Cuộc họp thượng đỉnh bốn nước Pháp, Đức, Nga và Ukraina theo « Công thức Normandie » tổ chức tại Paris nhằm tìm kiếm một giải pháp chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraina kết thúc tối khuya 09/12/2019. Paris và Matxcơva cùng nói là có những tiến bộ. Nhưng theo giới quan sát, đường đi đến hòa bình cho đông Ukraina vẫn còn xa. Nước Nga khó có thể từ bỏ « quân cờ » Donbass, nhằm ngăn chặn Ukraina xích lại gần với phương Tây.

Ngày 01/12/2019, Nghị Viện Irak chấp thuận đơn từ chức của thủ tướng Adel Abdel Medhi, sau hai tháng người dân Irak nổi dậy chống chính quyền. Hơn 400 người chết và gần 15.000 người bị thương trong các cuộc đối đầu giữa lực lượng an ninh và người biểu tình. Vì sao Irak lại rơi vào thảm trạng này?

Các cuộc biểu tình của sinh viên và các phong trào phản kháng của người dân diễn ra ngày càng nhiều tại Hồng Kông, cựu thuộc địa Anh Quốc. Trong khi đó, Hoa Kỳ nhen nhúm thổi lửa để gây xáo trộn đế chế Trung Hoa.

Ngày 10/11/2019, Evo Moralès, tổng thống Bolivia vừa tái đắc cử nhiệm kỳ 4, sau một cuộc bầu cử bị tố cáo là có gian lận, đã thông báo từ chức và phải lên đường đến Mêhicô tỵ nạn một ngày sau đó. Theo giới quan sát, đây là hệ quả một sự trượt đà chính trị : Evo Moralès, người hùng của người dân, đã không biết kháng cự lại sức cám dỗ của sự chuyên chế.

Ngày 06/11/2019, tuần san kinh tế Anh, The Economist, cho đăng toàn văn bài phỏng vấn với tổng thống Pháp Emmanuel Macron, trong đó ông nói : « NATO hiện giờ đang trong trạng thái chết não ». Câu hỏi được đặt ra : Phải chăng nguyên thủ Pháp mong muốn chôn vùi Liên minh Quân sự Bắc Đại Tây Dương ?

Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 35 năm 2019, quy tụ 10 nước thành viên Đông Nam Á vừa kết thúc tại Bangkok mà Thái Lan là nước chủ tịch luân phiên. Sự kiện cho thấy vùng Đông Nam Á vẫn luôn là một khu vực kinh tế năng động và hấp dẫn nhất.

Từ Hồng Kông cho đến Chilê, từ Irak đến Liban, những cuộc xuống đường gây chấn động địa cầu tuy không cùng một mục đích nhưng đã nổ ra cùng một lúc. Tất cả có một mẫu số chung : đa số là giới trẻ, đó là phong trào hoàn toàn tự phát, không có lãnh đạo tự nhiên.

Cuộc tranh đấu chống luật dẫn độ tại Hồng Kông biến thành phong trào đòi dân chủ với nhiều mục tiêu mới mà cụ thể là tôn trọng dân chủ theo hiệp định 1984. Mặc dù có những hành động bạo lực do một số người biểu tình gây ra trong hai tuần lễ gần đây, phong trào đã bước vào tháng thứ năm với quyết tâm không lay chuyển.

Bất chấp khuyên can của các đồng minh truyền thống từ Mỹ cho đến châu Âu và các nước Ả Rập, ngày 09/10/2019, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ ra lệnh cho quân đội tấn công vào miền bắc Syria để « tiêu diệt khủng bố », lực lượng FDS Kurdistan-Syria. Động cơ nào, lợi ích quốc gia hay tham vọng cá nhân, thúc đẩy tổng thống Erdogan sử dụng vũ lực ? Giới phân tích tiên đoán trong ván cờ ngoại giao phiêu lưu này, Ankara sẽ bị tổn hại nặng.

Vụ tai tiếng tổng thống Mỹ điện đàm gây áp lực với đồng nhiệm Ukraina đòi điều tra con trai đối thủ chính trị Joe Biden có thêm diễn tiến mới. Thêm một người báo động thứ hai được cho nắm rõ vụ việc chấp nhận làm chứng trước Quốc Hội. Nguy cơ tổng thống Mỹ, Donald Trump phải đối mặt với « Impeachment » ngày càng lớn.

Chân dung chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được long trọng rước đi trong đoàn diễu hành trên quảng trường Thiên An Môn ngày 01/10/2019 nhân kỉ niệm 70 năm thành lập nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa. Vẫn là chân dung ông Tập Cận Bình, nhưng tại Hồng Kông, lại được người biểu tình đòi dân chủ dán lên tường để ném trứng và vàng mã cũng trong ngày 01/10, được coi là « ngày quốc táng » chế độ độc tài.

Không còn là nơi xa xôi hẻo lánh, bị cô lập, những hòn đảo trên biển đang trở thành những mảnh ghép chiến lược quan trọng được nhiều cường quốc đua nhau chiếm đoạt hay tranh giành ảnh hưởng nhằm kiểm soát những vùng lãnh hải bao la. Việc chiếm đóng và xây dựng các đảo đá ngầm ở Biển Đông là một trong số các ví dụ điển hình nhất trong cuộc đua giành đảo này.

Ngày 12/09/2019, các dân biểu Achentina thông qua dự luật tình trạng khẩn cấp lương thực – thực phẩm. Cuối tháng 8/2019, Achentina lại xin Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF giải ngân sớm khoản vay 57 tỉ đô la... Đất nước Achentina lại bước vào một chu kỳ khủng hoảng kinh tế mới : Lần thứ 9 trong lịch sử đất nước. Vì sao đến nông nỗi này ? Lỗi tại ai ? Tại IMF hay tại chính phủ ?

Lần thứ hai trong vòng sáu tháng, Iceland, một thành viên không có quân đội của NATO được một nhân vật lãnh đạo cao nhất của Hoa Kỳ đến thăm. Sau ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (tháng 02), ngày 04/09/2019, phó tổng thống Mike Pence đến Reykjavik để tuyên bố về Bắc Cực, vùng băng đá đang được nhiều nước thèm khát. Cùng thời điểm, tổng thống Donald Trump tỏ ý muốn « mua đảo Groenland » của Đan Mạch.Vì sao Washington đột nhiên chú tâm đến Bắc Cực và chiến lược trở lại như thế nào ?

« Nước Nga là ở châu Âu », ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian tuyên bố trước hội nghị thường niên các đại sứ Pháp ngày 29/08/2019. Cũng tại hội nghị này, tổng thống Pháp phát biểu : « Ai đã đánh mất nước Nga ? Chính chúng ta, phương Tây ». Ngành ngoại giao Pháp và giới chuyên gia nước này cho rằng đã đến lúc « Pháp và Liên Hiệp Châu Âu xem xét một chính sách đối ngoại thực tiễn hơn với Nga ».

« Các nước châu Á phải đứng dậy bảo vệ độc lập và chủ quyền ». Đó là lời kêu gọi của thủ tướng Úc Scott Morrison tại Hà Nội ngày 23/08/2019 trong bối cảnh Trung Quốc leo thang khống chế Biển Đông. Cũng trong tình thế này, giáo sư Hugh White, một chuyên gia địa chiến lược, cựu cố vấn an ninh quốc phòng Úc kêu gọi « trang bị vũ khí hạt nhân » đối đầu với Bắc Kinh qua quyển sách trắng « Làm cách nào để bảo vệ nước Úc ».

Thượng đỉnh 7 nước công nghiệp hùng mạnh nhất toàn cầu diễn ra tại Biarritz của Pháp trong hai ngày cuối tuần 24 và 25/08/2019. Trước đó, vào thứ hai 19, tổng thống Pháp tiếp chủ nhân điện Kremlin tại Brégançon để « sưởi ấm quan hệ song phương » cũng như đề cập đến các hồ sơ nóng sẽ được bàn thảo tại G7 mà Vladimir Putin không được tham dự.

Hoa Kỳ dấn thân vào vùng Nam Thái Bình Dương xa xôi để củng cố một liên minh đối đầu với Trung Quốc. Thượng tuần tháng 8, ngoại trưởng Mỹ lần đầu tiên đến Pohnpei, thủ đô Liên bang Micronesia, để chứng tỏ mối quan tâm của Washington đối với các đồng minh Thái Bình Dương, cho dù là những tiểu quốc, nhưng rất quan trọng trong bối cảnh xung khắc với Trung Quốc trên mọi mặt. RFI Việt ngữ đặt câu hỏi với nhà phân tích Lưu Tường Quang ở Sydney về chiến lược của Mỹ .

Ở phần I của tạp chí Tiêu điểm ngày 01/08/2019, « Chính sách khai thác quá khứ phục vụ chính trị », sử gia Galia Ackerman giải thích chính quyền Putin viết lại lịch sử với mục đích đối nội.

Từ 2015, mỗi năm một lần, hàng triệu người Nga tuần hành tay cầm chân dung bố mẹ tử trận hay bị thương trong Thế Chiến Thứ Hai. Ngày 09/05 năm nay, theo Ria Novosti, 10 triệu người Nga tham gia chiến dịch được tổng thống Putin nâng lên hàng « chính nghĩa thiêng liêng » tại quảng trường Đỏ và trên khắp nước. Chủ nhân điện Kremlin dẫn đầu với chân dung người cha quá cố. Sáng kiến này và những dụng ý chính trị của Putin được sử gia Galia Ackerman trình bày cặn kẻ trong quyển sách « Le régiment...

Sau khi được Anh Quốc trao trả lại cho Trung Quốc vào năm 1997, Hồng Kông trở thành « Đặc khu hành chính » hoạt động theo mô hình « một quốc gia, hai chế độ ». Hơn 7 triệu dân Hồng Kông tiếp tục được sống trong một hệ thống chính trị, lập pháp, tư pháp, kinh tế và tài chính độc lập với các định chế ở Hoa lục trong vòng 50 năm, cho tới năm 2047.

Trong vòng không đầy một tuần, hai nhà báo Nga chuyên điều tra về các vụ bê bối trong chính quyền được tư pháp tha bổng thay vì phải lãnh bản án nặng nề.

Lần đầu tiên, kể từ năm 2011, một bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc đích thân đến dự Diễn đàn An ninh Shangri-La tại Singapore, diễn ra từ ngày 31/05 đến 02/06/2019. Sự kiện này cho thấy Bắc Kinh đang “điều chỉnh lại” chiến lược đối ngoại quân sự và an ninh vào đúng thời điểm Mỹ tiếp tục điều chỉnh chiến lược tại Ấn Độ-Thái Bình Dương.

« Sanctions are coming », nhái theo bộ phim rất ăn khách « Games of Thrones », tổng thống Mỹ Donald Trump, hồi đầu tháng 11/2018, đăng một tweet thông báo sẽ tái lập trừng phạt Iran.