รถไฟเป็นพาหนะที่เกี่ยวข้องกับชีวิตผู้คนในหลากมิติ ภาพจำของคนไทยกับรถไฟในแต่ละยุคสมัยและช่วงวัยอาจมีความต่าง คนรุ่นปู่ย่าที่การไปมาระหว่างถิ่นยังไม่สะดวก ชีวิตที่ยังไม่รีบร้อนเร่งเร้าถึงก็ช่างไม่ถึงก็ช่าง อาจนึกถึงรถจักรไอน้ำ รถจักรดีเซล หากแต่คนยุคปัจจุบันในวิถีที่จำรีบเร่งแข่งกับเวลา รถไฟความเร็วสูงที่อาจเป็นรองเพียงเครื่องบินจึงถูกแทนที่   ภาพจำรถไฟอาจเปลี่ยนตามสังคม ยุคสมัย และถูกถ่ายทอดในต่างรูปแบบของเรื่องเล่า เรื่องราวของ “รถไฟสายภาพยนตร์” บทแนะนำหนังสือ 2 เล่ม ในห้องสมุดและโสตทัศนสถาน เชิด ทรงศรี บอกเล่าสังเขปความสัมพันธ์ของรถไฟบนแผ่นฟิล์ม ขณะที่หนังคลาสสิกต่างประเทศบางเรื่องราวสะท้อนประวัติศาสตร์การรถไฟในบริบทของภาพยนตร์ ในมิติของการเคลื่อนพาผู้โดยสารไปยังสถานที่ต่าง ๆ ทับซ้อนด้วยเรื่องราวของชนชั้น เพศ และอื่นๆ ...การเล่าประวัติศาสตร์หนังผ่านฉากรถไฟ อันเป็นยานพาหนะที่ถูกนำเสนอในหนังยุคแรก...จึงถูกนำเสนอตั้งแต่หนังคาวบอย แอ็กชัน ไปจนฉากรักวาบหวิว ขณะที่หน้าหนังสือหลากเรื่องรถไฟของเมืองไทยบ่อยครั้งที่เรื่องราวของเส้นทางรถไฟสายมรณะ ถูกปลุกเร้าความวิปโยคของผู้ฝังร่างใต้ไม้หมอนที่จำพรากจากครอบครัวชั่วนิรันดร์ขึ้นมาให้สังคมได้ซึมซับรับรู้ถึงบาดแผล ผู้คน และสงคราม  “รถไฟเที่ยวสุดท้ายจากพญาตองซู” หนังสือเล่มเล็กขนาดพ้อคเก็ตบุ๊คเพียง 261 หน้า ได้รับรางวัลดีเด่นประเภทนวนิยาย จากงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ปี 2565 จึงเป็นหนังสือที่ชวนอ่าน ด้วยเรื่องราวกึ่งจริงกึ่งเรื่องเล่าแบบนวนิยาย จากปลายปากกาของ สุมาตร ภูลายยาว ผู้ซึ่งเคยทำงานอาสาสมัคร และเจ้าหน้าที่ภาค