Ponad pół wieku zajęło filmowi Jerzego Skolimowskiego „Na samym dnie”, by trafić na polskie ekrany. Obraz opowiada o szczególnym momencie w dziejach świata, gdy ludzie byli głodni życia. Dojrzały wówczas dwa pokolenia – ostatnie przedwojenne i wojenne oraz pierwsze powojenne. Gościem premierowego odcinka piątego sezonu „Czasu odzyskanego” jest Jerzy Skolimowski, reżyser, malarz, laureat nagród na festiwalach w Cannes, Berlinie i Wenecji, w 2023 r. nominowany do Oscara za film „IO”. Rozmawiamy...

Wyobraź sobie taką scenę: oto jesteś na sali sądowej, gdzie po wielu latach sędzia skazuje twojego oponenta w procesie na karę wieloletniego więzienia. Co czujesz? Czy satysfakcję, że sprawiedliwości stało się zadość i został przywrócony ład społeczny, czy może radość, że ktoś, komu nie życzyłeś(-aś) dobrze, został pognębiony i jego życie nie będzie już odtąd specjalnie wesołe? W wypadku numer dwa używasz prawa jako narzędzia, by się na tej osobie zemścić. Póki dzieje się to między dwójką...

Oto trzeci odcinek minicyklu „Czasu odzyskanego” o XX wieku – a w nim obecność tego stulecia ciążąca nad nami dziś; obecność, której intensywność jest tym większa, im więcej dzieje się na świecie zła. Ostatnio uwidoczniła się po ataku Hamasu na Izrael z 7 października 2023 roku, gdy nagle do dyskursu wróciły takie terminy, jak „Deklaracja Balfoura”, „Deklaracja niepodległości z 1948 roku”, „wojna sześciodniowa” czy „wojna Jom Kippur” – a wróciwszy, zostały włączone do rozważania jak...

Nie rozumiesz świata, a chciałbyś bądź chciałabyś go zrozumieć, i to w stu procentach? Nic prostszego – powie ideolog. Oto metoda, by go całościowo wyjaśnić, wyjaśnić też, czemu nie wygląda tak, jak powinien, i stwierdzić, punkt po punkcie, co musi się w nim zmienić. – Bierz! –doda, a w niektórych okresach posłucha go całkiem sporo zrozpaczonych osób. Takim momentem był XX wiek, szczególnie jego pierwsza połowa, a tymi, którzy posłuchali, byli na przykład Stramerowie. Fikcyjna rodzina Żydów z...

To nie literówka w nazwie odcinka, bo nie ma co się oszukiwać, że jest jedna. Są – to na sto procent – Polski dwie, a może jeszcze więcej. I jeżeli coś je łączy, to to, że jedna żywi niechęć do drugiej, uważając, że lepiej by było, gdyby zniknęła, a przynajmniej: nie odzywała się, kiedy druga urządza cały kraj. Niektórzy twierdzą, że te Polski to trumny Piłsudskiego i Dmowskiego, inni – że to oświeceniowcy i ich przeciwnicy, jeszcze inni – że to spór między Gombrowiczem i Miłoszem a ONR-em....

Himilsbach, który wódką wprowadzał baśniowy element do rzeczywistości; Zbyszek Cybulski podpalający u Wajdy w „Popiele i diamencie” kieliszki spirytusu; zakąszający wódkę erudycyjnymi cytatami bohater „Pod Mocnym Aniołem” Pilcha. Dlaczego w powojennej polskiej kulturze właśnie tak, z życzliwością i fascynacją, podchodzono do nałogu alkoholowego? Jakub Żulczyk twierdzi: bo wódką znieczulano się po zbiorowej traumie, i w 2023 r. też się człowiek po niej znieczula. Z Żulczykiem spotykam się z...

Szczepionki powodują autyzm. „Protokoły mędrców Syjonu” to dowód na żydowski spisek, przedsięwzięty celem rządzenia światem. Nie było pandemii, to wszystko wymyślone. Przykłady współczesnych zabobonów można mnożyć – ale można też zauważyć, że lwia część z nich, zwłaszcza ta odnosząca się do sfery medycyny, ma sporo przodków i przodkiń, którzy i które kształtowali zbiorową wyobraźnię w poprzednich stuleciach. Czym więc jest zabobon? Do rozmowy na ten temat – pretekstem której jest nowy...

Skąd się wzięli incele? Jak sami siebie postrzegają? Czy oprócz przymusowego celibatu coś ich wyróżnia? Nienawiść do kobiet? Poczucie zagubienia? Bunt przeciwko systemowi? O przegrywach rozmawiam z Patrycją Wieczorkiewicz, która razem z Aleksandrą Herzyk napisała książkę „Przegryw. Mężczyźni w pułapce gniewu i samotności”. This podcast uses the following third-party services for analysis: Chartable - https://chartable.com/privacy

Donald Trump wygrał wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych. Brexit okaże się dla Wielkiej Brytanii wielką ekonomiczną dźwignią. W Ukrainie rządzą faszyści, rosyjscy żołnierze tylko ten kraj denazyfikują, a właściwie to nie ma tam żadnych rosyjskich żołnierzy. To tylko kilka przykładów fake newsów, jakie zalewały przestrzeń dyskursu w ostatnich latach. Były kłamstwem, ale przez wielu ich odbiorców zostały uznane za prawdziwe.  W pierwszym w sezonie jesiennym odcinku „Czasu odzyskanego”...

Korumpuje. Jest pożądana. Służy do zmieniania świata, jest się też przez nią zmienianym. Jest ograniczana i próbuje się wyrwać na wolność – jak gwałtownie, zależy od tego, kto ją dzierży. To, oczywiście, władza – temat specjalnego odcinka „Czasu odzyskanego”, którego gościem jest Aleksander Kwaśniewski, prezydent Polski w latach 1995-2005, jeden z architektów III RP. Aleksander Kwaśniewski sprawował władzę – a właściwie jej kilka rodzajów: oprócz tego, że był prezydentem, to także ministrem,...

Ten temat - i to nie tylko jego praktyczne realizacje - fascynuje, i są na to twarde dowody: lwia część rynku książkowego na świecie to kryminały, podcasty true crime są w czołówce najchętniej słuchanych i w USA, i u nas, co popularniejszy serial to kryminał. Dlaczego pragniemy to czytać, tego słuchać, to oglądać? Czy interesuje nas tylko, że X wziął nóż i pozbawił życia Y-a, czy może jednak coś jeszcze: problem tego, dlaczego to zrobił? A jeśli to to drugie pytanie, to gdzie szukać na nie...

Podobno jest tam ciepło, ba, bywa, że gorąco. Podobno są tam palmy. Podobno w miasteczkach są wąskie uliczki, a na dziedzińcach domów fontanny, w domach zaś żyją mężczyźni z haremami żon. Podobno na targach trzeba się - zgodnie z nazwą - targować, kupując kolorowe przyprawy. Podobno na prowincji jest mnóstwo kóz. Podobno, podobno, podobno. Oto Orient - nie faktyczna strona świata, lecz wyobrażenie na jej temat, obecne w zachodnim imaginarium. Pretekstów do rozmowy na ten temat można wymienić...

Poruszanie tego tematu budzi oczywisty i jasny sprzeciw. W końcu: to stan, który dotyka boleśnie, a nie służy podcastowej rozmowie. Dlaczego go więc, mimo wszystko, brać na warsztat? Dlatego, że, jak bogactwo, omawiane w odcinku poprzednim, z Janem J. Zygmuntowskim, jest tematem dzisiejszej kultury, tak jest nim też bieda: starczy przypomnieć Parasite, Beef, Squid Game. Dzisiejsze spojrzenie na nią różni się od tego, jakie dominowało kiedyś, i warto spytać, co spowodowało te różnice; jakie...

Oglądamy ich, i to, jakimi pieniędzmi obracają, pociąga nas - głównie dlatego, że są one nie do pomyślenia, i to, co można za nie kupić, także. Lot prywatnym samolotem ze Stanów do Europy? Rezydencje rozsiane po całym świecie? Koszulka polo za przeciętną roczną pensję niewykwalifikowanego pracownika? To wszystko rzeczy, których lwia część ludzi nigdy nie doświadczy i nigdy nie będzie ich posiadała, ale może je ujrzeć na ekranie: w „Sukcesji’, w „Białym Lotosie”, w „Billions”. Pytanie jednak,...

Zalewa nas literatura konfesyjna. Jest jej mnóstwo, jest na szczytach list bestsellerów, nie tylko w Polsce, ale też w krajach anglo-, francusko- i niemieckojęzycznych. Zostaje uhonorowana najważniejszymi nagrodami (najlepszym dowodem na to Nobel dla Annie Ernaux). Skąd wzięła się jej popularność? Dlaczego w 2023 r. chcemy czytać ludzi, którzy piszą o sobie. I nie udają, że tego nie robią, nie ubierają swego doświadczenia w szaty fikcji (Emilia Dłużewska i jej „Jak płakać w miejscach...

Ukazuje się reportaż jednej ze stacji telewizyjnych, którego autorzy dowodzą, że Jan Paweł II wiedział o przypadkach molestowania w kurii krakowskiej - poparcie dla papieża rośnie. Ukazuje się film braci Sekielskich „Tylko nie mów nikomu” - reakcją społeczeństwa jest wsparcie dla Kościoła. Ale też: mają miejsce największe po 1989 r. protesty i jeśli są skierowane przeciwko jakiejś instytucji, to skierowane są przeciwko Kościołowi. O co chodzi w splocie polskości i katolicyzmu? Skąd on się...

Kiedy Putin najechał Ukrainę, mnóstwo obywateli Rosji uciekło ze swojego kraju. Spotkali się wówczas z reakcją: „powinni tam wracać i walczyć z tyranem, nie są naszym problemem”. Czy tyran jednak jest ich? Do jakiego stopnia bycie obywatelem danego państwa nas definiuje, wyznacza nasze obowiązki? Dlaczego nie możemy się od niego odciąć i po prostu żyć? Co to w ogóle w post-narodowym świecie znaczy „być obywatelem”? Na te pytania odpowiada prof. dr hab. Adam Bodnar, były rzecznik praw...

1 stycznia wszystko ulegnie metamorfozie, ponieważ zaczął się nowy rok. Albo 1 marca, ponieważ zaczął się nowy miesiąc. Albo, gdy opozycja wygra wybory parlamentarne w Polsce. Albo, kiedy umrze Władimir Putin. Kiedy będę w związku z tą kobietą bądź z tym mężczyzną. Gdy zrzucę kilka kilogramów, kiedy ubiorę się w lepsze ciuchy, nabędę nowy samochód, telefon, komputer. Kiedy się przeprowadzę. Kiedy osiągnę magiczny wiek 18-tu, 30-tu, 40-tu lat. Kiedy przejdę na emeryturę. Kiedy zmienię pracę....

Ja widzę ten problem - aborcję, in vitro, związki partnerskie, cokolwiek, co rozpala emocje Polaków - w ten sposób, ty je widzisz w inny; porozmawiajmy więc. Kiedyś, być może, tak wyglądało podejście do istotnych problemów, ale dzisiaj już nie wygląda. Dialog, jeśli się odbywa, to między zwolennikami tego samego zdania na ich temat, którzy rozmawiają ze sobą po to, by się w danym przekonaniu utwierdzić - i, utwierdzając, cieszyć się swoją polityczną, moralną i każdą inną wyższością nad tymi,...

Dla 83 proc. Polaków „szczęście rodzinne” wciąż jest wartością nadrzędną – tak przynajmniej wskazuje badanie CBOS z 2019 roku. Nie precyzuje jednak, co znaczy dla nas rodzinność. Czy chodzi o wszystkich splecionych więzami pokrewieństwa i powinowactwa? A może tylko o wybranych? A może o rodzinę z wyboru? Co więcej, co to jest „szczęście”? Czy mówimy o zdrowej relacji, w której wnuk, stryj, matka, babcie i siostra respektują wzajemnie swoje odmienności, czy o takiej, w której tego szacunku...

Masowe zwolnienia w firmach technologicznych. Widmo bankructwa Twittera, niedawno zakupionego przez Elona Muska za prawie 50 miliardów dolarów. Lecące na łeb, na szyję kursy kryptowalut, skokowy spadek wartości NFT, które jeszcze na początku 2022 roku były warte ciężkie pieniądze. Tryumf chatu GPT 3 - sztuczna inteligencja potrafi już pisać wiersze i piosenki, potrafi także tworzyć coś, co niby jest obrazem, z pewnością nie jest jednak dziełem sztuki. Nieudane metaversum Marka Zuckerberga....

Niewłaściwie użyty sztuciec podczas eleganckiej kolacji. Poczucie, że nie jesteśmy wystarczająco dobrze ubrani, bo nas na to nie stać. Przekonanie, że wszyscy o czymś wiedzą, tylko my nie wiemy, a nie wiemy dlatego, że jesteśmy z niższej warstwy społecznej. Możliwych jest wiele innych zachowań, które łączy ta potworna emocja: wstyd, o zabarwieniu - przede wszystkim - klasowym. O takim wstydzie pisze w swoich „Bliskich”, tegoroczna noblistka Annie Ernaux, a w tym odcinku „Czasu odzyskanego”...

Była sobie raz Europa, która była unikalna, inna od Wschodu i od Zachodu - i pewnego razu ta Europa została porwana. Kulturowo zachodnia, politycznie stała się Wschodem - i do dzisiaj stara się z tego porwania, z którego w międzyczasie została ocalona, wygrzebać. Tak przynajmniej brzmi teza ze słynnego eseju Milana Kundery „Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej”. Czym dziś jest ten region - nasz region, region, w którym mieszkamy? W jaki sposób mieszkanie w Krakowie, Wiedniu,...

Dane są nieubłagane: młode Polki i młodzi Polacy to już niemal dwa różne narody. Podczas gdy te pierwsze na potęgę się liberalizują, zdobywają wykształcenie i przeprowadzają się ze wsi do miast, ci drudzy częściej idą radykalnie na prawo, wykształcenie lekceważą i zostają w miejscowościach, w których się urodzili. Te pierwsze szukają partnerów, ci drudzy – partnerek, trudno jednak oczekiwać, by udało im się ich zdobyć w sobie nawzajem. Czy można w takim wypadku mówić już o współczesnej nam...