پیشگامان ایران‌خواهی (۳): مرور بر قانون‌های اساسی اولیه که برای ایران نوشته شد وقتی حرف از نخستین قانون اساسی ایران می‌زنیم، جنبش مشروطه مهم‌ترین مبدا ماست. رایجه که میگن مشروطه در پی تلاش برای برپایی عدالت‌خانه و به وجود اومدن قانون اساسی شکل گرفت اما اگه نقطه‌ی مبدا خواست، آرزو و جنبش نوسازی ایران رو مشروطه در نظر بگیریم، به بخش زیادی از تاریخ و پیش‌زمینه‌های شکل‌گیری مشروطه جفا شده. سال گذشته تو نخستین قسمت‌ها از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» تلاش کردیم تا شما رو با گنجینه‌ای از متفکران...

سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۲): چند هزار سال تاریخ چگونه در دستان فردوسی بزرگ آرام گرفت؟* بخش زیادی از آن‌چه می‌شنوید، روز هفتم امرداد در جشن امردادگان مدبویز، در حضور مخاطبان اجرای زنده شده است که با حال و هوای اجرای زنده، تقدیم شما می‌شودتو عصر ما، هرچند شاهنامه ، کم‌تر به عنوان یک اثر «تاریخی» شناخته میشه و از اون بیش‌تر به عنوان «حماسه» یاد می‌کنند اما ارزش‌های شاهنامه، در بازنمایی دورانی گمشده از تاریخ ایران، موضوعی‌ست که کم‌تر بهش توجه میشه.تو اپیزود پیشین پادکست مدبویز بررسی کردیم که...

سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۱): سیری در منابع پهلوی با نگاهی به حماسه‌ی «زریر» در «یادگار زریران» هر وقت به شاهنامه نگاه می‌کنیم، می‌خونیم و می‌شنویمش، به تلاش ۳۰ ساله‌ی حکیم ابوالقاسم فردوسی درود می‌فرستیم که با رنج زیاد تونست، بزرگ‌ترین و ماندگارترین منظومه به زبان فارسی رو پدید بیاره و تاریخ و هویت و زبان ایران رو زنده نگه داره. کار سترگ حکیم توس اما نخستین تلاش برای حفظ و تداوم تاریخ ایران نبود.شاهنامه‌ی در حقیقت، نه آغاز و نه پایان سنتیه که ایرانیا برای هزاران سال تداومش دادند تا در...

بازشناسی «فرانک»، زنی که «نگهدار ایران» را پرورانید شاهنامه، بزرگ‌ترین و قدرتمندترین اثر تاریخ به زبان فارسیه؛ مجموعه‌ای بی‌بدیل که حکیم ابوالقاسم فردوسی، ۳۰ سال از زندگیش رو وقف سراییدن و خلق این اثر بی‌همانند کرد تا برای هزار سال آتی پس از فردوسی و هزاران سال آینده، شاهنامه بخونند، بشنوند و تاریخ شکوهمندشون رو هرگز فراموش نکنند. شاهنامه پر از اسطوره‌اس و داستان‌های حماسی بسیار زیادی داره؛ «رستم دستان» خودش یه حماسه است، «اسفندیار» حماسه‌ی دیگری‌ست اما در همون آغاز شاهنامه، به یکی از...

سفرنامه‌ای به سیستان و بلوچستان، تاریخش، روزگارش و مردمشدرباره‌ی عقب‌نگاه‌داشته شدن سیستان و بلوچستان، شنیدید اما تا به چشم نبینید، تا در گوشه گوشه‌ی این استان نگردید و محرومیت مردمش رو نبینید، متوجه عمق عقب نگاه داشتگی استان زرخیر سیستان و بلوچستان نمیشید.در آخرین اپیزود فصل پنجم مدبویز، سفری داشتیم به سیستان و بلوچستان با تمرکز بر منطقه‌ی بلوچستان. تاریخش رو بررسی کردیم و توی این مرور می‌بینیم که ایرانی‌ها برای نگه داشتن این تیکه از خاک کشور چه مرارت‌ها که نکشیدند. دست پلید بریتانیا برای...

تله چینی (۲)؛ ایران چگونه به دام چین افتاده است؟پروژه‌های چینی، یکی یکی در حال رونمایی هستند. یه روز چین قراره فرودگاه بزنه، یک روز می‌خواد ورزشگاه بسازه، یه روز درباره‌ی راه‌اندازی قطار سریع‌السیرش میگن و این قصه سر دراز داره.البته حضور چین در ایران جدید نیست، تقریبن سه دهه‌اس که جای پای چین تو اقتصاد ایران تثبیت شده و این اصلن اتفاقی نیست. براش برنامه داشتند. چیزی که جدیده، شکل پروژه‌هایی‌ست که چینی‌ها در حال چاله کندنش هستند. پس از قرارداد شوم ۲۵ ساله‌ی جمهوری اسلامی و چین، اون‌ها امکان...

تله چینی (۱)؛ نپال چگونه آینده‌اش را باخت؟چین تو کشورهای زیادی سرمایه‌گذاری کرده، تقریبن ۱۲۰ کشور جهان هستند که کمابیش با پروژه‌هایی درگیرند که چین اونا رو تامین مالی کرده و شرکتای چینی اونا رو انجام دادند. ظاهر این پروژه‌های خیلی دهن پرکن هستند؛ از فرودگاه تا بندر، از مسکن تا ورزشگاه اما زیر پوست پروژه‌های چینی چه خبره؟پادکست مدبویز پیش‌تر تو اپیزودهای یک و دو خودش به موضوع «تله چینیٱ و بررسی ابعاد اون پرداخته بود. اون اپیزودهای برای حدود ۳ سال پیشه و اکنون وقتش رسیده تا دوباره به این موضوع...

پایان چهارگانه‌ی دیوار برلین(۴): در سال سرنوشت‌ساز ۱۹۸۹ در شرق اروپا و آلمان شرقی چه گذشت؟ پس از دهه‌ها وحشت و تباهی کمونیسم، پس از سال‌ها چیرگی امپراتوری شر بر بلوک شرق، وقتی دهه‌ی ۸۰ میلادی تو اروپا آغاز می‌شد، احتضار و فلاکت چپ، از درون مرزهای شوروی تا تمام شرق اروپا آشکار و هویدا بود. حکومت‌های کمونیستی کاملن از کار افتاده بودند، مردمشون گرسنه بودند، پولی در بساط دولت‌ها وجود نداشت و حتا توان‌شون تو اداره‌ی دستگاه‌ی امنیتی عریض و طویل و جنایت‌کار حکومتای کمونیستی هر سال کم‌تر می‌شد. توی...

چهارگانه‌ی دیوار برلین )۳(: بررسی سقوط اقتصادی آلمان شرقی و دستگاه امنیتی مخوف آنسوسیالیسم چه بلایی بر سر ملت‌ها میاره؟یک سال قبل، تو سه‌گانه‌ی مدبویز برای فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بهتون نشون دادیم که کمونیسم و سوسیالیسم چطوری کار می‌کنه و چه بلایی سر ملت‌ها میاره. آلمان‌شرقی، یه نمونه‌ی بارز دیگه از یه «سوسیالیسم واقعن موجود» به شمار میره. این نام رو خود چپ‌ها روی آلمان شرقی گذاشته بودند که در واقع یه حکومت دست‌نشونده و ساخته‌ی دست شوروی تو شرق آلمان بود.تو اپیزودهای ۵۹ و ۶۰ توضیح دادیم...

سه‌گانه‌ی دیوار برلین )۲(: دیوار چگونه برپا شد؟مردم برلین، شب خوابیدند و وقتی صبح روز ۱۳ آوگوست ۱۹۶۱ بیدار شدند، دیدند دیواری بلند و طولانی، شهر اون‌ها رو تقسیم به دو کرد، نیمی شرقی و نیمی غربی. دیوار برلین اما تنها، شهر برلین رو تقسیم به دو نکرده بود؛ این دیوار به شکلی نمادین، جهان پس از جنگ جهانی دوم رو به دو بلوک تقسیم می‌کرد؛ بلوک شرق به رهبری شوروی کمونیستی و بلوک غرب به رهبری آمریکای کاپیتالیست.چرا دیوار برلین ساخته شد، دستور چه کسی بود و چه هدفی رو تعقیب می‌کرد؟پادکست مدبویز تو دومین...

سه‌گانه‌ی دیوار برلین (۱): آلمان چگونه تقسیم شد؟روز نهم نوامبر ۱۹۸۹، دیواری فرو ریخت که برپاییش نماد جنگ سرد بود و سقوطش سمبل جهان آینده‌ای که کمونیسم روسی در اون جایی نداره.مردم آلمان شرقی در روی‌دادی ناگهانی و پیش چشم بهت‌زده‌ی دوربین‌های تلویزیون و عکاسی، با هر چی به دست‌شون می‌رسید، به جون دیوار برلین افتادند و از نظر برخی مورخا، بزرگ‌ترین حادثه‌ی قرن بیستم، پس از پایان جنگ جهانی رو خلق کردند.مدبویز به بهونه‌ی سالگرد فرو ریختن دیوار برلین، سراغ این موضوع تاریخی مهم رفته و تو ۳ تا اپیزود،...

نسل‌کشی روسیه در چچن، مسمومیت دختران دانش‌آموز و داستان مرگ راوی آن: آنا پولیتکوفسکایا – بخش دوم و پایانی جنگ روسیه با چچنی‌ها حتا پس از پیروزی هم ادامه یافت.تو اپیزود پیشین پادکست مدبویز، تاریخچه‌ی این جنگ و درگیری‌های روسیه تو قفقاز شمالی رو مرور کردیم تا رسیدیم به جنگ‌های اول و دوم چچن. جنگ‌هایی که اولیش رو یلتسین آغاز کرد اما شکست خورد و پس از اون، دومی رو ولادمیر پوتین، به عنوان نخستین آزمون تجاوزش به سرزمین‌های دیگه تجربه‌اش کرد. با انبوهی از جنایت‌ها، جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت،...

مروری بر نسل‌کشی روسیه در چچن و داستان زندگی و مرگ راوی آن: آنا پولیتکوفسکایا – بخش نخست وقتی ولادمیر پوتین به اوکراین حمله کرد، بسیاری تو غرب شگفت‌زده شدند که چطوری ممکنه روسیه‌ی «دموکراتیک» به مرزهای یه کشور دیگه حمله کنه؟ انگار غافل‌گیر شده باشند، مدام می‌پرسیدند، این واقعیه؟ امکان نداره که تو قرن بیست‌ویکم، قدرتی مثل روسیه مثل قرون وسطا به فکر ضمیمه کردن خاک کشورهای دیگه به قلمروش باشه. اونا غافل‌گیر شدن، چون خوب تاریخ رو نخونده بودن و ازش درس نگرفته بودن! غافل‌گیر شدن، چون وقتی یک دهه...

خط ارتجاع و تروریسم در سینمای پیش از ۵۷ - بخش دوم و پایانیبرای سینمای شبه‌روشنفکری پیش از ۵۷ یه عنوان پرطمطراق استفاده می‌کنند؛ «موج نو». جریانی که با فیلم «گاو» ساخته‌ی داریوش مهرجویی و «قیصر» از مسعود کیمیایی، رونق گرفت، پرده‌ی سینما را اشغال کرد و به سرعت با پیوستن سینماگرهایی مثل فریدون گله، امیر نادری، پرویز کمیاوی، سهراب شهیدثالث، زکریا هاشمی و خیلی‌های دیگه‌شون تبدیل به جریان غالب سینما شدند.تو اپیزود قبلی مدبویز، اپیزوم ۵۵م، ما سرنخ‌های حضور شوروی تو سینمای ایران را بررسی کردیم و...

خط ارتجاع و تروریسم در سینمای پیش از ۵۷ - بخش نخست صدا، دوربین، حرکت؛"تصویری سیاه‌، بچه‌ای لاغر که از فرط سوتغذیه رو به موت است، مادری که تن‌فروشی می‌کند، پدری که یا الکلی‌ست یا گرفتار مواد مخدر، تصویرهای درهم و برهم و ناگهان یک قهرمان با هفت‌تیر که می‌آید و آدم می‌کشد ..."این با کمی پی‌رنگ داستانی می‌تونست به سادگی دست‌مایه‌ی فیلمی پیش از ۵۷ بشه و به سرعت هم در ردیف شاهکارهای سینمایی اون دوره قرار بگیره. تقریبن ماهیت درونی داستان‌های فیلم‌هایی که اون دوره مشهور شد به "موج نو سینمای ایران"،...

دشمنان جهش اقتصادی ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ با مرور زندگی و مرگ محمدصادق فاتح (بخش دوم و پایانی)اقتصاد ایران تو دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ به سرعت پیش‌رفت می‌کرد. مدبویز توی اپیزود قبلی خودش این پیش‌رفت سریع رو مرور کرد اما این رو هم شنیدیم که هم‌زمان با رشد اقتصادی کشور، در بین مخالفان شاه، خط تروریسم پی‌ریزی شد تا شریان حرکت اقتصادی کشور در دهه‌ی ۵۰ رو هدف قرار بده.تو اپیزود امروز بازخوانی دگرگونی‌های این دو دهه‌ی مهم از تاریخ ایران رو ادامه می‌دیم و می‌رسیم به یه نام: محمدصادق فاتح یزدی! نامی که هم...

دشمنان جهش اقتصادی ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ (بخش نخست)دهه‌های ۴۰ و ۵۰، رشد اقتصادی ایران، شتاب خیلی زیادی گرفت، وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم تغییر کرد، ایران در حال پوست انداختن بود و شاه به فکر دگرگونی‌های بسیار بزرگ‌تر.این توسعه‌گرایی سریع اما دشمنان خارجی قدرتمندی داشت. اونا پس از شکست تجربه‌های اشغال، تجزیه و انواع کودتا برای زمین‌گیر کردن ایران تو دهه‌ی ۲۰ و ۳۰، به روش تازه‌ای رو می‌آوردند؛ تروریسم.توی این مدل که اسمش رو گذاشته بودند؛ «هم تاکتیک، هم استراتژی» اصلن اهمیت نداشت که مردم...

روایتی از فرجام مقاومت طبرستان در برابر حمله‌ی تازیان (بخش دوم)سرنوشت سلسله‌ی دابویگان تو شمال ایران چی شد و دودمان ساسانیان تو تبرستان چه فرجامی داشتند؟اگه اپیزود پیشین «مدبویز» رو شنیده باشید، احتمالن، این رو از خودتون پرسیدید. تو اپیزود ۵۱م، براتون از آخرین تکه از سرزمین ایران گفتیم که در برابر حمله‌ی اعراب ایستادگی کرد و تا یک قرن بعدش هم هرگز اشغال نشد. حالا وقتشه که ببینیم فرجام این مقاومت تاریخی چی شد و داستان سلسله‌ی دابویگان به کجا می‌رسه؟شاید به یک کوه در سوادکوه، به دهانه‌ی...

مروری بر مقاومت آخرین جرگه از حکومت ایرانیان پس از حمله‌ی اعراب (بخش نخست)آیا ایرانیا آسون تسلیم شدند؟ تاج و تخت ساسانیان رو به چکاوک شمشیری از سوی تازی واگذار کردند و زبان و دین و رسم نو برگزیدند؟ چه قدر چنین تصوری واقعیه؟ درباره‌ی مجموعه مقاومت‌های ایرانیان پس از فروپاشی سلسله‌ی ساسانی چی می‌دونید؟ تا الان می‌دونستید که ۱۰۰ سال پس از مرگ یزگرد سوم، هنوز جرگه‌ای از حکومت‌های ایرانی تو سرزمین‌های ایرانی برپا بودند که بارها با تازی‌ها سرشاخ شدند اما از پا نیفتادند؟اپیزودن ۵۱م مدبویز، سری زده...

پیشگامان ایران‌خواهی (۲) – موج نخستیندر دومین قسمت از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی»، جستارهای فرهنگی پدران فکری ناسیونالیسم ایرانی رو بررسی می‌کنیم. این اپیزود شرحی‌ست درباره‌ی این‌که چهار پدر فکری جریان ایران‌خواهی در میانه‌ی عصر ناصرالدین‌شاه، جامعه‌ی ایرانی اون زمان رو چگونه می‌دیدند، تفسیر می‌کردند و راه‌کارهاشون برای گذر ایران از ورطه‌ی جهل و تاریکی چی بود. جالبه که توی اپیزود ۵۰ مدبویز می‌شنوید که برخی از سویه‌های تحجری که آخوندزاده، ملکم‌خان، جلال‌الدین میرزا و میرزا آقا خان کرمانی تو...

  پیشگامان ایران‌خواهی (۱) – موج نخستینبه فصل پنجم مدبویز خوش اومدید. این اپیزود که بعد وقفه‌ی ناخواسته‌ی ما منتشر میشه، آغاز یه سفر دور و درازه برای بازشناسایی ریشه‌هامون.قراره تو این سفر، ریشه‌های هویتی و معرفتی جریان ایران‌خواهی دنبال کنیم و برخوردی از نزدیک با اون‌ها داشته باشیم. این مجموعه با نام «پیشگامان ایران‌خواهی» به شکل متناوب از مدبویز منتشر میشه و تو هر قسمتش، به بازه‌های مختلفی از عصر قاجار و مشروطه می‌رسه.ما تلاش می‌کنیم به مرور چهره‌ها و اندیشه‌هایی رو معرفی کنیم و به داوری...

اپیزودی ویژه درباره‌ی نامیرایی ایران خانوم به مناسبت دومین سال تولد مدبویزبه دومین سال تولد مدبویز رسیدیم، تو زمانی که برخلاف رویه‌ی این دو سال، صدای پسران دیوانه خاموش شده بود و تنها پیام‌ها و پشتیبانی‌های شما، بهمون انگیزه می‌داد که بدونیم یه زمانی باید دوباره برگردیم. این اپیزود ویژه به پاس وفاداری شما، همراهان ارزشمند و فرهیخته‌ی منتشر میشه، با گذری از برهه‌های حساس تاریخ ایران در درازنای چند هزارساله. کاویدیم که نامیرایی این سرزمین به چه سان و چگونه است.بیست‌وسوم فروردین ۱۴۰۲گوینده:...

این لحظه‌ای‌ست برای توقفاین شاید اندوه‌گین‌ترین لحظه‌های زندگی مدبویز باشه اما امیدی بهمون می‌گه؛ این‌جا آخرش نیست! روزی آفتابی هم پسِ این سکوت می‌رسه.🗂 ۱۲ بهمن ۱۴۰۱🎙 گوینده: مجتبی حصامی✍🏼 نویسنده: ساسان آقایی

اتحاد جماهیر شوروی چگونه از بین رفت؟ - بخش پایانیپس از بازگویی دو قسمت از تاریخ شوروی، بالاخره آخرین روزهای اتحاد شوروی از راه رسیدند. دو سال پر از شور برای مردم تو اروپای شرقی و جمهوری‌های به بند کشیده شده زیر پرچم داس و چکش و دورانی تلخ و گزنده برای کمونیست‌ها و سویالیستای جهان. میلیون‌ها اسیر پشت پرده‌ی آهنین در حال آزاد شدن و در آغوش گرفتن لیبرال‌دموکراسی بودند، خیلی ساده‌تر از چیزی که می‌شد فکرش رو کرد.مردم تو اروپای شرقی پیش از این هم بارها انقلاب کرده بودند اما هر بار با شدت تمام،...