บรรยายเมื่อ 11-02-2566   คำว่า “มายา” เป็นภาษาสันกฤต คำแปลหนึ่งคือ สิ่งที่วัดได้ ประเมินค่าได้ เรียกว่าให้มูลค่าหรือคุณค่า หรือหยาบๆ ก็คือ วัดกว้าง ยาว สูง ได้ เราปฏิบัติธรรม เราต้องการจุดจบ จุดจบนั้น คืออะไร?  คือ ไม่มีกิเลส ไม่กระเทือน ไม่มีตัวตน บริสุทธิ์ มีศีลบริบูรณ์ มีสติบริบูรณ์ หรือกระทั่งจุดจบ คือการที่เราไม่ต้องการเกิดอีกแล้ว แล้วเราเชื่อเรื่องจุดจบทั้งหมดนี้ ว่าเป็นเป้าหมายที่เราจะไปถึง และเราทำทุกอย่างที่ถูกเรียกว่า วิธีปฏิบัติธรรม แลกด้วยชีวิตก็ยอม เพื่อไปถึงจุดจบนั้น จุดจบทั้งหมดนั้น เป็นสิ่งที่วัดค่าได้ เป็นสิ่งที่ถูกพูดออกมาให้เป็นรูปธรรมอันหนึ่งได้ เป็นรูปแบบนึงของชีวิตที่เรานึกภาพออกได้ และสิ่งใด ๆ ก็ตามที่วัดค่าได้ สิ่งนั้นเป็นมายา ... ชีวิตนี้ถูกตีตรา วัดค่า ประเมินค่าอยู่ตลอดเวลา และถ้าชีวิตเรานี้ ยังเป็นชีวิตที่ถูกอะไรบางอย่างภายนอก วัดค่าเข้ามาได้ นั่นแปลว่า ชีวิตทั้งชีวิตของเราในทุกลมหายใจ เป็นแค่มายา ทั้งแท่งของชีวิตของเรานั้น ปลอม เราไม่เคยรู้จักชีวิตที่หยั่งวัดไม่ได้  ชีวิตที่วัดค่าได้เป็นมายา ชีวิตที่ไม่เป็นมายา คือ ชีวิตที่หยั่งวัดค่าไม่ได้  การปฏิบัติธรรมคือการค้นพบชีวิตแบบนั้น  แต่เราไม่ทำแบบนั้นกัน เราเสียเวลา 10 20 30 ปี ตลอดชีวิตของเรา ปฏิบัติธรรมภายใต้มายา ภายใต้ชีวิตที่คอยประเมินและวัดค่าชีวิตนี้อยู่ตลอดเวลา เราหลงอยู่ในนั้น... อะไรคือชีวิตที่หยั่งวัดค่าไม่ได้ ผมจะตอบได้ยังไง ในเมื่อมันหยั่งวัดค่าไม่ได้ เมื่อเราพบว่า ชีวิตที่หยั่งวัดได้ทั้งหมด ยังไม่ใช่ชีวิตที่แท้จริง ประตูจะค่อย ๆ เปิดออก ความหลงผิดจะค่อย ๆ หายไป กระบวนการที่จะรู้จักว่า ชีวิตแบบไ