กัมมุนาวัตตีโลโก  = สัตว์โลกย่อมเป็นไปตามกรรม กล่าวถึงพุทธพจน์ที่ว่า  มะโนปุพพังคะมา ธัมมา มะโนเสฏฐา มะโนมะยา มะนะสา เจ ปะทุฏเฐนะ ภาสะติ วา กะโรติ วา ตะโต นัง ทุกขะมะนเวติ จักกังวะ วะหะโต ปทัง ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นหัวหน้า มีใจเป็นใหญ่ สำเร็จด้วยใจ เหมือนล้อหมุนตามรอยเท้าโคที่ลากเกวียนไป ฉะนั้น ถ้าคนมีใจชั่ว ก็พูดชั่วหรือทำชั่วตามไปด้วย  เพราะความชั่วนั้น ทุกข์ย่อมติดตามเขาไป . สรุปคือใจเป็นใหญ่ เป็นประธาน เมื่อใจคิดนำสิ่งใด ก็เป็นไปแบบที่ใจคิดเช่นนั้น . วันนี้ในอัคคัญญสูตร กล่าวถึงที่มาที่ไปของการมีระบบการเมืองการปกครอง ที่มาที่ไปของมนุษย์ ตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน รวมถึงการเกิดของกิเลสตัวแรกๆของมนุษย์  . มนุษย์ยุคแรกตั้งแต่เริ่มมีง้วนดิน กะบิดิน เครือดิน เป็นอาหาร เมื่อเปรียบเทียบความแตกต่างชั้นวรรณะ ผิวพรรณมากเข้าเรื่อยๆ ก็เกิดเป็นความโลภ การมองเปรียบเทียบออกนอกตัว   . ร่างกายของมนุษย์มีเสื่อมถอยสภาพลงมาเรื่อยๆ ยุคที่ข้าวสาลีเป็นอาหารหลักของมนุษย์ คนเริ่มมีอวัยวะเพศปรากฏ เมื่อหญิงเพ่งดูชาย ชายเพ่งดูหญิง ก็เกิดความเร่าร้อนกำหนัดขึ้นในใจ จนเกิดราคะ สนใจในต่างเพศ เสพเมถุนธรรมกันในที่สุด   . หากใครเจอคนเสพเมถุนธรรมกัน ก็จะถูกถือว่าเป็นเรื่องไม่ดี ถูกขว้างก้อนดินก้อนหินใส่ เมื่อเสพกามจนเป็นความคุ้น จึงต้องเกิดการสร้างบ้านเรือนเพื่อปกปิดการมีเพศสัมพันธ์    . เมื่อเริ่มมีพื้นที่เป็นของตนเอง อยากอยู่ด้วยกัน คนจึงขี้เกียจ เริ่มเก็บตุนข้าวสาลีไว้ที่เรือนของตนเป็นทีละมากๆ  เกิดเป็นความโลภ เมื่อทุกเรือนทำเช่นเดียวกัน ข้าวสาลีก็โตไม่ทัน เหี่ยวแห้ง . สัต