"...บางทีถ้าศีล สมาธิ ปัญญา ไม่เสมอกัน บางทีก็คุยกันไม่ค่อยรู้เรื่องนะ แต่เราก็เข้าใจนะ เข้าใจ ไม่ไปยกตนข่มท่าน ตีตนเสมอท่าน ถือว่าอยู่อย่างเข้าใจ แต่สัจธรรมเป็นอย่างนั้นจริง ๆ นะ เส้นทางจะค่อย ๆ แคบไป แคบไป จากอยู่กันหลาย ๆ คน ค่อย ๆ หายไป หายไป ก็เหลือ ..สุดท้ายก็เหลือแต่ตัวคนเดียว "พึ่งตน พึ่งธรรม" อันนี้เป็นคำสอนของพระศาสดาที่ลึกซึ้งนะ ถ้าใครดำเนินไปก็จะค่อย ๆ แจ่มแจ้ง แจ่มแจ้งไปเรื่อย ๆ นะ พึ่งตน พึ่งธรรม พึ่งคำสอนของพระศาสดานี่ เป็นคำสอนที่นำมาดับทุกข์ได้จริงนะ...

"...ชีวิตเราแต่ละวันก็ไม่แน่ไม่นอนนะ มีโอกาสตื่นขึ้นมาก็ให้รู้ไว้เลยว่าวันนี้เนี่ยก็ถือว่าดีแล้วล่ะ มีโอกาสได้ตื่นขึ้นมา คนอีกตั้งมากมายนะ เขาไม่ได้ตื่นขึ้นมาก็มีนะ นอนหลับไปแล้วก็หลับไปยาว ๆ เลยก็มีอยู่ แต่ถ้าเราไม่ได้เห็นในอีกแง่มุมหนึ่ง เราก็จะคุ้นกับสิ่งที่เรามี เราก็รู้สึกว่าสิ่งที่เรามีเราเป็น ณ ตอนนี้ มันปกติแล้ว จนบางทีก็แทบไม่เห็นคุณค่ามันเลย ก็ถ้าเราลองพลิกมุมมองนะ ออกมาจากจุดที่เรายืน มองดูผู้อื่นเขาบ้างว่าแต่ละคนนั้นก็ไม่ใช่ว่ามีโอกาสแบบเราในทุก ๆ วันนะ ...

"...วันนี้ก็เป็นธรรมะในหนังสือสวดมนต์อีกบทหนึ่ง “ติลักขณาทิคาถา” ก็เหมือนเป็น 3 ลักษณะ เป็นบทที่นิยมส่วนกันในงานศพนะ จริง ๆ งานศพนี้ธรรมะเยอะนะ จะเห็นคาถาในหนังสือสวดมนต์ในหลาย ๆ บทสวดมนต์สำหรับงานศพทั้งนั้นเลย แต่ละคาถานี่เรียกว่าสอนเข้าไปถึงแก่นแท้เลย ถึงพระนิพพานแทบจะทกคาถาเลย แสดงว่างานศพนี้สอนคนเป็นนะโยมนะ เพราะคนตายจากกันไปแล้ว แต่คนที่ได้รับประโยชน์จริง ๆ คือคนเป็น สัพเพ สังขารา อะนิจจาติ ยะทา ปัญญายะ ปัสสะติ ...

"...การปฏิบัติก็ค่อย ๆ เรียนรู้สิ่งที่เรียกว่ากายเรียกว่าใจนะ ไม่ต้องไปแสวงหาการเรียนรู้จากภายนอกเรียนรู้ แค่เรียนรู้ในกายในใจเหมือนเรียนอยู่ทั้งโลกแล้วนะ เพราะว่าจริง ๆ แล้วโลกเราก็มีขึ้นผ่านการรับรู้เท่านั้นเอง ถ้าเราไม่รับรู้แล้วนะ โลกที่เรียกว่าโลก ก็เหมือนไม่มีเลย เพราะฉะนั้น จริง ๆ แล้วโลกก็ไม่ใช่สิ่งที่เราไปอาศัยอยู่นะ จริง ๆ ก็เป็นการรับรู้ที่เรารู้อยู่ทุกวี่ทุกวันนี่แหละ แต่ว่าคนส่วนใหญ่นั้นไม่ได้เห็นตามจริง จะมีความรู้สึกมีความเข้าใจว่าโลกก็คือเป็นที่อยู่อาศัยของเรา ...

"...เวลาที่มีอยู่ก็ถือว่าเป็นช่วงเวลาล้ำค่าที่เราได้ปฏิบัติธรรม แต่ละวันก็ค่อย ๆ ผ่านไป ผ่านไป นี่ก็เป็นธรรมะที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอนพระภิกษุ ให้พระภิกษุได้เตือนตนทุกวัน 10 ประการ เป็นเหมือนธรรมะไว้สอนเตือนตนเพื่อความไม่ประมาท หมั่นตือนตนทุกวัน แต่ญาติโยมฆราวาสก็สามารถนำหลักตรงนี้ไปประยุกต์ใช้ได้นะ ไปประยุกต์ใช้ได้เหมือนกัน พระองค์สอนพระแล้วก็ดีนะ ว่าเราได้มีโอกาสได้ยินได้ฟัง แล้วก็นำหลักใจน้อมนำมาปฏิบัติ เราก็เหมือนก็เรียนไปด้วยเลย เป็นธรรมะในหนังสือสวดมนต์ หนังสือสวดมนต์...

"...การที่กิเลสนั้นมาก กระบวนการที่เราเข้ามาสู่การปฏิบัติธรรม บางคนก็ตั้งเป้าไว้ว่าปฏิบัติก็เพื่อให้พ้นทุกข์บ้างนะ เป็นธรรมดา เพราะว่าจิตใจในคนเราเนี่ยก็มีความทุกข์อยู่แล้วนะ แต่พอมาเข้าสู่การปฏิบัติจริง ๆ ความต่างมันก็เริ่มเกิดขึ้นมานะ จากที่ตอนแรกก็อาจจะตั้งเป้าไว้ด้วยสัมมาทิฏฐิ ปฏิบัติไปปุ๊บ สภาวธรรมเกิดมา กลายเป็นเราเป็นของเราไปซะหมดเลย มันก็เป็นธรรมดานะ เพราะว่าก่อนหน้ามาปฏิบัติเนี่ย คนเราก็ไม่ได้มีสัมมาทิฏฐิกันตั้งแต่แรกอยู่แล้วนะ เพราะฉะนั้นระหว่างปฏิบัติไป ถ้าสิ่งที่ได้...

"...วันก่อนก็เกี่ยวกับเรื่องวางของหนัก วันนี้ก็เป็นบทสวดมนต์ ไปเจอบทสวดมนต์ในหนังสือสวดมนต์ บทสวดที่ก็สวดกันอยู่ทั่วไปนะ ในกิจศาสนาต่าง ๆ #บังสกุลเป็น #บังสกุลตายนะ คงเคยได้ยินพระสวด [บังสกุลตาย] อะนิจจา วะตะ สังขารา อุปปาทะวะยะธัมมิโน อุปปัชชิต๎วา นิรุชฌันติ เตสัง วูปะสะโม สุโข ฯ สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ เกิดขึ้นแล้วย่อมเสื่อมสิ้นไปเป็นธรรมดา ความเข้าไปดับ ครั้งเกิดขึ้นแล้วย่อมดับไป ...

"...ถ้าอยู่กับสติสัมปชัญญะแล้ว ชีวิตเราดีหรือเปล่า? หรือมีใครไม่อยู่แล้วเป็นยังไง ? ชีวิตที่ขาดสติสัมปชัญญะเนี่ย ถ้าไม่มีนะ ก็ไหล ไหลไปกับโลก ไหลไปกับเรื่องราวอะไรต่าง ๆ ที่มันเข้ามากระทบนั่นเองนะ พอไหลไปนะ ส่วนใหญ่ก็ไหลไปกับเรื่องที่มันทุกข์ร้อนนะ เรื่องที่สุขเนี่ยชั่วครู่ชั่วคราว แป๊บเดียวก็หมดแล้วล่ะ แต่ส่วนใหญ่ก็ปรุงไปในทางที่ทำให้เราจะรู้สึกทุกข์ใจนะ แต่ถ้าไม่ได้มีสติสัมปชัญญะอยู่กับตัวเนี่ย พอมีเรื่องราวนะที่มันทำให้เราทุกข์ใจ มันก็ออกมาไม่ได้นะ ...

"..อ่านประโยคนี้ ..วางเหมือนกัน เปิดข้างในผ่าน ๆ แล้ววางเหมือนกัน นี่คือแก่นธรรมแท้ ๆ แก่นธรรมล้วน ๆ เลยนะ ขันธ์ทั้ง 5 เป็นธรรมชาติ เกิด ๆ ดับ ๆ ไม่ใช่ตัวตน บุคคล เรา เขา อย่าจะเอาธรรมชาติมาเป็นของเรา ก็จะไม่หนักอกหนักใจ เอาธรรมชาติมาเป็นของเรา มันก็จะหนักอกหนักใจ มีผู้แบก ผู้ทุกข์ต่อไป ก็นึกถึงธรรมะในบทสวดมนต์ ซึ่งธรรมะในบทสวดมนต์แต่ละบทเรียกว่าเป็นแก่นธรรมทั้งนั้นเลยนะ ก็เลยไปเห็นบทหนึ่งเป็นสวดมนต์สั้น ๆ เหมือนกัน บทที่พระศาสดาท่านตรัสไว้ ก็เรียกว่าเป็นธรรมะที่สอดรับกันดี ...

"..สังเกตไหมต่อให้ทำงานที่รักที่ชอบ สุดท้ายไปถึงจุดหนึ่ง..มันจะเกิดความเบื่อ ต่อให้ชอบก็ตาม..ก็เบื่อ ต่อให้ทำงานที่ไม่ชอบ..มันก็เบื่อ ต่อให้อดทนทำงานประจำ..มันก็เบื่อ ต่อให้ทำงานที่รักเลยถึงจุดหนึ่ง..มันก็จะเบื่อ #ก็เป็นสัจธรรม #หาความสุขในโลกหายังไงก็ไม่เจอ แต่ถ้าเรารู้แล้ว แก่นจริงๆ คือ #การเกษียณจากความทุกข์.." ………………………… ถ่ายทอดธรรมโดย พระวรินทร นิทฺทโร ณ สวนธรรมอารี จ.พระนครศรีอยุธยา เช้า 10 พฤษภาคม 2567 #ทรัพย์ในการพ้นทุกข์ #เพาะบ่มอริยทรัพย์ #ธรรมอารี #พระวรินทร...

"..หนึ่งในสติปัฏฐาน 4 ก็คืออานาปานสติ อานาปานสติก็เป็นหนึ่งในสติปัฏฐาน 4 ผู้ที่เจริญสติปัฏฐาน 4 ก็จะทำให้อริยมรรคมีองค์ 8 บริบูรณ์ ผู้ที่เจริญอานาปานสติ จะทำให้สติปัฏฐานทั้ง 4 บริบูรณ์ โพชฌงค์ 7 บริบูรณ์ และก็วิชาวิมุตติบริบูรณ์ด้วยนะ ก็เห็นว่าภาพรวมการยกระดับจิตทั้งหมดจะอยู่ที่อริยมรรคมีองค์ 8 แต่ถ้าซอยย่อยออกมา พระองค์ก็จะแตกอยู่ในส่วนของอานาปานสติ 16 ขั้น ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสติปัฏฐาน 4 เมื่อเจริญอานาปานสติ 16 ขั้น จะเห็นมิติการยกระดับจิตจนหลุดพ้นจากขั้นที่ 16 ...

"...ก็มีชีวิตเหมือนกัน มีหัวใจเหมือนกัน มีความเป็นรูปนามเหมือนกัน ก็เหมือนเรานี่แหละนะ เหมือนคนเราก็มีจริตนิสัยต่างกันนะ เหตุปัจจัยที่เขาสร้างมาก็ต่างกัน ก็ทำให้มีจริตนิสัยแตกต่างกันไป แต่ถ้าคนเรานะมีโอกาสพัฒนายกระดับจิตใจได้ เรียกว่าเป็นโอกาสอันดีนะ แต่ละคนเกิดมาเนี่ยก็จะมีอนุสัยแตกต่างกัน มีบารมีแตกต่างกัน บางคนเนี่ยเกิดมาเนี่ยรักษาศีลแต่เด็ก อยู่ ๆ อยากรักษาศีลเอง โยมเคยเจอไหมบางคน หรือไม่ ตัวโยมเองก็ตาม เกิดมาไม่อยากผิดศีล ...

"..ถ้าเราไม่รู้จัก ตัวจริงของกามคุณ เราก็จะไหลไปกับเรื่องราวได้ง่ายนะ ไหลไปกับสิ่งที่เรียกว่ากามคุณ ซึ่งก็เป็นธรรมดานะ . แม้แต่พระพุทธองค์ก็ยังตรัสไว้เลยว่าในคราวก่อน แม้ตัวท่านเองที่ยังเป็นพระโพธิสัตว์อยู่ท่านก็ย่อมทราบเหมือนกันนะว่ามีรสอร่อยน้อย รสอร่อยน้อยนะไม่ใช่ว่ามีรสอร่อยมาก แต่ว่าพิษสงโทษภัยมันมาก ความคับแค้นใจที่มันจะตามมามากเลย พระพุทธองค์ท่านก็ทราบแม้ในคราวที่เป็นพระโพธิสัตว์ . เราเองก็บางคนก็ทราบเหมือนกันนะว่ากามคุณนั้นก็มีรสอร่อยที่น้อย แต่ว่าตามมาด้วยพิษสงที่มาก...

"วันนี้ก็เป็นธรรมะจากบทสวด หนังสือสวดมนต์ ก็จะมีบทสวดหนึ่งนะ เรียกว่า ภัทเทกรัตตสูตร เป็นธรรมะที่สั้น ๆ แต่เรียกว่ามีแง่มุมอะไรต่าง ๆ สอนจิตสอนใจเป็นหลักใจ หลักดำเนินชีวิตที่จะอยู่อย่างไม่กังวล มีชีวิตอยู่ยังไม่กังวล ใจก็ไม่ทุกข์ร้อน ใจก็เย็นนะ ก็เย็นใจ พระองค์ก็ตรัสถึงบุคคลไม่ควรคำนึงถึงสิ่งที่ล่วงไปแล้ว ไม่ควรมุ่งหวังสิ่งที่ยังมาไม่ถึง สิ่งใดล่วงไปแล้ว สิ่งนั้นเป็นสิ่งอันละไปแล้ว สิ่งใดที่ยังมาไม่ถึง เป็นอันยังมาไม่ถึง คนใดเห็นแจ้งทำในปัจจุบัน ไม่ง่อนแง่น ...

"..ก็จะสังเกตได้เลยนะว่าชีวิตเราเนี่ยแค่ดำเนินไปให้ถูกทางถูกธรรม ทุกข์จะหายไปจากชีวิตเราได้เอง . บางทีเราก็ไม่ต้องไปขวนขวายให้มากนะ แต่ว่าความเห็นผิดมันก็มีข้อปฏิบัติที่จะค่อยๆชะล้างไปอยู่ . ในเบื้องต้นเรื่องของ #การให้ทาน เป็นข้อปฏิบัติที่มันใกล้ตัว ใกล้ตัวแล้วก็ทำได้ไม่ยาก และบางทีนะถ้าเรารู้จักในเรื่องของทานให้ได้หลายๆแง่มุมบางทีมันทำได้ในทุกขณะเลยนะ ไม่ใช่ว่าเป็นทานที่ต้องอาศัยสิ่งของ เป็นวัตถุทานบ้าง ทานในเรื่องของจิตใจก็มีอยู่ เผื่อเราได้ยินได้ฟังไว้ก่อนในระหว่างวันเนี่ย...

"...ก็เหลือแต่ความเป็นรูปนาม ไม่ได้มีความเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา ก็จะค่อย ๆ เรียนรู้ความจริงไป อาจจะใช้เป็นธรรมะ ที่ใช้สำหรับคนที่ยังไม่มีกำลังที่จะเรียนรู้สภาพธรรมตามจริง ก็ใช้จินตามยปัญญา ปัญญาเกิดได้จากการภาวนานะ จินตาแล้วก็การสะสมสุตมยปัญญา พิจารณาธรรมในเบื้องต้น อันนี้เป็นตัวอย่างพิจารณาธรรม ที่นี่มันก็จะไม่มีไม่มีความเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขานะ มันจะเหลือแต่ธรรมชาติที่เป็นธาตุ แมวก็ธาตุตามธรรมชาติ และเราก็ธาตุตามธรรมชาติ แมวก็มีผม ขน เล็บ ฟัน หนัง อาการ...

"..ปฏิบัติที่เรียกว่าเป็นการรักษาศีล การภาวนาเองก็ดี ปฏิบัติไปแล้วสิ่งที่เกิดขึ้นมา ได้รับประโยชน์ ก็คือสิ่งที่เรียกว่า "บารมี" . บารมีจริงๆ ก็ไม่ใช่เป็นหน่วย เป็นหน่วยของบุญ เป็นอะไรไป บางทีเราเข้าใจผิดว่าพอไปทำปุ๊บมันต้องได้บารมีกลับมา ก็มองกันให้ในแง่ของความไม่มีไม่เป็นบ้างนะ ในแง่สัจธรรมความจริง การที่บารมีเกิดมาการจากจิตใจนี่แหละ ถ้ามองในฟากสิ่งที่เป็นอนุสัยก็ได้ . การทำตามอำนาจกิเลสทำตามอำนาจจิตใจเราเนี่ย อยากจะเสพ ได้ลิ้มรสในสิ่งที่เรียกว่า กามคุณ ถ้าเราทำตามอำนาจสิ่งเหล่านี้ไป...

"ก็ต้องเรียนรู้นะ เส้นทางนี้ก็เป็นเส้นทางที่ไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ อุปสรรคต่าง ๆ มากมาย ในการเดินทางนะ ถ้าเราจะไปทำงานหรือว่าเราทำงานอยู่ก็ตาม ย่อมมีอุปสรรคใช่ไหม ? ถ้าเรามองเห็นอุปสรรคกับเรามองไม่เห็นทาง มองเห็นอุปสรรคอันไหนดีกว่ากัน ? บางทีถ้าเราไม่รู้ว่าอุปสรรคคืออะไร มันก็เหมือนงมเข็มในมหาสมุทร มันก็คลำไป ๆ ก็ถูกบ้าง ผิดบ้าง เหมือนเดินในที่มืด ก็ไม่รู้หรอกว่าจะไปเจอจุดหมายปลายทางอย่างไร แต่ถ้าเราเดินในเส้นทางนี้ แล้วเห็นอุปสรรคก่อน เราก็ค่อย ๆ เขี่ยอุปสรรคก่อน ...

"#การจะสั่งสอนผู้อื่นตนเองก็พึงทำให้ได้ก่อนนะ เพราะว่าการที่ตนเองทำได้เป็นเรื่องที่ยาก การที่จะสอนจิตสอนใจตัวเอง การบอกกล่าวผู้อื่นนี้ง่ายกว่า ฉะนั้น การปฏิบัติ ถ้าเราจะนำมาประยุกต์กับการปฏิบัติ ปฏิบัติแล้วอย่าเพิ่งไปติดอกติดใจกับสภาวธรรมที่มันได้มันมีขึ้นมาในช่วงแรกๆ ให้ปฏิบัติไปก่อน แล้วก็จะรู้เลยว่า #สอนจิตสอนใจตัวเองอันนี้ยากที่สุด เพราะบางที มันก็รู้อยู่ รู้นะว่าอะไรควรอะไรไม่ควร แต่บางดีมันหักห้ามใจตัวเองไม่ได้ เราจะเห็นแต่ว่าอำนาจของกิเลส ความคุ้นชินที่เราสั่งสมมาอยู่ตลอด...

"...แต่เราก็ต้องไม่ลืมนะว่า “กิจที่แท้จริงของชีวิตคืออะไร ?” กิจที่สำคัญที่สุดในชีวิตคือการดับทุกข์นะ อะไรถ้าไม่เป็นไปเพื่อการดับทุกข์ ก็ไม่ใช่กิจที่แท้จริงนะ อันนี้เราก็ต้องมีหลักตรงนี้ไว้ หลักใจไว้ กิจที่แท้จริงก็คือการดับทุกข์ในใจ เพราะไม่งั้นนะ เวลาอยู่กับโลกมาก ๆ ไอ้นั่นก็ดี ไอ้นี่ก็ใช่ คนนั้นก็ว่าดี คนนี้ก็ชวนไปที่นั่นที่นี่ บางทีก็ชวนไปอะไรต่าง ๆ บ้าง ถ้าหลักตรงนี้ไม่ดี บางทีก็ไหลตามกระแสโลกนะ เขาว่าอย่างนั้นดี อย่างนี้ใช่ อันนี่ก็น่าทำนะ ...

" #จิตใจนี้เกิดดับอยู่ตลอดเวลา .. พระพุทธองค์ท่านก็เปรียบเหมือนลิงไว้ จิตนี้ก็เหมือนลิง ก็คอยที่จะจับกิ่งโน้นบ้าง จะไปจับอีกกิ่งหนึ่งก็ต้องปล่อยกิ่งเก่าก่อน ค่อยแวะไปจับกิ่งใหม่ ก็ธรรมชาติจิตก็เป็นแบบนั้น แต่ถ้าเราอยู่กับอะไรที่เราคุ้นเคยกันมา สมมติว่าอยู่กับอารมณ์ที่ลบ ๆ แล้วกันนะ จิตนี้ก็ออกมาไม่ได้ เพราะว่ามันคุ้น มันจับอยู่เรื่อยๆ ไม่ได้รู้สึกว่าต้องออกด้วยแม้ว่าจะรู้สึกอยากออกขนาดไหนก็ตาม .. การที่ฝึกฝน แค่มารู้ลมหายใจแค่ชั่วระยะเวลาหนึ่งมันก็มีผลมาก อานิสงส์ก็มาก...

"..ใจก็ต้องเข้มแข็งแบบนี้แหละเนาะ ก็ถูกแล้วล่ะนะโยม.. ความไม่สบายใจ โยมก็กำลังได้รับธรรมะโอสถนะ ความทุกข์นี่แหละของดี ยิ่งทุกข์เท่าไหร่ ผู้มีปัญญาจะเรียนรู้จากทุกข์นั้น และจะไม่กลับไปทุกข์เรื่องเดิมอีก ยิ่งมีมากเท่าไหร่คือความทุกข์ที่หายไป ถ้าคนส่วนใหญ่ ยิ่งทุกข์เท่าไหร่จะยิ่งก่อทุกข์ แต่ผู้มีปัญญา ยิ่งทุกข์เท่าไหร่นี่คือความดับทุกข์ เมื่อทุกข์แล้ว จะไม่มีวันกลับไปทุกข์เรื่องเดิมอีก ..แบบนี้ จะเดินสู่เส้นทางการดับภพ ทุกข์จะหนักขนาดไหนก็ตาม ใจต้องแกร่ง ๆ ...

ธรรมะ 3 คำ : รู้สึกตัวสบาย ๆ - สรรพสิ่งเคลื่อนไหว ใจสงบ - ธรรมชาติที่เปลี่ยนแปลง "...วันนี้ก็นเป็นธรรมะ 3 คำ บางทีก็นำธรรมะที่พูดบ่อย ๆ มาเล่าสู่กันฟัง เผื่อจะได้เป็นแง่มุมนะ วันนี้ก็เป็นธรรมะ 3 คำ [1] คำแรกก็คือ 'รู้สึกตัวสบาย ๆ อยู่' ทุกวันนี้คนเครียดเยอะนะ ก็ต้องรู้จักที่จะรู้สึกตัวไว้ก่อน สบาย ๆ อยู่ ก็อย่ามองว่าธรรมะเป็นของที่ไกลตัว เป็นของยากอะไร ยากแค่ความคิดเรานั่นแหละเนาะ แต่ลองดูก่อน แค่รู้สึกตัวขึ้นมา สร้างความเคยคุ้นที่จะตื่นจากอารมณ์ รู้สึกถึงกายที่นั่งอยู่ ...

"..ปัญญาจะเกิดได้ก็เพราะการลงมือประกอบเหตุ ในอีกแง่มุมหนึ่งละกันนะ ถ้าตัวท่านเนี่ยไม่ลงมือประกอบเหตุก็เป็นทางสิ้นสุด เป็นทางเสื่อมของปัญญา ถ้าบุคคลผู้เป็นบัณฑิตพึงรู้แล้วนะว่าปัญญาจะเกิดด้วยทางไหน #ก็พึงทำเหตุที่ปัญญานั้นจะเจริญ ปัญญา เราก็ได้ยินได้ฟังกันอยู่นะ .. ปัญญาที่เกิดจากเหตุได้ยินได้ฟังเนี่ยเป็นสุตมยปัญญา .. ปัญญาที่เกิดจากการพินิจพิจารณาเป็นจินตามยปัญญา .. ไปจนถึงภาวนามยปัญญาปัญญาที่เกิดจากการเห็นแจ้งการรู้เข้าไปในใจเลยเนี่ย เพียงประกอบเหตุเท่านี้นะปัญญาก็เจริญขึ้นมาได้...

"...ในทางพุทธศาสนา ท่านจะพูดถึงไตรวัฏจักร “กิเลส - กรรม - วิบาก” ถ้ายกตัวอย่างเรื่องของเปรตนะ เปรตอย่างวันนี้ สมมุติมีคนหนึ่งเขาผิดศีลข้อ 3 ผิดบ่อย ๆ เวลาทำกรรมครั้งหนึ่งมันก็จะเหมือนแบบ เหมือนเราโพสต์เฟสไปเรื่อย ๆ โพสต์รูปไป โพสต์รูปไป มันก็ค้างข้อมูล ก็ค้างอยู่ แล้วพอเหตุปัจจัยให้ผลนะ ตอนสุดท้ายที่จะเสียชีวิต บางทีกรรมนิมิตให้ผล จิตเข้าไปยึดถือ วางไม่ลง มันก็ไปก่อขันธ์ใหม่ ก่อขันธ์ที่หยาบมา อย่างนี้ ถ้าผิดศีลข้อ 3 ไป ตอนสุดท้าย กรรมนิมิตให้ผล ทำอะไรไปบ่อย ๆ ไว้ ...