt aan de invoering van één Europees Ecolabel. “Met dit label, dat dit jaar al in Frankrijk wordt ingevoerd, willen we juist voor álle producten aangeven hoe ze op duurzaamheid scoren. Net als de nutriscore. Hierdoor kunnen consument in één oogopslag zien hoe het product van zijn of haar keuze scoort.” Beiden zijn behoorlijk hoopvol gestemd over de recente ontwikkelingen en verwachten dat de markt de komende jaren flinke stappen gaat zetten naar duurzaam en eerlijk. Presentatie: Sandra van Kampen. Productie: Sandra van Kampen en Marieke de Haas Links voor meer informatie: Verduurzamen in de agri-foodketen Echte en eerlijke prijzen