اتحاد جماهیر شوروی چگونه از بین رفت؟ (۲)پس از سه تا رهبر بیمار، نیمه‌ی دوم دهه هشتاد میلادی برای اتحاد جماهیر شوروی، همراه بود با به قدرت رسیدن مردی ۵۶ ساله که در قیاس با رهبران پیشین شوروی و دیگر اعضای مهم حزب، جوون به شمار می‌اومد.با آغاز رهبری میخاییل گورباچف عصر مشهور به «فترت» شوروی پایان یافت اما روند سقوط حکومتی که حتا تو تامین نون مردم درمونده بود نه. گورباچف برای نجات حکومتی که بر مسندش قرار گرفته، دست به اصلاحاتی زد که هم دیر بود و هم جامعه‌ی استبدادزده‌ی شوروی درکی ازشون نداشت و...

اتحاد جماهیر شوروی چگونه از بین رفت؟ (۱)۲۵ دسامبر 1991، میخاییل گورباچف، با نطقی نه‌چندان بلند، پرونده اتحاد جماهیر شوروی رو به شکل رسمی برای همیشه بست. پیش از نطق آخرین دبیرکل حزب کمونیست شوروی، البته فرآینده سقوط آغاز شده بود و کسی نمی‌تونست جلوش رو بگیره.مدبویز تو اپیرزد ۴۵م و ۴۶م خودش، روند فروپاشی شوروی رو دنبال می‌کنه؛ از نخستین عارضه‌های سیستم کمونیستی تا ضربه‌های آخری که پیکر ۷۰ ساله‌ی این امپراتوری شرور رو پایان داد. توی این اپیزود، روند شکل‌گیری کمونیسم لنینی، دوران استالین، خروشچف...

بررسی مدل‌های حکمرانی با نگاهی به مساله‌ی «جباریت»دولت پدیده‌ای انسان‌ساخته‌اس. انسان‌ها دولت‌ها رو به وجود آوردند تا ازشون محافظت کنه و تضمین‌کننده‌ی حقوق‌شون باشه اما به مرور خیلی از حکومت‌ها، خودشون تبدیل شدن به ناقض حق مردم. این روند چه جوری رخ داد؟ چه زمانی میشه گفت که حکومت به مرحله‌ی «جباریت» رسیده؟اپیزود ۴۴م مدبویز هم‌زمان با خیزش ملی مردم و در ۸۰مین روز این جنبش، بررسی می‌کنه که در برابر جباریت یک حکومت چه باید کرد؟شانزدهم آذر ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این...

نگاهی به زندگی پادشاهی که به رود سند زد تا تسلیم مغول نشود درست ۸۰۱ سال پیش، در کناره‌ی رود سند، جنگِ نابرابری میان سپاهیان ایران و مغول رخ داد که تبدیل به یه حماسه‌ی ایرانی شد. تو روزگاری که مغول‌ها بی‌هیچ مزاحمتی، سرزمین‌های ایرانی رو صحنه‌ی تاخت و تاز خودشون قرار داده بودند، از جرگه‌ی خوارزمشاهیان، مردی برخاست که قصد بزرگی و جان‌فشانی برای مملکت داشت. جلال‌الدین خوارزمشاهی، برخلاف پدرش، نامش رو به نیکی در تاریخ ایران ثبت کرده؛ او بارها، چه با لشگر انبوه و چه بی‌لشگر و تنها در برابر مغول صف...

این داستان سقوط یه آدم و یه تیمه که هیچ کس دوست‌شان ندارداین یک اپیزود ویژه است؛ تصحیحی بر اپیزودی که ۱.۵ سال پیش در پشتیبانی از تیم ملی منتشر کردیم. تیم کنونی تو قطر، هیچ شباهتی به یه تیم ملی نداره، و ما توی این اپیزود ویژه، اون اپیزود قدیمی را به بایگانی می‌سپردیم.براتون داستان سقوط این تیم و آدم‌هاش رو می‌گیم؛ این که چگونه کنار مردم نبودن، شما رو از اوج عزت به حضیص ذلت رسوند.سی آبان ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییتقدیم شماره ۴۲.۵ به؛ مردم مهابادصداها و آهنگ‌های مورد استفاده در...

«درفش کاویانی» به چه کار ما می‌آید؟حدود ۱۲۰۰ سال پیش، بیرقی بزرگ، باشکوه و تاریخ‌ساز در زمین قادسیه به زمین افتاد و فصل سقوط ایران آغاز شد. این بیرق، پرچم لشگر ایران، درفش کاویانی بود که سرگذشتی، حماسی و پیروزمند داشت اما به حمله‌ی تازیان به ایران، فرجام غم‌باری پیدا کرد.اپیزود ۴۲م مدبویز، به مرور حماسه‌ی درفش کاویانی و چگونگی ظهور و تداومش تو ایران‌زمین می‌پردازه. در گذر تاریخ، می‌بینیم که چگونه این سِر و راز ملی ما، سینه به سینه نقل شده و داستان سرافرازی‌هاش تا نسل ما به یادگار مونده. این...

جستاری درباره‌ی میهن‌پرستی ایرانیاناین اپیزود مقارن شد با چهلمین روز درگذشت مهسا امینی عزیز و ما برای نخستین بار، کارای مهم‌تری از انتشار اپیزود داشتیم. شما هم کارای مهم‌تری از شنیدن اپیزود داشتید. برای همین با یکمی تاخیر منتشرش کردیم، اپیزودی که درباره‌ی رازی در وجود ایرانیان هست، رازی که سبب پایبندگی ایران شده و موجب همین خیزش بزرگ امروزمون.این راز ما رو از زیر تخت‌جمشید سوزان اسکندر نجات داد، در نبرد چند صد ساله با تازیان، به موفقیت رسوند و با دست یازیدن بهش تونستیم از پس مغول‌ها بربیایم....

روایتی از جنبش سربداران که علیه بازماندگان مغول شوریدنام «سربداران» رو احتمالن خیلی شنیدید؛ جنبشی که پس از ۱۰۰ استیلای مغول و ایلخان بر ایران، از خراسان، مهد دلیران ایرانی برخاست و جرقه‌ای شد برای پایان عصر تاریک مغول‌ها، ایلخانان و تارتارها.تو روزایی که ایران درگیر کوران روی‌دادها، تلخی‌ها و شیرینی‌هاست، فصل چهارم مدبویز با روایت‌هایی از حماسه‌های تاریخ ایران آغاز میشه. تو اپیزود ۴۰م، قصه‌ی تلخ استیلای مغول بر ایران و رنجی که بر ایرانیان تحمیل شده بود، رو باز می‌کنیم؛ روایتی سراسر تیره و...

انقلاب ما چگونه آغاز شد؟این یه اپیزود درباره‌ی یه اتفاق در حال وقوعه. یه داستان ادامه‌دار چند دهه پیش تا به امروز که شاید بالاخره به فصل آخرش رسیدیم. تو این روزایی که تمام ایران یه ملته، مردم تو خیابونا به هم پیوستن، ایرانیان خارج از کشور بالاخره تونستند کنار هم جمع بشن و یه «علی آقا کریمی» داریم که نشون داد پهلوون واقعی چه جوریه، مدبویز، اپیزودی با حال و هوای انقلاب درآورده.این آخرین قسمت از فصل سوم ماست که قرار بود مثل همیشه به مرورِ «فصلی که گذشت» بپردازه اما شما ما رو واداشتید تا مسیر...

واکاوی یک پرونده‌ی تاریخی: پیمان سنتو چگونه بر سرنوشت اعضایش اثر گذاشت؟شاه ایران باید دست به انتخاب خطیری می‌زد؛ پایان جنگ‌جهانی دوم و فروکش کردن غوغای تقسیم کیک پیروزی، به مفهوم آغاز یه جنگ جدید بود: جنگ سرد که جهان رو تقسیم به دو بلوک شرق و غرب می‌کرد. عصر برپایی پیمان‌های نظامی منطقه‌ای و بین‌المللی بود که مهم‌تریناش ناتو و ورشو بودند و ایران هم درست مانند همسایگانش، عراق، ترکیه و پاکستان و تمام خاورمیانه با تهدید قدرتمند کمونیسم روبه‌رو بود.رهبران شوروی هیچ ابایی از به کار بردن تمام روشای...

سیاست خارجی عصر رضاشاه، چگونه سنگ‌بنای تغییرات بزرگ آینده شد؟هنگامی شاهین اقبال سردار سپه در آسمان ایران اوج گرفت، از ایران چیز زیادی نمونده بود. جنگ جهانی نخست تازه به پایان رسیده بود که در اون، قحطی بزرگ، جون بسیاری از ایرانیان رو گرفت. دیوان اداری کشور از هم فروپاشیده بود و ارتش‌های متجاوز بر مصدر کاربودند، در هر گوشه‌ای از کشور هم یه شورشی و تجزیه‌طلب، سرکشی می‌کرد. به جز امنیت داخلی و درگیری با قدرت‌های بزرگ، کشور، سرحدات مشخص و روشنی هم نداشت به ویژه که در اطرافش کشورهای جدیدی شکل گرفته...

مروری بر چگونگی تسلط ساختارهای بسته بر مطبوعات، اینترنت و سپهر آگاهی‌رسانی رسانه‌ها تو هر جامعه‌ای یه رکن اساسی و بنیادین هستند. تقریبن دایم تکرار شده که رسانه‌ها، چشم بیدار جامعه‌ی مدنی هستند و نهادهایی که از دموکراسی، آزادی و سلامت ساختارها پاس‌داری می‌کنن. منتها این برای دنیایی‌ست که بر مبنای اصول دموکراتیک بنا شده.تو اپیزود ۳۶م مدبویز، نگاهی انداختیم به چند پژوهش معتبر درباره‌ی «نقش رسانه‌ها در دوران دیکتاتوری». این‌که چگونه رسانه‌ها، حتا اینترنت که به نظر یه شبکه‌ی آزاده، تبدیل میشن به...

 پژوهشی درباره‌ی شکل و رفتار ساختارهای دزدسالار دزدی، اختلاس، مافیا و فساد اقتصادی با رومزه‌ی ما درآمیخته. هر هفته، خبر جدیدی از یکی از این اساتید غارت‌گر می‌شنویم، گاهی هم گیر می‌افتند و دادگاه‌های مشهور به «مبارزه با فساد اقتصادی» هم تمومی نداره اما هیچ وقت تموم نمیشن. مقوله‌ی فساد اقتصادی، پدیده‌ایه که توی کشورهای مختلفی تجربه شده و روش‌ها و متدهای متفاوتی داره. از شکل‌گیری انحصار تا به دست گرفتن تمامی بخش‌های اقتصاد یه کشور، تا دزدی تو روز روشن، همش مدل‌هایی از فساد اقتصادیه.تو اپیزود ۳۵م...

چگونه دولت با مالیات‌ستانی افراطی از مردم، امورش را اداره می‌کند؟تو سال‌های اخیر، دولت‌های جمهوری‌اسلامی هر روز بزرگ‌تر شدند، خرج‌شون بیش‌تر شده اما درآمدهای پیشین‌شون رو از دست دادند. برای نمونه، درآمدهای نفتی به خاطر تحریم‌ها به شدت کاهش پیدا کرده، یا به دلیل سقوط اقتصادی و سیاست‌های ضدوارداتی، درآمدهای گمرکی سقوط کرده. تو این وضعیت، دولت خودش رو با چه پولی اداره می‌کنه؟ با جیب ما!این اپیزود مدبویز به موضوع مالیات می‌پردازه، این‌که چه کسانی مالیات میدن و چه بخش‌هایی گردن‌شون کلفته و مالیات...

پژوهشی درباره‌ی جریان مدعی روشن‌فکری و نقش آن در تخریب ایراننقش روشن‌فکر تو یه جامعه چیه؛ ساختن یا خراب کردن؟ این پرسشیه که تلاش می‌کنیم تو اپیزود ۳۳م مدبویز پاسخ بدیم.تو تاریخ ایران، جریان روشن‌فکری چندین مقطع داشته اما از دهه‌ی ۲۰ به بعد، به مرور یه جریان خارجی و وارداتی تلاش کرد تا فضای دانشگاهی و روشن‌فکری ایران رو مصادره کنه و بقیه جریانا رو کنار بزنه. این جریان که گرایش آشکاری به چپ داشت و گوش به فرمان مسکو بود، پیامدها و عوارض سنگینی رو تو تاریخ معاصر بر جا گذاشت که هنوز با خیلی‌هاش...

دومین قسمت از زندگی‌نامه‌ی یعقوب لیث صفاری؛از یک‌پارچه کردن ایران تا قصدِ بغداداز رویگری به عیاری از عیاری به سرهنگی و از سرهنگی به امیری رسیده بود اما عیار سیستانی، سودای پادشاهی داشت. تو قسمت نخست از زندگی یعقوب لیث صفاری، گفتیم که او چگونه در سیستان برکشید و بالید تا برای ایران قلندری کنه.حالا در قسمت دوم زندگی‌نامه‌ی شهریار ایران، داستان‌ جنگ‌های بی‌پایانش برای خارج کردن سرزمین‌های ایرانی از دست خلیفه‌ی عباسی رو دنبال می‌کنیم، به پایان کار طاهریان می‌رسیم و سرانجام نبرد بزرگ؛ نبرد شاه...

مروری در زندگی یعقوب لیث صفاری که بر تازیان شوریدتوی دو قرن سکوت ایرانیا چی گذشت؟ از زمانی که عمر سلسله‌ی باشکوه ساسانیان به شمشیر تازیان سر اومد، بر ایرانیان چی گذشت و ما دوباره چه‌جوری ایران شدیم؟خیلی‌ها توی این دوره تلاش کردند که هویت ایرانی رو احیا کنند؛ از ابومسلم خراسانی تا طاهریان، آل‌طاهر، نخستین دودمان ایرانی بعد حمله‌ی اعراب به ایران رو تشکیل دادند اما مستقل نبودند. برای حکومتی که با ایده‌ی احیای ایران سر سر کار بیاد، باید منتظر یلی از سیستان بودیم؛ یعقوب لیث که بنیان‌گذار سلسله‌ی...

سومین قسمت از سه‌گانه‌ی آموزشی مدبویز؛مقایسه‌ی آموزش در عصر پهلوی دوم و بعد از آن با تحلیلی بر مشکلات امروز سیستم آموزشیبا منشور آموزشی در سال ۱۳۴۷، دوران نوینی تو سیستم آموزشی ایران رقم خورد که نوید عصری تاریخی در ایران رو می‌داد. با جهش صنعتی و اقتصادی ایران، این عصر از راه رسید اما فرجام نیکویی نداشت. پس از بهمن ۵۷، تقریبن همه تلاش‌های در جریان متوقف شد و مسیر معکوسیدر پیش گرفته شد. در این اپیزود پادکست‌مون که پایان‌بخش سه‌گانه‌ی آموزشی مدبویزه، مروری می‌کنیم که پیامدهای جنگ و دهه‌ی ۶۰ چه...

دومین قسمت از سه گانه‌ی آموزش؛ تورقی بر چگونگی برخاستن ایران در آغاز قرن چهاردهم هجری شمسیجنبش تجددخواهی ایرانیان، مطالبه‌های بسیاری رو دنبال می‌کرد؛ از آزادی زنان تا حکومت قانون، اما بی‌تردید، توسعه‌ی کشور، اصل و اساسش بود. ترقیات ایران باید بر سیستم آموزشی تکیه می‌کرد و تو اپیزود پیشین مدبویز توضیح دادیم که تاریخ آموزشی ایران تا آغاز عصر پهلوی به چه شکلی گذشت. ظهور رضاشاه، مولود خواست ایرانیان برای تجددخواهی و شکستن چرخ سنت بود. این بدون برقراری یه سیستم آموزشی مدرن و همگانی، و رهایی زنان...

داستان تلاش ایرانیان برای ترقیاتاین روزا، بزرگ‌ترین نگرانی پدرومادرها، آموزش فرزنداشونه. مدرسه‌های بی‌کیفت، محتوای آموزشی نازل و فقدان ترتیب اجتماعی درست در مدرسه‌ها، در عمل سبب فقر فرهنگی و علمی بچه‌های ایرانی شده. فرآیند آموزشی تو ایران همیشه این جوری نبوده، ما یه سنت طولانی آموزشی داریم که از زرتشت آغاز میشه و تو مسیر پرپیچ و خم تاریخ‌مون، بارها تغییر شکل داده اما برخی از اصول و اساسش زنده مونده. اصول و اساسی که امروز کم‌تر نشانی ازش تو مدرسه‌های ما پیدا نمیشه.تو اپیزود امروز، نگاهی...

واکاوی پرونده‌ی تجاوز به زنان در دو جنگ دیروز و امروز⛔ (شنیدن این اپیزود ممکن است برای برخی‌ها آزاردهنده باشد)جنگ همیشه با تلفات، مرگ، نیستی و قحطی همراهه. درباره‌ی این‌ها همیشه حرف زده میشه اما جنایت‌های دیگری هم تو یه جنگ وجود واره که معمولن تو پستو باقی می‌مونه و کسی ازش حرفی نمی‌زنه؛ تجاوز سربازان لشگر فاتح به زنان سرزمین‌های مغرور از این دست جنایت‌هاست.نخستین اپیزود فصل سوم مدبویز، این پرونده رو بازگشایی کرده به یاد قربانیان تجاوزهای وحشیانه‌ی روس‌ها به زنان و دختران اکراینی. اما این فقط...

در فصل دوم مدبویز چه گذشت؟ سال نو دوباره وچندباره مبارک. فصل دوم مدبویز، با این اپیزود به پایان می‌رسه و ما هم‌زمان با نو شدن طبیعت و سال، فصل تازه‌ای از مدبویز رو آغاز می‌کنیم. در آخرین شماره‌ی فصل دوم، مروری داریم بر این‌که قصه‌ی مدبویز اصلن از کجا آغاز شد و توی پاییز و زمستون ۱۴۰۰، چی گفتیم و چی شنیدید؛ از داستان تحقیقی درباره‌ی منشا بلای چینی‌ساخت کرونا تا روایت‌های تاریخی چند نهاد مهم ایرانی، مثل تاسیس دانشگاه و جمعیت شیر و خورشید سرخ. توی فصل دوم، براتون از درد بی‌پایان تورم هم گفتیم،...

جستاری درباره‌ی شکل‌گیری چهارشنبه‌سوری در سنت و فرهنگ ایرانییکی از مهم‌ترین جشن‌های سنتی ایرانی‌ها، چهارشنبه‌سوریه. جشنی پر از رنگ و لعاب و موسیقی و شادی که ایرانی‌ها از خیلی خیلی زمانی دور برگزارش می‌کردند. شاید باورتون نشه اما آیین برگزاری چهارشنبه‌سوری تو ایران، برمی‌گرده به عصر پیشدادیان که در حقیقت دوران تاریخ اسطوره‌ای ایرانه. در این چند هزار سال، ایرانی‌ها، آتش فروزان «جشن سوری» تا سنت خوش‌رنگ «چهارشنبه‌سوری» تداوم بخشیدند و هر سال شاهد برگزاری با شکوه‌تر جشنی هستیم که در بسیاری از...

مروری بر ریشه‌های تاریخی و دلیل‌های سیاسی حمله‌ی روسیه به اوکراینپوتین سرانجام به اکراین حمله کرد؛ جنگی ویران‌گر علیه مردمی که در تمام تاریخ برای استقلال و آزادی‌شون جنگدیدند. این نخستین باری نیست که روس‌ها دست به تنبیه کیف با کشتار اکراینی‌ها می‌زنند. پیش‌تر تو اپیزود ۲۳م مدبویز، بخشی از تاریخ این مناقشه رو بارگو کردیم و حالا در ادامه به تاریه معاصر اکراین و روسیه و ریشه‌های بحران اخیر می‌پردازیم. اکراینی‌ها از زمان استقلال تا به امروز، فراز و نشیب‌های زیادی در برابر روسیه و پوتین داشتند؛ از...

تاریخ اوکراین و نزاع آن با اوکراین با یادآوری نسل‌کشی هولومودور  تو روزایی که اوکراین بر صدر خبرهاست، شاید خیلی‌ها بخوان بدونن که ریشه‌ی این جنگ تاریخی بین اوکراین و روسیه از کجاست. ماجرای اوکراین و روسیه اما به دیروز و امروز برنمی‌گرده، اونا لااقل یه تاریخ ۱۲۰۰ ساله‌ دارن که تا حد زیادی در هم آمیخته است. اوکراینی‌ها، همیشه در انتظار تشکیل کشوری مستقل بودند اما درست جایی قرار گرفتند که منافع استراتژیک روسیه اجازه‌ی خروج‌شون رو از این سرزمین نمی‌ده. اون‌ها بارها شوریدند، علیه خیلی حکومتا تو...