Intensywny spór pomiędzy Olafem Scholzem, kanclerzem federalnym, i Christianem Lindnerem, federalnym ministrem finansów, doprowadził ostatecznie do rozpadu koalicji federalnej. Opuścili ją liberałowie, którzy od 2021 r. współrządzili Niemcami wraz ze socjaldemokratami i zielonymi. Dr Piotr Kubiak i dr Mateusz Wiliński w rozmowie o tym, co doprowadziło do krachu niemieckiej koalicji federalnej i o tym, co w związku z tym będzie się dziać w najbliższym czasie na niemieckiej scenie politycznej.

5 listopada 2024 r. Amerykanie dokonali wyboru – do Białego Domu powróci Donald Trump. Wynik ten wywołuje konsekwencje znacznie szersze niż tylko w kontekście amerykańskim. Przygotowania na taki scenariusz były w Europie rozpatrywane na długo przed samymi wyborami w USA. O konsekwencjach wygranej Trumpa dla Republiki Federalnej Niemiec i reakcjach Berlina oraz szerzej – o jej wpływie na układ transatlantycki opowiada w podcaście Instytutu Zachodniego prof. Jadwiga Kiwerska w rozmowie z dr....

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 r. był wynikiem niezwykle korzystnej koniunktury międzynarodowej – wszyscy trzej zaborcy ponieśli klęskę w Wielkiej Wojnie. Odbudowane państwo było jednym z głównych beneficjentów systemu wersalskiego, jak nazwano nowy porządek międzynarodowy w Europie. Wkrótce jednak Polska musiała zmierzyć się z próbami podważenia nowego ładu. Rozmawiają o tym znawcy polskiej i niemieckiej polityki zagranicznej, prof. Stanisław Żerko i dr Krzysztof Rak.

Wielka fala ucieczek z NRD latem i jesienią 1989 r. stanowiła jedno z najbardziej spektakularnych wydarzeń towarzyszących "jesieni ludów" w Europie Środkowo-Wschodniej. Tysiące obywateli NRD podejmowało w 1989 r. desperacką decyzję o przedostaniu się do Niemiec Zachodnich. Ich droga wiodła przez Budapeszt, Pragę i Warszawę. Jakie były przyczyny tego bezprecedensowego exodusu z NRD? Dlaczego "szlak ku wolności" uciekinierów prowadził właśnie przez Węgry, Czechosłowację i Polskę? Jaka była...

Po wakacyjnej przerwie podcast Instytutu Zachodniego - Deutsche Wirtschaft wraca z omówieniem Planu Draghiego dla ratowania konkurencyjności Europy. W odcinku dr Piotr Andrzejewski oraz dr Rafał Szymanowski przybliżają sylwetkę Mario Draghiego, przedstawiają główne założenia planu oraz odnoszą się do niemieckich reakcji na propozycje byłego włoskiego premiera. Oceniamy na ile realne jest zablokowanie planu Draghiego przez Niemcy i czy istnieje szansa na realizację choćby części jego propozycji.

W dniu 2 sierpnia 2024 r. zakończyły się w Gorzowie Wlkp. konsultacje społeczne w sprawie stosunku mieszkańców do zmiany nazwy ich miasta z „Gorzów Wielkopolski” na „Gorzów”. Ożywione dyskusje na ten temat prowadzone w środowisku lokalnym od dłuższego czasu stały się przyczynkiem, by pokazać proces ustalania polskiego imiennictwa miejscowości na ziemiach przyłączonych do Polski po 1945 r. O tym, jakie podmioty i osoby uczestniczyły w przemianowaniu nazw na ZZiP, jakimi kryteriami się...

Czy chiny i Indie – razem lub osobno lub wraz z Rosją mogą stworzyć alternatywny nowy ład? Wszyscy znamy chińskie przekleństwo „Obyś żył w ciekawych czasach”. Nasze z pewnością takimi są, bo zmiany dzieją się właśnie teraz. Czy może być jeszcze ciekawiej? W drugiej części serii podcastów „Globalny szok” udostępniamy dwugłos specjalistów od Indii – doktora Krzysztofa Iwanka z Akademii Sztuki Wojennej oraz Chin - doktora Tomasza Morozowskiego z Instytutu Zachodniego. Zapraszam do wysłuchania...

Świat stał się kruchy, a ład międzynarodowy trzęsie się w posadach. Jesteśmy w ogniu zmian. Dr Joanna Dobosz-Dobrowolska zaprasza do specjalnej serii podcastów Instytutu Zachodniego pt. „Globalny szok”. Rozmowy dotyczą ważkich zagadnień: 1. Na jakie części pęka obecny świat? 2. Kto będzie dominował w nowo tworzącym się ładzie? USA? Chiny? Indie? 3. Gdzie będą położone „strefy zgniotu”, czyli obszary konfliktów między mocarstwami? 4. Czy globalny system zarządzania przetrwa, czy uda się...

Najnowsza publikacja pod redakcją dr Mai Dobiasz-Krysiak „Pracownia. Archiwum odnalezione” prezentuje zbiór dokumentów, zdjęć i artykułów związanych z Interdyscyplinarną Placówką Twórczo-Badawczą „Pracownia” (następnie Ośrodek Działań Teatralnych „Pracownia”). Ruch ten wpisuje się w występujący na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski fenomen kultury alternatywnej. O pionierskich działaniach twórczych i badawczych olsztyńskiej „Pracowni” z prof. dr hab. Andrzejem Saksonem (Instytut...

W najnowszym odcinku podcastu Instytutu Zachodniego Patrycja Tepper oraz dr Piotr Kubiak przyglądają się nadchodzącym wyborom w trzech krajach związkowych na wschodzie Niemiec: Saksonii, Turyngii i Brandenburgii. Analizują, dlaczego te wybory mają tak istotne znaczenie przed przyszłorocznymi wyborami do Bundestagu, omawiają specyfikę wschodnioniemieckiego krajobrazu partyjnego oraz rosnące poparcie dla partii antyestablishmentowych. Dlaczego nowa partia Sahry Wagenknecht, BSW, zyskuje na...

Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z konstytucją zapisów nowej federalnej ordynacji wyborczej budził i budzi spore zainteresowanie niemieckiej opinii publicznej. W swoim werdykcie z 30 lipca 2024 r. sędziowie z Karlsruhe stwierdzili, że niektóre z zapisów nowego prawa są niekonstytucyjne. Nie zmienia to jednak faktu, że konieczne było przeprowadzenie reformy prawa wyborczego, choćby po to, by zapobiec nieustannemu zwiększaniu się liczby posłów do Bundestagu. O...

9-11 lipca w Waszyngtonie miał miejsce jubileuszowy szczyt NATO. Historycznie nawiązywał on do 75. rocznicy utworzenia Paktu. Natomiast w wymiarze praktycznym koncertował się na najważniejszych problemach stojących obecnie przed Sojuszem. Kluczowe ustalenia szczytu zamieszczono w deklaracji końcowej oraz zobowiązaniach co do długoterminowej pomocy dla Ukrainy. W dużym uproszczeniu zawarte tam konkluzje można zaliczyć do dwóch płaszczyzn czyli sfery polityczno-strategicznej i...

9-11 lipca w Waszyngtonie miał miejsce jubileuszowy szczyt NATO. Historycznie nawiązywał on do 75. rocznicy utworzenia Paktu. Natomiast w wymiarze praktycznym koncertował się na najważniejszych problemach stojących obecnie przed Sojuszem. Kluczowe ustalenia szczytu zamieszczono w deklaracji końcowej oraz zobowiązaniach co do długoterminowej pomocy dla Ukrainy. W dużym uproszczeniu zawarte tam konkluzje można zaliczyć do dwóch płaszczyzn czyli sfery polityczno-strategicznej i...

Władze RFN nie podjęły dotychczas decyzji o wykluczeniu dostawców chińskich takich jak Huawei czy ZTE z rozbudowy niemieckiej sieci 5G. Od kilku lat trwa w Niemczech intensywna dyskusja na temat konieczności zabezpieczenia sieci telekomunikacyjnych i ochrony infrastruktury krytycznej, której częścią jest sieć 5G. Decyzje o wykluczeniu chińskich firm podjęły już inne państwa europejskie; jest to również element unijnej strategii de-riskingu. O rozwoju debaty wokół 5G i Huawei w Niemczech,...

Niemiecki przemysł samochodowy to najważniejsza gałąź gospodarki niemieckiej. Odpowiada za prawie 2 mln miejsc pracy. Coraz częściej jednak słychać o coraz trudniejszej sytuacji niemieckich producentów pojazdów? Czy branża jest w kryzysie i jaki jest jej realny potencjał? O tym z dr Justyną Schulz rozmawia dr Piotr Andrzejewski.

31 maja 2024 r. w Mannheim pochodzący z Afganistanu nożownik zaatakował stoisko antyislamskiego ruchu obywatelskiego Pax Europa. Zraniony w czasie interwencji policjant zmarł dwa dni później. Wywołało to zakrojoną na szeroką skalę dyskusję o bezpieczeństwie wewnętrznym Niemiec oraz o migracji, a zwłaszcza deportacji osób które nie mają prawa pobytu w RFN. Czy obcokrajowcy wpływają poziom bezpieczeństwa Niemców, czy to oni są główną grupą wśród nożowników? Czy policja skutecznie interweniuje...

W najnowszym odcinku podcastów Instytutu Zachodniego Patrycja Tepper oraz dr Piotr Kubiak omawiają wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego w Niemczech. Przyglądają się głównym motywacjom wyborców, analizują sukcesy i porażki głównych partii politycznych oraz rozważają wpływ tych wyników na przyszłe wybory krajowe. Co przyczyniło się do wysokiego poparcia dla AfD mimo licznych skandali? Jak oceniany jest wynik nowego ugrupowania Sahry Wagenknecht? Jakie partie poparli młodzi Niemcy?...

Prof. Dirk Oschmann, lipski literaturoznawca, opublikował na początku 2023 r. książkę Der Osten: eine westdeutsche Erfindung, w której podjął się zaprezentowania sposobu postrzegania i traktowania mieszkańców byłej NRD przez Niemców z zachodniej części kraju. Zaproponował tym samym refleksję na temat ciągle widocznych nierówności pomiędzy oboma częściami kraju. Czy wschód Niemiec – dawne terytoria NRD, to wciąż strefa specjalna? Czy w przyjacielskim gronie zjednoczonych Niemiec rzeczywiście...

„Trudno tak razem być nam ze sobą” - jak śpiewała Edyta Bartosiewicz z Krzysztofem Krawczykiem. Tekst piosenki w pewnym sensie dobrze oddaje obecny stan gospodarczych relacji Niemiec i Chin. W tym odcinku Deutsche Wirtschaft dr Piotr Andrzejewski wraz z dr. Tomaszem Morozowskim zaczynają od oceny wizyty kanclerza Olafa Scholza w Chinach. Czy przyniosła ona jakiś przełom? Następnie skupili się na zmieniającym się znaczeniu Chin dla Niemiec oraz starają się wyjaśnić niejednoznaczność...

Książka „Świadkowie małej historii. Rozmowy z seniorami Stołczyna” prezentuje efekty wywiadów biograficznych dotyczących specyfiki przemysłowego osiedla Szczecina, Stołczyna, po II wojnie światowej. O wyjątkowości miejsca tworzonej w okresie osadnictwa na terytorium wchodzącym w skład ZZiP, współczesnych tożsamościach mieszkańców, pamięci i badaniach biograficznych z dr Pauliną Romanowicz pracowniczką Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, działaczką Stowarzyszenia...

W drugim odcinku podcastu Deutsche Wirtschaft dr Justyna Schulz oraz dr Piotr Andrzejewski przyglądają się problemowi dotowania niemieckiej gospodarki. Dlaczego można odnieść wrażenie, że rząd federalny daje niemieckim firmom raczej rybę niż wędkę? Skoro Niemcy są w stanie hojnie dotować swój przemysł jak i ściągać subsydiami międzynarodowe korporacje to dlaczego nie są w stanie znaleźć odpowiednich środków na rozwój i utrzymanie infrastruktury? - na te pytania postaramy się odpowiedzieć w...

Dyrektor Instytutu Zachodniego dr Justyna Schulz oraz dr Piotr Andrzejewski rozmawiają o problemach i wyzwaniach stojących przed niemiecką gospodarką. Długotrwała stagnacja i groźba recesji oraz brak pozytywnych długofalowych prognoz to jedna strona medalu. Z drugiej strony Niemcy są w stanie zmobilizować znaczne środki dla utrzymania swojej pozycji i rozwoju w konkretnych branżach. Jakie są szanse na uniknięcie długotrwałego kryzysu gospodarczego w Niemczech i jak to się stało, że pomimo...

Globalnemu wyścigowi w dziedzinie sztucznej inteligencji towarzyszy również „wyścig regulacyjny” – kolejne organizacje i państwa przygotowują w ostatnich latach dokumenty i strategie mające na celu stworzenie ram prawnych i uregulowanie rozwoju tej przełomowej technologii. Podstawowy dylemat dotyczy przy tym wyważenia dwóch elementów: regulacji mających ograniczać ryzyka kreowane przez systemy AI z jednej strony oraz wzmacniania innowacyjności i konkurencyjności Europy w dziedzinie sztucznej...

Niemiecki wicekanclerz i minister gospodarki i ochrony klimatu Robert Habeck udaje się z wizytą do Warszawy. Rozmowy mają dotyczyć dostaw ropy do rafinerii PCK w Schwedt, która jest najważniejszym tego typu obiektem we wschodnich Niemczech. Dlaczego rafineria stanowi obecnie problem i wyzwanie dla rządu w Berlinie? Jakie są możliwości polsko-niemieckiej współpracy energetycznej i jaką rolę może odegrać wodór? Na te tematy z ekspertem ds. energetyki dr Witoldem Ostantem rozmawia dr Piotr...