In deze editie van Maagdenhuis op Maandag presenteert prof. dr. Anita H****n resultaten van baanbrekend medisch antropologisch veldwerk in Uganda, Tanzania en Botswana, waar tussen de 10 en 40% van de bevolking HIV-positief is. In het onderzoek werd zowel de mate van therapietrouw onderzocht als de factoren die therapie-ontrouw bepalen.

Universiteitshoogleraar Karel van Wolferen presenteert het manifest Een keerpunt in de vaderlandse geschiedenis, dat hij schreef met NRC-commentator Jan Sampiemon. In dit manifest gaan zij in op de gevaren die voortvloeien uit de Amerikaanse politiek. Na de presentatie volgt een debat met onder andere oud-premier Dries van Agt.

Piet de Rooy hield op 31 oktober een lezing getiteld 'Waarom weet niemand meer wat'.

We maken graag onderscheid tussen bewust en onbewust gedrag. Kinderen weten dat ze minder straf krijgen als hun slechte gedrag 'niet expres' was. Ook in de rechtspraak neemt het al dan niet bewust handelen een centrale plaats in bij het bepalen van schuld en boete. De laatste jaren wordt echter duidelijk dat het bewustzijn helemaal niet zo'n grote rol speelt in de aansturing van ons gedrag, en ons zelfs illusies voorspiegelt over de motiveringen van ons handelen. Victor Lamme, hoogleraar...

De opvatting dat uit de natuur een intelligent design zou blijken, wint veld. De aanhangers worden door levendbeschouwelijke aspecten van deze theorie gemotiveerd. Volgens Johan Braeckman, hoogleraar filosofie en ethiek in de levenswetenschappen, is het pedagogisch onverantwoord om deze theorie als een volwaardig alternatief te presenteren voor de moderne evolutietheeorie.

Ronde tafel debat

Prof. dr. Hugo Heymans, hoogleraar Kindergeneeskunde en divisievoorzitter van het Emma Kinderziekenhuis AMC: Consequenties van succes. De (kinder)geneeskunde heeft zich in de afgelopen jaren zo ontwikkeld, dat vele ziekten - waaraan in het recente verleden kinderen zouden zijn overleden - nu geneesbaar of behandelbaar zijn geworden. Bijna 90% van deze patiënten zal nu de volwassen leeftijd bereiken. Zonder twijfel een succes, maar wat zijn de consequenties van dit succes?

Onder de titel Behandel de patiënt, gelijk uzelf spreekt prof. dr. Otto Bleker over nieuwe inzichten ten aanzien van het belang van algemene competenties als professionaliteit, communicatie en teamspeler bij het onderwijs in de geneeskunde en bij de vervolgopleidingen van artsen.

Neurologische probleemziekten.

Rector magnificus Paul F. van der Heijden discussieert met SEO-directeur en hoogleraar Economie prof. dr. Coen Teulings, hoogleraar Micro-economie prof. dr. Joop Hartog en hoogleraar Toegepast economisch onderzoek prof. dr. Jules Theeuwes over rechtvaardige inkomensverdeling. Is de maximumverschiloptie van Den Uyl (5x het minimumloon) nog relevant? Zijn er andere gegevens uit de economische wetenschap of andere gebieden die daar inzichten over kunnen verstrekken?

Kunst en filosofie zijn twee gebieden die ieder op hun eigen manier expliciet de vraag stellen hoe we betekenis kunnen toekennen aan onszelf en de wereld waarin we leven. Hoeveel ruimte is er voor betekenis? Wat voor betekenis geeft ruimte? Tine Wilde gaat nader in op deze vragen door de relatie tussen inspiratie en informatie en tussen intutie en reflectie te belichten.

In zijn voordracht staat hoogleraar Milieukunde prof. dr. Lucas Reijnders stil bij de mate waarin biobrandstoffen fossiele brandstoffen vervangen en zonne-energie omzetten in autokilometers. Ook gaat hij in op het ruimtebeslag en de klimaateffecten van deze brandstoffen.

Prof. dr. André Hoekema (hoogleraar Rechtspluralisme), prof. dr. Egbert Dommering (hoogleraar Informatierecht en advocaat) en prof. dr. mr. Ruud Peters (hoogleraar Arabische taal en cultuur en jurist) discussiëren met rector magnificus prof. mr. Paul F. van der Heijden over de vraag of mensenrechten gezien kunnen worden als de uitkomst van een dialoog tussen partijen.

Natuurwetenschappen spelen een centrale rol in onze cultuur. Enerzijds door haar innige verbondenheid met de technologische ontwikkelingen die ons alledaagse leven meer en meer in hun greep hebben, maar in sterkere mate vanwege een belangrijke onderliggende culturele dimensie. Toch leven wetenschap en cultuur op gespannen voet. Kennis is onschuldig, zegt Bais, maar de macht die er uit voortvloeit allerminst. En om die te beteugelen is veel onderwijs, onderzoek en ontwikkeling noodzakelijk.

Stefan Landsberger stelt in zijn voordracht echter dat de afgelopen kwart eeuw een verbijsterende hoeveelheid veranderingen in de Chinese samenleving teweeg heeft gebracht. Dankzij het contact met de buitenwereld en de toegenomen welvaart worden steeds meer Chinezen vaker geconfronteerd met invloeden, normen, waarden, hypes, trends en modegrillen van buitenaf, zegt hij. De televisie, waar bijna iedere Chinees bijkans iedere dag naar kijkt, en het internet, waar veel Chinezen hun tijd aan...

Henk van Os illustreert in de tentoonstelling Droom van Italië (nog te zien tot en met 18 juni) zijn liefde en die van West-Europese kunstenaars voor Italië. Eeuwenlang was het verre Italië voor veel ‘noorderlingen’ het land van hun dromen. In deze editie van Maagdenhuis op Maandag schetst Henk van Os de kunsthistorische ontwikkelingen in vier eeuwen dromen over Italië.

In december 2005 presenteerde PvdA-leider Wouter Bos zijn boek Dit land kan zoveel beter. Bos signaleert een tweedeling in de Nederlandse samenleving, en geeft een oplossing voor dit ‘grootste probleem van deze tijd’: het Scandinavisch sociaal model. Daarbij worden ook grote investeringen in onderwijs voorzien. Rector magnificus Paul van der Heijden voelt Bos tijdens deze speciale editie van De ronde tafel van de rector nader aan de tand over de PvdA-politiek op het gebied van het hoger...

Iedere seconde razen miljoenen kosmische stralen door de aardatmosfeer, met als gevolg dat wij continu besproeid worden door allerlei subatomaire deeltjes: muonen, neutrino’s, et cetera. De ontdekking van dit gegeven is al bijna honderd jaar oud. Desondanks weten we zelfs vandaag de dag nog steeds niet waar de kosmische stralen vandaan komen. Bovendien is de laatste jaren duidelijk geworden dat slechts 4% van ons heelal bestaat uit ‘normale’ zichtbare materie. Waaruit bestaat de rest? Waar...

Door de eeuwen heen hebben filosofen mythes bedacht die illustreerden hoe ze dachten over wat er achter de grenzen van onze alledaagse wereld lag. Vaak wordt beweerd dat het tegenwoordig gedaan is met de grote verhalen in de filosofie en de wetenschap, maar niets is minder waar, betoogt Adriaans. Ze bestaan nog, de wetenschappelijke mythes over de grenzen van ons kennen. De idee van een virtuele wereld is er zo een.

Ongeveer twintig jaar geleden werd in de natuurkunde met de zogenaamde supersnaartheorie een uitdaging opgepakt die voor Einstein teveel was geweest: een theorie die de eenheid van alle wetten van de kosmos kan demonstreren. Ongeduldige critici menen nu dat miljoenen dollars aan de verkeerde onderzoekers worden gegeven en dat snaartheoretici de hoogste academische posities krijgen, terwijl geen enkel bewijs is gevonden dat men op het goede spoor zit. Een van 's werelds prominente...

In de confrontatie tussen moslims en westerlingen verwijzen de partijen graag naar de heilige teksten. Maar die doen nauwelijks ter zake, aldus universiteitshoogleraar Abram de Swaan. De meeste ophef ontstaat nu doordat veel immigranten patriarchale gebruiken meenemen uit het land van herkomst; gebruiken die steevast worden gerechtvaardigd met verwijzingen naar de schrift en de traditie. Die orthodoxie is overal een reactie op de nieuwe aanspraken die vrouwen maken sinds ook zij in steeds...

Op 30 oktober 2006 hield hoogleraar Armoede-gerelateerde infectieziekten prof. dr. Jaap Goudsmit een lezing met als titel Malaria, TB en aids de wereld uit rond 2015: geen kans op zonder vaccins.

Binnen de opsporing geldt het DNA-bewijs als de kampioen van het forensisch onderzoek. In de loop van de jaren negentig heeft de Nederlandse wetgever de toepassingsmogelijkheden van dit type bewijs steeds verder verruimd. Sinds 2003 hebben we zelfs wetgeving voor DNA-technieken die nog helemaal niet bestaan. Amade M’charek, coördinator van het UvA-masterprogramma Forensic Science, gaat in op bestaande en toekomstige DNA-technieken en hun mogelijke discriminerende effecten.

In deze editie van Maagdenhuis op maandag bespreekt hoogleraar Internationaal publiek recht André Nollkaemper de in zijn ogen ambigue positie van Nederland in de internationale rechtsorde. Zijn lezing ontleedt deze schijnbare tegenstrijdigheid tussen het Nederlandse geloof in 'internationaal recht als recht' en de praktijk van 'internationaal recht als politiek'.

Universiteitshoogleraar Henk van Os spreekt over de tentoonstelling Nicolaes Berchem. In het licht van Italië in het Frans Hals Museum. Berchem is volgens Van Os een van de belangrijkste kunstenaars van de 17e eeuw. Waarom weten we dat in Nederland dan niet? Omdat Berchem een italianisant was, aldus Van Os.