"#การจะสั่งสอนผู้อื่นตนเองก็พึงทำให้ได้ก่อนนะ เพราะว่าการที่ตนเองทำได้เป็นเรื่องที่ยาก การที่จะสอนจิตสอนใจตัวเอง การบอกกล่าวผู้อื่นนี้ง่ายกว่า ฉะนั้น การปฏิบัติ ถ้าเราจะนำมาประยุกต์กับการปฏิบัติ ปฏิบัติแล้วอย่าเพิ่งไปติดอกติดใจกับสภาวธรรมที่มันได้มันมีขึ้นมาในช่วงแรกๆ ให้ปฏิบัติไปก่อน แล้วก็จะรู้เลยว่า #สอนจิตสอนใจตัวเองอันนี้ยากที่สุด เพราะบางที มันก็รู้อยู่ รู้นะว่าอะไรควรอะไรไม่ควร แต่บางดีมันหักห้ามใจตัวเองไม่ได้ เราจะเห็นแต่ว่าอำนาจของกิเลส ความคุ้นชินที่เราสั่งสมมาอยู่ตลอด...

"...แต่เราก็ต้องไม่ลืมนะว่า “กิจที่แท้จริงของชีวิตคืออะไร ?” กิจที่สำคัญที่สุดในชีวิตคือการดับทุกข์นะ อะไรถ้าไม่เป็นไปเพื่อการดับทุกข์ ก็ไม่ใช่กิจที่แท้จริงนะ อันนี้เราก็ต้องมีหลักตรงนี้ไว้ หลักใจไว้ กิจที่แท้จริงก็คือการดับทุกข์ในใจ เพราะไม่งั้นนะ เวลาอยู่กับโลกมาก ๆ ไอ้นั่นก็ดี ไอ้นี่ก็ใช่ คนนั้นก็ว่าดี คนนี้ก็ชวนไปที่นั่นที่นี่ บางทีก็ชวนไปอะไรต่าง ๆ บ้าง ถ้าหลักตรงนี้ไม่ดี บางทีก็ไหลตามกระแสโลกนะ เขาว่าอย่างนั้นดี อย่างนี้ใช่ อันนี่ก็น่าทำนะ ...

" #จิตใจนี้เกิดดับอยู่ตลอดเวลา .. พระพุทธองค์ท่านก็เปรียบเหมือนลิงไว้ จิตนี้ก็เหมือนลิง ก็คอยที่จะจับกิ่งโน้นบ้าง จะไปจับอีกกิ่งหนึ่งก็ต้องปล่อยกิ่งเก่าก่อน ค่อยแวะไปจับกิ่งใหม่ ก็ธรรมชาติจิตก็เป็นแบบนั้น แต่ถ้าเราอยู่กับอะไรที่เราคุ้นเคยกันมา สมมติว่าอยู่กับอารมณ์ที่ลบ ๆ แล้วกันนะ จิตนี้ก็ออกมาไม่ได้ เพราะว่ามันคุ้น มันจับอยู่เรื่อยๆ ไม่ได้รู้สึกว่าต้องออกด้วยแม้ว่าจะรู้สึกอยากออกขนาดไหนก็ตาม .. การที่ฝึกฝน แค่มารู้ลมหายใจแค่ชั่วระยะเวลาหนึ่งมันก็มีผลมาก อานิสงส์ก็มาก...

"..ใจก็ต้องเข้มแข็งแบบนี้แหละเนาะ ก็ถูกแล้วล่ะนะโยม.. ความไม่สบายใจ โยมก็กำลังได้รับธรรมะโอสถนะ ความทุกข์นี่แหละของดี ยิ่งทุกข์เท่าไหร่ ผู้มีปัญญาจะเรียนรู้จากทุกข์นั้น และจะไม่กลับไปทุกข์เรื่องเดิมอีก ยิ่งมีมากเท่าไหร่คือความทุกข์ที่หายไป ถ้าคนส่วนใหญ่ ยิ่งทุกข์เท่าไหร่จะยิ่งก่อทุกข์ แต่ผู้มีปัญญา ยิ่งทุกข์เท่าไหร่นี่คือความดับทุกข์ เมื่อทุกข์แล้ว จะไม่มีวันกลับไปทุกข์เรื่องเดิมอีก ..แบบนี้ จะเดินสู่เส้นทางการดับภพ ทุกข์จะหนักขนาดไหนก็ตาม ใจต้องแกร่ง ๆ ...

ธรรมะ 3 คำ : รู้สึกตัวสบาย ๆ - สรรพสิ่งเคลื่อนไหว ใจสงบ - ธรรมชาติที่เปลี่ยนแปลง "...วันนี้ก็นเป็นธรรมะ 3 คำ บางทีก็นำธรรมะที่พูดบ่อย ๆ มาเล่าสู่กันฟัง เผื่อจะได้เป็นแง่มุมนะ วันนี้ก็เป็นธรรมะ 3 คำ [1] คำแรกก็คือ 'รู้สึกตัวสบาย ๆ อยู่' ทุกวันนี้คนเครียดเยอะนะ ก็ต้องรู้จักที่จะรู้สึกตัวไว้ก่อน สบาย ๆ อยู่ ก็อย่ามองว่าธรรมะเป็นของที่ไกลตัว เป็นของยากอะไร ยากแค่ความคิดเรานั่นแหละเนาะ แต่ลองดูก่อน แค่รู้สึกตัวขึ้นมา สร้างความเคยคุ้นที่จะตื่นจากอารมณ์ รู้สึกถึงกายที่นั่งอยู่ ...

"..ปัญญาจะเกิดได้ก็เพราะการลงมือประกอบเหตุ ในอีกแง่มุมหนึ่งละกันนะ ถ้าตัวท่านเนี่ยไม่ลงมือประกอบเหตุก็เป็นทางสิ้นสุด เป็นทางเสื่อมของปัญญา ถ้าบุคคลผู้เป็นบัณฑิตพึงรู้แล้วนะว่าปัญญาจะเกิดด้วยทางไหน #ก็พึงทำเหตุที่ปัญญานั้นจะเจริญ ปัญญา เราก็ได้ยินได้ฟังกันอยู่นะ .. ปัญญาที่เกิดจากเหตุได้ยินได้ฟังเนี่ยเป็นสุตมยปัญญา .. ปัญญาที่เกิดจากการพินิจพิจารณาเป็นจินตามยปัญญา .. ไปจนถึงภาวนามยปัญญาปัญญาที่เกิดจากการเห็นแจ้งการรู้เข้าไปในใจเลยเนี่ย เพียงประกอบเหตุเท่านี้นะปัญญาก็เจริญขึ้นมาได้...

"...ในทางพุทธศาสนา ท่านจะพูดถึงไตรวัฏจักร “กิเลส - กรรม - วิบาก” ถ้ายกตัวอย่างเรื่องของเปรตนะ เปรตอย่างวันนี้ สมมุติมีคนหนึ่งเขาผิดศีลข้อ 3 ผิดบ่อย ๆ เวลาทำกรรมครั้งหนึ่งมันก็จะเหมือนแบบ เหมือนเราโพสต์เฟสไปเรื่อย ๆ โพสต์รูปไป โพสต์รูปไป มันก็ค้างข้อมูล ก็ค้างอยู่ แล้วพอเหตุปัจจัยให้ผลนะ ตอนสุดท้ายที่จะเสียชีวิต บางทีกรรมนิมิตให้ผล จิตเข้าไปยึดถือ วางไม่ลง มันก็ไปก่อขันธ์ใหม่ ก่อขันธ์ที่หยาบมา อย่างนี้ ถ้าผิดศีลข้อ 3 ไป ตอนสุดท้าย กรรมนิมิตให้ผล ทำอะไรไปบ่อย ๆ ไว้ ...

"พระเจ้าปเสนทิโกศลปราถนาหญิงงามที่มีสามีแล้ว คิดหาอุบายลงโทษตายสามีหญิงดังกล่าว เพื่อจะได้ครอบครองหญิงงามคนนั้น ในคืนหนึ่ง พระเจ้าปเสนทิโกศลนอนไม่ค่อยหลับ สะดุ้งตื่นเพราะได้ยินเสียงร้องโหยหวนดัง "ทุ สะ นะ โส" พระนางมัลลิกาเสนอให้นำความทูลถามพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าจึงได้บอกเล่าเรื่องราวของเปรตทั้ง 4 ตน ที่พยายามกล่าวเตือนได้เพียงตนละ 1 พยางค์ ก่อนจมลมลงไปในนรก..." ………………………… ถ่ายทอดธรรมโดย พระวรินทร นิทฺทโร ณ สวนธรรมอารี จ.พระนครศรีอยุธยา ค่ำ 03 พฤษภาคม...

"#ใช้ชีวิตให้เป็นธรรมเถิด แล้วธรรมะก็จะอยู่ในทุกแง่มุมของการใช้ชีวิต . การเดินจงกรม การนั่งสมาธิจะเป็นองค์ประกอบที่ช่วยยกระดับพัฒนาจิตใจได้อย่างมากเลยนะ ไม่ใช่แค่ว่าเราใช้ชีวิตให้มันประกอบไปด้วยโลภ โกรธ หลง แล้วเรามารอกันแค่ช่วงเดินจงกรมนั่งสมาธิ อาศัยช่วงเวลาปฏิบัติที่เรารู้สึกว่าเป็นช่วงปฏิบัติมาชำระมาล้างความผิดที่มันทำระหว่างวัน อันนี้เรียกว่า ทำไปเถอะนะแต่ว่าเหตุมันยังมีอยู่สุดท้ายเราจะรู้นะว่ามัน #ต้องเปลี่ยนที่เหตุ #เปลี่ยนการใช้ชีวิตเปลี่ยนแง่มุมในการใช้ชีวิตของเรานั่นเอง...

"..เวลาเจอปัญหาจริงๆแล้ว ทำไมวางยาก เห็นครูบาอาจารย์เอาใจคนที่เราไม่ชอบ ทำไมรู้สึกโกรธมาก ๆ พยายามทำให้สงบ แต่ก็ยังโกรธอยู่ดี ถ้าขั้นตอนแบบนี้ มันก็ต้องฝึกอบรมเนาะ ก็ไม่ได้วางกันง่าย ๆ แต่ก็ต้องค่อย ๆ ฝึกอบรม อยู่ในเส้นทางการเจริญภาวนา ภาวนาคือการทำให้เจริญ เจริญอะไร ? ก็เจริญอริยมรรคมีองค์ 8 กิจในอริยสัจ อย่างอกุศลเกิดขึ้นอย่างนี้ พระองค์ก็ให้ทำการบรรเทาอกุศล ถ้าในแง่ของอริยมรรคก็ต้องอาศัยสัมมาวายามะ ละอกุศล..." ………………………… ถ่ายทอดธรรมโดย พระวรินทร นิทฺทโร ณ สวนธรรมอารี...

"..อย่าลืมนะว่าแก่นแท้ของการมีชีวิตคืออะไร ? ..คือการทำที่สุดแห่งทุกข์ ที่สุดแห่งทุกข์ ดับทุกข์นั่นเอง นี่คือแก่นแท้ของการมีชีวิตที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์พบพระพุทธศาสนา ชำระกิเลสในจิตใจ อยู่กับกิเลสมาก ๆ ใจก็ร้อนนะ เผาเป็นฝืนเป็นไฟ กิเลสนี่แหละพาให้หมู่สัตว์ทั้งหลายจมอยู่ในวัฏสงสาร อยู่กับกิเลสมาก ๆ ก็ออกมายากนะ จนกลายเป็นนิสัย เป็นความเคยคุ้นที่จะทำกิเลสขึ้นมาอีก... เราก็หมั่นทบทวนนะว่าชีวิตเราต้องการอะไรกันแน่ ? ถ้าต้องการดับทุกข์ อะไรถ้าก่อทุกข์ เราก็หลีกออก เลี่ยงออก ...

"..ถ้าเริ่มต้นกันโดยปราศจากสัมมาทิฏฐิ สภาวธรรมมันก็เป็นตัวเป็นตนไปหมดนะ เป็นเราได้สภาวธรรมขั้นโน้น เราได้สภาวธรรมขั้นนี้ ซึ่งก็เป็นธรรมดาของจิตใจนะถ้าเราเริ่มต้นกันไม่ถูก . สิ่งที่น่ากลัวกว่าคืออะไรรู้ไหม ? .. ก็คือ กิเลสนั่นแหละ ไม่ใช่อะไรอื่นไกล . ไม่ใช่ว่ามาปฏิบัติแล้วต้องมาได้สภาวธรรมที่ดี ซึ่งถ้ามันได้ก็ให้รู้ไว้เลยนะว่ามันไม่เกี่ยวกับเรา มันเกี่ยวกับว่าเราดำเนินไปในเส้นทางที่มันอยู่ในวิถีของมันมากกว่า สภาวธรรมซึ่งมันเกิดขึ้นก็ไม่ได้มีเราเข้าไปทำนะ...

"..จิตนี้ก็เป็นอะไรที่ฝึกฝนกันได้นะ แต่ว่าถ้าใครไม่ได้ฝึก ก็จะไปอีกทางหนึ่ง อยู่กับวิถีที่เราคุ้นชินนั่นเอง เราใช้ชีวิตแบบไหนก็จะดำเนินไปแบบนั้นนะ จะเห็นได้ว่าเราไม่เคยใช้ชีวิตกันนอกกรอบอยู่แล้วนะ เราทำแบบไหนก็จะทำแบบนั้นไปตลอด ทีนี้การฝึกฝนยกระดับพัฒนาจิตใจเนี่ย ถ้าแต่ละท่านไม่เคยฝึกฝนกันมาเลยก็ให้รู้ไว้เลยว่ากรอบวิถีการปฏิบัติเรา เราเคยดำเนินมาแบบไหน ก็จะดำเนินไปแบบนั้น แต่ถ้าเรื่องการฝึกฝนปฏิบัติมันก็ทำกันได้ทุกคนนะ ไม่ใช่ว่ามาทำได้เฉพาะบางคนเท่านั้น...

"ถ้าคนบรรลุโสดาบัน เขาจะเรียกตัวเองว่าอะไร ? นางวิสาขาจะไม่พูดว่า ตัวเองเป็นพระโสดาบัน เพราะไม่มีตัวตนแล้ว มีแต่สภาวะที่เป็นไป เพราะในพระไตรปิฎก ตำราที่ท่านกล่าวไว้อย่างเช่น พระสารีบุตรไปถามอนาถาบิณฑิกเศรษฐีว่าท่านป่วยไหม ทนเวทนาไหวไหม อนาถาบิณฑิกเศรษฐีก็บอกว่าผมทนไม่ไหว ก็เหมือนเรียกตัวเอง ผู้ชายเรียกตัวเองว่าผม ก็เรียกปกตินะ อันนี้เป็นตัวอย่างในพระไตรปิฎก อย่างบางทีพระอรหันต์ท่านสนทนาธรรมในพระไตรปิฎก ก็ใช้ว่า 'กระผม' ความจริงก็มีทั้งความจริงโดยสมมุติ...

"..ทุก ๆ ครั้งที่เราก่อกรรม เจตนาเป็นตัวกรรม มันจะถูกบันทึกไว้ในวิญญาณนี่แหละ ทุกอย่างที่ทำไว้นี่ถูกบันทึกไว้หมดนะ เจตนาขยับปุ๊บ ..ก่อกรรม จะกุศล อกุศลก็ตาม ก่อไว้หมด เวลาตายจากอัตภาพนี้ ไปปฏิสนธิใหม่ เรียกว่ากรรมที่ก่อไว้ ที่บันทึกไว้ในวิญญาณ จะค่อย ๆ ถูกถอดออกมาเป็นดีเอ็นเอ (DNA) ทำให้คนนั้นเกิดมามีรูปร่างหน้าตาที่แตกต่างกัน มีสติปัญญาต่างกัน มีกิเลส ราคะ โทสะ โมหะ มากน้อยต่างกัน มีสติปัญญาต่างกัน ก็เพราะว่ากรรมที่ทำไว้นั่นแหละส่งผลแบบตรงมาเลย บางคนเกิดมาพิกลพิการ ...

"#การปฏิบัติธรรมเราก็ทำได้แค่เพียงสร้างเหตุขึ้นมา เหตุก็แค่ว่าอยู่กับลมหายใจ รู้หายใจยาว-หายใจสั้น เป็นตัวดำเนินเรื่องมาเลยนะ ทีนี้เมื่ออยู่กับสิ่งนี้ได้จิตจะสงบบ้าง ไม่สงบบ้าง ก็เป็นไปตามเหตุตามปัจจัยแล้วกันนะ แต่ว่าเราก็เพียรสร้างเหตุนั่นเเหละ ไม่ใช่ว่าต้องมานั่งเค้นผลนะ นั่งปฏิบัติแต่ละครั้งต้องให้ใจสงบตลอด ซึ่งถ้ามันจะเกิด ก็ให้รู้ไว้เลยว่าเดี๋ยวมันก็เกิดเอง แต่จะให้มันเกิดโดยการไปบังคับไปควบคุมแต่ละครั้งเนี่ย ใจเราจะทุกข์ ใจเราจะเดือดเนื้อร้อนใจเองซะเปล่าๆ...

"...ธรรมะประจำวันบางทีก็เป็น เรื่องราวในสมัยพุทธกาลบ้าง ให้เห็นแง่มุมอะไรต่างๆนะ เรื่องราวก็จะเชื่อมโยงเข้าสู่การปฏิบัติ ให้เห็นเกร็ดเล็กเกล็ดน้อย บางทีก็เป็นหลักใจในการดำเนินชีวิต ธรรมะก็เป็นแบบง่ายๆ บ้าง บางทีธรรมะบางอย่างก็อาจจะลงเทคนิคบ้างเนอะ Technical บ้าง อะไรบ้าง ก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยในแต่ละวัน วันนี้ก็เป็นธรรมะหมวดดับร้อนนะ ช่วงนี้หน้าร้อนด้วย ธรรมะแบบฟังง่ายๆและก็นำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน วันนี้ก็หมวด ป. ปลา เปลี่ยนแปลง ปัจจุบัน และการปล่อยวาง หมวด ป.ปลา ธรรมะ 3...

"..อย่างน้อยมีทิฏฐิถูกต้องไว้ก่อนว่า #กายใจนี้ก็เป็นธรรมชาติอย่างหนึ่งเท่านั้น #ไม่เคยเป็นเราเป็นของเรามาก่อน .. สิ่งที่ต้องระวังไว้เลยก็คือ "ตัวใจ" ตัวใจที่มันไม่ค่อยรู้เรื่องรู้ราวนะ เรียกว่าไร้เดียงสาซะเหลือเกิน คอยไปจับยึด ไปรับรู้อะไรคอยจะยึดอยู่ตลอด ก็ต้องเป็นอะไรที่ค่อยๆสอนเขาไปนะ สอนใจค่อยๆเรียนรู้กันไป ว่าสิ่งเหล่านี้เป็นเราเป็นของเราหรือเปล่า ค่อยๆพิสูจน์กันไปในแต่ละวัน .. ก็อย่างน้อยนะมีความเห็นที่ถูกไว้ก่อนว่า #กายนี้ไม่เคยเป็นเราเลย .....

"...เราก็ลองมารู้จักคุณธรรมเบื้องต้นของพระโสดาบันกันก่อนเนาะ ในทางพระพุทธศาสนา พระโสดาบันคือพูดถึงอริยสัจ 4 ผู้เกิดสัมมาทิฎฐิก็คือผู้รู้แจ้งอริยสัจ 4 นั่นเอง ท่านก็จะละกิเลสนะ ละกิเลสได้ ถอดถอนความเห็นผิดได้ ก็คือถอดถอนกิเลสนั่นเองนะ เดี๋ยวลองมาดูกัน ข้อแรกที่เป็นหัวใจสำคัญสำหรับผู้ที่ปรารถนาจะปิดอาบายภูมิ ถ้าไม่รู้จักสิ่งนี้แล้วเรียกว่าการเดินทางก็จะไม่ชัดเจนนะ คือสังโยชน์ข้อแรกเลย สังโยชน์ก็คือกิเลสที่ร้อยรัดหมู่สัตว์ไว้ในวัฏสงสาร ดึงรั้งร้อยรัดไว้ ...

"..ถ้าเราเข้าใจแล้วว่า #ธรรมะก็เป็นหน้าที่ เหมือนกัน มีงานการอะไรที่เราต้องทำเนี่ย มีงานบ้าน งานในหน้าที่การงาน งานที่เป็นอาชีพเรา บางทีนะ ถ้างานนั้นอยู่ในสัมมาอาชีพ เราทำไปเถอะ เราจะรู้ว่าบางทีเนี่ยเราจะอุทิศกายใจให้กับงานไปเลย #อุทิศกายใจนั้นก็คืออยู่กับหน้าที่อยู่กับธรรมะ นั่นเอง ไม่ใช่หน้าที่ที่ทำไปแล้วมันจะเอาอะไรเข้าตนเองนะ ซึ่งบางทีทำไปเนี่ยจะไม่รู้สึกว่าต้องมาตั้งสติ ต้องมาตั้งสัมปชัญญะมากในหน้าที่นั้นมาก . . ซึ่งถ้าพอดีไปทุกอย่าง มันจะไหลลื่นนะสติสัมปชัญญะก็จะมีอยู่กลายๆ...

"...ก็เป็นธรรมะสั้น ๆ ได้ยินพระสงฆ์นั่นแหละ ธรรมะสั้น ๆ ดี เผื่อไปดับร้อนได้ในช่วงนี้ก็หน้าร้อน ยอม หยุด เย็น ธรรมะในหมวด พ. ก็พอใจ พอใจคือการที่จะมีฉันทะในการเจริญกุศล พอใจ พอดี พอกันที พอกันทีกับวัฎฏะนะ พอกันทีกับสังขารที่มีแต่ความปรุงแต่ง เมื่อวานก็เป็นสันโดษ สะอาด สงบ วันนี้ก็เป็นธรรมะในหมวด อ.อ่าง ..อ่อนโยน อนิจจัง อนัตตา อ่อนโยน อนิจจัง อนัตตา เผื่อจะเป็นแง่มุมธรรมะไปดับร้อน ช่วงนี้อากาศร้อนอย่างน้อยก็นำความอ่อนโยนไปประพฤติก่อนเนาะ ใจอ่อนโยน ...

"..วิถีคำสอนที่พระพุทธองค์ท่านตรัสไว้ก็ยังดำรงอยู่ ทีนี้ก็อยู่ที่แต่ละบุคคลแล้วล่ะว่าจะเห็นคุณค่าอย่างไร .. ว่ามีโอกาสได้เกิดมาเป็นมนุษย์ทั้งทีจะเลือกดำเนินชีวิตในทางไหน ซึ่งถ้าธรรมอันจะเป็นเบื้องต้น ก็เป็นสิ่งที่เรียกว่า "กุศลกรรมบถ 10" ซึ่งพระพุทธองค์ท่านตรัสไว้นะว่าอย่างมนุษย์เราที่รู้จักกันอยู่เนี่ย ก็ยังเรียกว่าเป็นสุคติภูมิ เป็นภูมิที่ยังประกอบด้วยความสุขอยู่ จริงหรือเปล่าแล้ว ? ก็สุขนะ แต่ว่าบางคนถ้าผู้ใดมีปัญญาหน่อยก็จะเห็นว่า .....

"ก็เหมือนโยมกำลังขึ้นรถยนต์ใหม่ ๆ นะ ขึ้นรถยนต์ นั่งรถยนต์ไปก็ต้องสตาร์ท เรียกว่า ใส่เกียร์ เหยียบคันเร่ง จับพวงมาลัย แล้วก็ขับไป ความเร็วยิ่งมากขึ้น ถ้าโยมกระโดดลงกลางทาง ก็จะกลิ้ง จะลงก็ต้องค่อย ๆ ความเร็วก็ต้องค่อย ๆ ลดลง ลดลง ลดลง จอดสนิทก็ลงมา ก็เป็นแบบนั้นแหละนะ เวลาเจริญสติปัฏฐานก็จะเป็นได้ทั้งสมถะและวิปัสสนา อย่างอานาปานสติ 16 ขั้น ถ้าในด้านของสมถะ จะเป็นการที่จะค่อย ๆ เข้าฐานไป ความตั้งมั่นสูงขึ้น จิตจะค่อย ๆ พรากออกจากฐานไป พรากออกจากฐานกาย เข้าฐานเวทนา ...

"วันนี้ก็เป็นธรรมะ 3 ส. สันโดษ สะอาด สงบ [1] สันโดษเป็นทรัพย์อย่างยิ่ง เผื่อจะเป็นหลักใจให้ญาติโยม สันโดษเป็นทรัพย์อย่างไร ? ..สันโดษเป็นทรัพย์จะเป็นหลักใจในการใช้ชีวิตได้เนาะ สันโดษเราก็พอใจตามที่ได้นะ ...ก็ตามมีตามได้ พอใจในสิ่งที่มี ยินดีในสิ่งที่ได้ [2] มีความสะอาด สะอาดทั้งกายวาจาและใจนะ สะอาดทางกายอย่างน้อยนะ ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ ไม่ประพฤติผิดในกาม วาจาไม่โกหก พูดหยาบ ส่อเสียด เพ้อเจ้อนะ ใจนี่ไม่โลภ ไม่พยาบาท แล้วก็มีสัมมาทิฎฐิ [3]...