Taskaram Cellal Ko Ngalu no yewta hannde  fii ndiyam toɓo ɗam e battane huutorgol ɗam e cellal neɗɗo.Taskaama ndiyam toɓo ɗam no huutoreede hannde e fannuuji ɗuuɗuɗi . Woɓɓe no tuɗude ndiyam toɓo ɗam walla ƴooga ɗam waɗa e looɗe fii yareteeɗam, maa yaa ka canɗi fii lootiragol ɗam. Hara ɗam ndiyam toɓo ɗam no laaɓi? Ɗam haano yareede? Hol ñabbeeli yarugol  ndiyam toɓo ɗam waawi saabaade? Ngam heɓude humpito e ndee toɓɓere, en jaɓɓoto hannde Dokteer Abdramaan Njay, gollowo to suudu safrordu...

E ndee yewtere hannde,  toɓɓere men no yowitii e huunde noddirteende « Formol », ɗum ko  conndi ndi yeeyooɓe mbaɗata e ñaameteeji  walla njaramji ɗi ɓe njeeyata wano teewu. Formol ko huunde nde safrooɓe kuutorto e cuuɗi moftirɗi maayɗe ngam,  marde ɓalli (fureeji) maayɓe ngam ɗin mbaasa waylaade walla ñulude. Ko holɗum waɗugol  « formol » e nder ñamri waawi battiinde e cellal ɓanndu neɗɗo?

E ndee yontere jeewte rfi ina njowiti e alhaali ɗanle ɗee ɗoftaaki sariya. E nder ɗum, e ndee yewtere en kaalan  ko faati battane ɗe ɗee ɗanle mbaɗata e hakilaaji ɓee ɗaniyankooɓe faabaaɓe walla danndaaɓe yoolagol. Woni koɗo men e ndee yewtere ko Dr Muusa KA, Pisikoloogjo hertorɗo cellal hakille. E nder yewtere ndee kaadi, en keɗoto ɗanniyankeejo paabaaɗo e yoolagol. En keɗoto kadi doginoowo laana nawoowo yimɓe faade Erop.

Ñawu wongu ngu ɓooɗi (ɓowɗi) addata wi'eteengu "Dengue", no teskaa hannde e nder leyɗeele ɗo nguleeki woni. Hannde e nder Afrik tenktinii Burkina Faso, ñawu ngu no woodi ton. Ardiiɓe leydi ndii nganndini wonnde ngu wonii sabu ko ɓuri yimɓe teemedde ɗiɗo maayɓe. E oo altine hannde, 06 lewru 11ɓuru, kallaten ko no nguu ñawu noddirteengu "dengue" rentortee? Dr Zommbo Yaya cafrowo to Burkina Faso artanan en ko  woni "dengue", maale ñawu nguu? e namne goɗɗe paatuuɗi e mum... En keɗoto kadi...

E ndee altineere hannde, 30 lewru 10ɓuru toɓɓere yeewtere men faati ko wonata battane  woowugol fijooji coftal ɓalli  haa wɗata duudeede. Koɗum woni pariyugol e dow tiindondire coftal ɓalli ? Koɗo men e kaa taskaram ko Dr Muusa KA, sikoloogjo senegalnaajo

E altine hannde, ñannde 23 lewru 10ɓuru kalateen koo no yowtii e ñawu kanseer enɗi. Hitaande kala ko nduu lewru 10ɓuru heertinanaa nguu ñawu . Toɓɓere men faati ko anndugol nafa  gonɗo e ƴewndagol ɓanndu mum gila law humpitoo so tawii no wonndi walla wonndaa e ñawu ngun. En yeewtidat e Dr Muhamadu Bashiir BA cafroowo senegalnaajo hertorɗo Kanseer. E nder yeewtere men nde kadi  en keɗoto seedotande rewɓe ɗiɗo wuurduɓe e kanseer.

E altine hannde 16 lewru 10ɓuru en ngaddii toɓɓere ko faati alhaali ñawu jontinooje (Palii) e mbaadi no ɗe rentortee. OMS, salndu Dental Adunaaru toppitiindu Cellal newnii yo ñakko walla markal ɗiɗaɓal, wi'eteengal R21 Matriks, yaltine. Ngal markal ko ngam haɓude rafi jontinooje maa mbiyen pali faade e sukaaɓe.En yeewtudat e Dr Abdurahmaan JALLO, ko cafroowo halfinaaɗo njuɓɓudi ko faati e haɓɓugol jontinooje walla pali wiɗto e yewndagol nde nawnaare e nder Gine. Caggal makko en njaɓɓoto Dr...

Bismilla mon e yeewtere Cellal ko Ngalu. Haa jooni, eɗen keddii yewtude ko faati e battane albalaaji e cellal loriiɓe. Altine ɓennunde en kaaliino ko yowitii e battane dimmbagol leydi e cellal hakkile loriiɓe ɓee, hannde e altine 09 lewru 10ɓuru en njeewtat ko faati e nawnaaje heɓoteeɗe walla jii'eteeɗe e ɗii wameeji hono ko waɗi koo to Liibiya ko ɓoyaani koo. Ngam yewtude fii mum en njaɓɓoto Dr Mammadu Kolon BARI, hertorɗo cellal. So ɗum gasii en njaɓɓoto Dr Lamaraana JALLO e roggere men...

Bismilla mon e yeewtere Cellal ko Ngalu. E ɗi duminaaji sakkitiiɗi, no teskaa e adunaaru ndu albalaaji  sukkuɗi, no jeyaa e majji dimbagol leydi, waameeji, ekn. E o altine 2 lewru 10ɓuru njeewteten ko alhaali dimmbagol leydi. So e ƴettii yeru hono ko waɗi koo ɓoyaani to Marok. Ko holɗi ñabbuuli hakkil neɗɗo heɓata e battane ɗii musiibaaji? Holno ɗin ñabbuuli renortee? Ko Dr Usmaan SI, hertorɗo nawnaaje hakkil no wi'ee sikoloogje jaabotoo ɗee namne. Koɗo men ɗiɗaɓo on ko Dr Kaaliidu SOW, ko o...

Bismilla mon e yeewtere Cellal Ko Ngalu. Mbele oɗon ngandi nguu ñawu wi'eteengu "Trisomie 21" ? Ñawu nangoongu sukaaɓe. Woɓɓe no heɓangu ado ɓe jibineede. Ko ndee toɓɓere ngaɗuɗen altine hannde 25 lewru 9ɓuru. Ko Dr Gida LANNDURE, malinaajo hertorɗo ñawu "Trisomie 21", njaɓotoɗen ko yewta en maale maggu e no ngu ñawndirtee? So ngu anndaama law mbele hingu waawi safreede? Caggal ɗum, en njokkat yeewtere men Cellal ko Ngalu e roggere men Ngurndam Ngendiigu, enen e Dr . Lamaraana JALLO.

Hannde e  altine 18 lewru 9ɓuru  toɓɓere nde ngadduɗen ndee no yewta alhaali yooru-reedu (seere). Holko addata nguu ñawnu? holko maale maggu e holno ngu safrirtee? Dr Abdulaay JALLO, gastroloogjo, ko ɗum woni hertoɗo kala ko faati e reedu. Ko kanko woni koɗo men e oo taskaram.

Bismilla mon e yeewtere Cellal Ko Ngalu. Altine ɓennuɗo oo en kaaliino ko fewti e rafiiji (ñabbuuli)  giiɗe sukaaɓe e topitaade cellal gite maɓɓe. en yewtuno kadi ko woni naafa anndu law maaleeji hollooji si tawii sukaaɓe ɓen no  jogii ñawu jiiɗe. Hannde e o altine 11 lewru 9ɓuru 2023, en njokkat yewtude caɗeele gite sukaaɓe. En naamnoto  « Holko ɓooygol eyeeso  ɗee ndaarirɗe (ekranji) wano telefonji, ordinateerji, teleeji.., battinta e cellal maɓɓe?

Yewtere hannde ndee no yowtii e giiɗe sukaaɓe. Hol nafoore wonnde e topitaade cellal gite sukaaɓe gila cukaaku maɓɓe? Ko holɗe e maale anndinta wonnde suka ina jogii rafi giiɗe ?Koɗo men e oo taskaram ko Dr Fadima Aan, jeyaaɗo Gine cafroowo (ñawndoowo) gite  "Oftalmoloog" Konaakiri.Caggal ɗum en keɗoto jantoore nde Fadima SI, nultoniraaɗi rfi fulfulde Dakar, waɗaani en ko faati e rafiiji giiɗe sukaaɓe.

Taskaram Cellal Ko Ngalu no yewta hannde  fii ndiyam toɓo ɗam e battane huutorgol ɗam e cellal neɗɗo.Taskaama ndiyam toɓo ɗam no huutoreede hannde e fannuuji ɗuuɗuɗi . Woɓɓe no tuɗude ndiyam toɓo ɗam walla ƴooga ɗam waɗa e looɗe fii yareteeɗam, maa yaa ka canɗi fii lootiragol ɗam. Hara ɗam ndiyam toɓo ɗam no laaɓi? Ɗam haano yareede? Hol ñabbeeli yarugol  ndiyam toɓo ɗam waawi saabaade? Ngam heɓude humpito e ndee toɓɓere, en jaɓɓoto hannde Dokteer Abdramaan Njay, gollowo to suudu safrordu...

E ndee yontere, taskaram Cellal ko Ngalu haalata ko alhaali cafaaje puufeteeɗe e remuruuji. Pestisiid e faransiire. Ko woni battane ɗee e cellal ɓii aadama? Ngam heɓude humpito e ndee toɓɓere men njaɓɓoto Dokteer Aamadu Ba, cafroowo ngonɗo e foftere, keertoriiɗo cellal renndo. Jeynaba Si Sall, biɗtoowo e sosiyete toppitiiɗo ndema e nder Senegaal (Isra) En keɗoto jantoore Idiriisa Sampiring Jallo yewtidii e remooɓe taweteeɓe Labe (Gine)

Tedduɓe heɗiiɓe Cellal Ko Ngalu, ndee yontere kaalaten ko alhaali ŋakkere ƴiiƴam nde debbo reeduujo (cowiiɗo) heɓata, "anemi" e ɗemngal faransiire. Holko saabotoo ɗum ? Holko woni maale mum ? Holko ŋakkere ƴiiƴam battinta e debbo cowiiɗo ? Ngam faamde ɗum, en njaɓɓoto Dokteer Kadijatu Ba, cafroowo rewɓe to suudu safrirdu wonndu Ñooro Senegaal. Caggal ɗum en njaɓɓoto kadi Dokteer Abdurahmaan Jallo e rogere Cellal dewlindirɓe.

Toɓɓere Cellal ko ngalu no yewta ko yowitii e ñabbuli giwrooji (heɓetooɗi) e renndugol mbaalndi. Ñabbuuli anndiraaɗi "IST" e faraansiire. Holi e ɗii ñabbuli ɓuraa teskeede e leyɗe men ? Ko woni maale majji  e no ɗi ndentortee ? Ngam heɓude humpito e ndee toɓɓere, men njaɓɓiima Dokteer Mammadu BAAL, cafroowo nguru to Moritani e Dokteer Fatumata LI cafroowo nguru Senegaal ɗoo. Dokteer Abdurahmaan JALLO aran ɗoo kanko kadi ko faati e rogere cellal ngenndiigu.

Tedduɓe ndee yontere ngadduɗen e yeewtere Cellal ko ngalu ko haala ñabbuuli nanngooji terɗe rewɓe. Rewɓe ɗuuɗuɓe ina woyraade walla  ina wullitaade muusu deedi walla terɗe  mum no ŋata (feɗɗa), ɓe ŋaañoo haa ɓe tampa, maa terɗe njalta diƴƴe (di'e) e keneeli luuɓuɗi. Holko saabotoo ɗum e holko heɓuɗo ɗum haani waɗude haa o sella, mbele ɗum no mbaawaa reentade ? Ko dokteer Aysata Yaaya BA, cafroowo rewɓe (jinikoloogjo) to Moritani humpitata en !

Altine ndee woni ñalaande heertoraande waasde jogaade telefon, bone naftorgol ɓurtungol gannde kese ɗee e dow cellal ɓii-aadaama.  Holko huutorgol e telefon/ telewisiyon/ gannde kese waawi bonnude e nguurdam neɗɗo haa e cellal makko ? Holko ɗee annde kese mbaawi battinde e ngaanndi cukolel muuynoowel? ngam humpitaade ko laaɓi e mum, men mbismoto El Haaji Saada SI, keertoriiɗo yimɓe suttuɓe huunde nde ɓe waawaa accude e Dr Binta BA, cafroowo ñawu hakkille to Moritani.

Cellal Ko Ngalu no haala hannde ko faati e battane fitinaaji ɗi rewɓe heɓata e nder dewle maɓɓe. Ɗum ko wano piggal, yennooje e konnguɗi mettuɗi. No woodi woɓɓe si ɓe wullitike e dow ɗii fitinaaji, ɓe joopee feɗeendu, no woodi woɓɓe ɓe haalataa. Ko honɗum ɗum battinta e cellal hakkil ɓee rewɓe wuurɓe e dow oo alhaali? Ko Dokteer Binta BA pishiyaaterjo(ñawndoowo ɓe hakkile mum sotti) jeyaaɗo Moritani woni koɗo men e ndee toɓɓere. En heɗoto kadi seeditannde Mariyam Mbaw hooreejo fedde APED...

Taskaram  Cellal Ko Ngalu no yewta hannde  ko yowitii e ñawu inneteengu e faransiire "andometiriyoos". Nguu ñawu ko rewɓe nanngata, so nanngii ɓe, ɗum wona sabu yi'ugol farrilaaji maɓɓe muusa sanne. Nguu ñawu no wona sabu kadi ɓe waasa dañude ɓiɗɗo. Holko saabotoo ngu? Holko woni sifaa maggu e battane maggu? Ngam humpitaade ko laaɓi e mum miɗen njaɓɓoo Dokteer Kajjatu BAH cafroowo rewɓe to wuro Ñooro jeyaango Senegaal. Men keɗoto kadi seeditande Jiliyete BAH, guurduɗo e ñawu nguu.

Heɗiyankooɓe, yeewtere Cellal Ko Ngalu haalata e ndee yontere  ɗoo ko ko yowitii e cellal gollooɓe. Altine hannde woni ñalaande heertinanaande gollooɓe e nder adunaaru nduu. Ina haani ɗo kisal  gollooɓe ndartee, tefee ko holi ñabbuuji golloowo oo waawi heɓde e nder golle makko. Ngam humpitaade en mbismoto Dokteer Aamadu Demmba Sow, keertoriiɗo cellal gollooɓe, e Doktoor Mammadu Baydi Sow cafroowo Kanseer (nguɗu/yillo) ɓee ɗiɗo fof ko Moritani njooɗii. Dokteer Ramatullaay Jallo cafroowo...

Hannde en yewtan ko haɓɓodii e ñawu ƴiiƴam, noddirteengu derepanositoos e ɗemngal faransiire. Ko holno nguu ñawu nanngirta neɗɗo? Ko waawaa waɗaneede ñawɓe ngu haa ɓe waawa wuurdude maggu tawa ɓe tampaa? E kolno yimɓe haani rentoraade  ñawu derepanositoos? Ko ɗum wonta toɓɓe mawɗe yewtere men ndee. Ko ɗum woni ko yewtideten e Dr Inndu Deem Li, jannginoowo, cafroowo sukaaɓe to lopitaal "Albert Royer (Fann)" wonɗo Dakaar. Ko kanko woni kalfinaaɗo kala ko yowitii e nguu ñawu derepanositoos e...

Tedduɓe heɗiiɓe ndee yontere kaalaten ko ko haɓɓodii e caɗeele ɗe cuurki kaaɗkii iwayki e gaas lakirimosen waawi saabaade e cellal. Sahaa seppooji mbaɗaa kala, konunkooɓe ɓee no werloo gaas lakirimosen e dow yimɓe. So neɗɗo foofii kin cuurki kaaɗki addana, ɗum caɗeele. Holi ko woni ɗen caɗeele ? Holko neɗɗo haani waɗude ngam falaade ɗum ?Ngam humpitaade ko yowitii e ndee toɓɓere en njaɓɓoto Dr Idriisa Demmba Ba cafroowo sukaaɓe to Faan (Dakar) keertoriiɗo ñabbuuli becce e foofaangu e Dr...

Tedduɓe heɗiiɓe. Ndee yontere, yeewtere Cellal Ko Ngalu haalata ko no haɓɓodi e puuneyaagal (puuliyaagal) e ñabbuuli ɗi ɗum addata. Holko woni puuneyaagal (puuliyaagal) ? Holko saabotoo ɗum ? Holko puuliijo haani waɗude ngam reentaade yoga e nabbuuli ? Ngam humpitaade ko laaɓi e ɗee toɓɓe, en njaɓɓoto porofeseer Mammadu Baal, ɓurɗo anndireede Jakite cawroowo nguru ( dermatoloogjo) jeyaaɗo Moritani. En keɗoto  seeditande neɗɗo gonɗo Koddiwaar. En heɗoto kadi Maah Hujja Keyta jeyaaɗo e darnuɗo...