In de vorige aflevering bespraken we een recent wetenschappelijk artikel waarin wordt onderbouwd dat een focus op acties van het individu succesvolle oplossingen voor o.a. obesitas, klimaatverandering, en wegwerpplastic in de weg zitten. Ze leiden namelijk af van veranderingen van het systeem waarin we leven (tot grote vreugde van bedrijven die blij zijn met de status quo) en juist dat soort veranderingen zijn nodig om de hedendaagse problemen het hoofd te bieden. Verschillende andere...

We moeten meer bewegen tegen overgewicht, niet meer vliegen voor het klimaat en geen wegwerpplastic gebruiken om de oceanen schoon te houden. Allemaal voorbeelden van gedragsveranderingen waarmee we als individu ons steentje bij kunnen dragen aan het aanpakken van grote maatschappelijke problemen. De effecten van dergelijke veranderingen zijn over het algemeen klein, maar alle kleine beetjes helpen, ja toch..?!  In deze aflevering bespreken we een recent wetenschappelijk artikel waarin wordt...

Met veel plezier terugdenken aan dat ene feestje op de middelbare school en tegelijkertijd een gevoel van weemoed ervaren omdat die tijd voorbij is (en nooit meer terugkomt), dat is nostalgie. In deze aflevering bespreken we de positieve psychologische effecten van nostalgie en ook hoe nostalgie in de politiek en reclame ingezet kan worden om ons te beïnvloeden. Verder staan we stil bij archeologisch onderzoek naar nostalgie en natuurlijk hebben we het ook over waar wij zelf nostalgisch van...

Dat de aarde plat is en zich onder een koepel bevindt is een bekend voorbeeld van een complotverhaal. Om te begrijpen hoe het geloof hierin tot stand komt, is het belangrijk om aanhangers van dit verhaal te spreken en waar kan dat beter dan op het internationale congres voor Flat Earthers (mensen die geloven dat de aarde plat is)? In deel 2 van de aflevering “De psychologie van de de platte aarde” gaan we verder met het bespreken van een wetenschappelijk artikel waarvan één van de auteurs het...

Dat de aarde plat is en zich onder een koepel bevindt is een bekend voorbeeld van een complotverhaal. Om te begrijpen hoe het geloof hierin tot stand komt, is het belangrijk om aanhangers van dit verhaal te spreken en waar kan dat beter dan op het internationale congres voor Flat Earthers (mensen die geloven dat de aarde plat is)? In deze aflevering bespreken we een wetenschappelijk artikel dat - op basis van de ervaringen van één van de auteurs op dit congres (en zijn interactie met de...

Tijdens de zomer bespreken we om de week een film die gaat over één van de thema’s die we in onze podcast behandelen. Vandaag bespreken we de film Still Alice (2014) waarin de hoofdpersoon, Alice, kort na haar 50e verjaardag de diagnose #Alzheimer krijgt. De film gaat over de uitdagingen waar zij en haar familie mee te maken krijgen tijdens het verloop van de ziekte. Hoewel deze thematiek natuurlijk over het #geheugen gaat, is er ook een sterke link met #identiteit. Hoe lang blijft Alice...

Tijdens de zomer bespreken we om de week een film die gaat over één van de thema’s die we in onze podcast behandelen. Vandaag bespreken we de film Her (2013) waarin de hoofdpersoon, Theodore, een relatie krijgt met Samantha, een operating system. Hoewel niet iedereen in zijn omgeving deze relatie ziet zitten, lijkt Theodore gelukkiger dan ooit. Dat leidt tot de vraag hoe ver je met AI kunt gaan en hoe ver je zou moeten willen gaan. Heb je de film (nog) niet gezien, dan kun je hier lezen hoe...

Tijdens de zomer bespreken we om de week een film die gaat over één van de thema’s die we in onze podcast behandelen. Vandaag bespreken we de film Rashomon (1950) waarin we horen over eenzelfde gebeurtenis, de moord op een samoerai, van verschillende betrokkenen, namelijk de houthakker die het lichaam vindt, de vrouw van de samoerai, de samoerai zelf en de bandiet die beiden heeft overvallen in het bos. De verklaringen van deze personages komen niet overeen waardoor je als kijker met de vraag...

Tijdens de zomer bespreken we om de week een film die gaat over één van de thema’s die we in onze podcast behandelen. Vandaag bespreken we de film Arrival (2016) waarin de hoofdfiguur, linguïst Louise Banks, van het Amerikaanse leger de opdracht krijgt om uit te vinden met welk doel een groep aliens naar de aarde is gekomen. Om dit te doen moet zij een manier vinden om met deze aliens, de zogenaamde heptapods, te communiceren en hun taal te ontcijferen. Heb je de film (nog) niet gezien, dan...

Tijdens de zomer doen we wat nieuws! Om week bespreken we een film die gaat over één van de thema’s die we in onze podcast behandelen. Vandaag is de beurt aan Pi, een zwart-witfilm uit 1998, waarin de hoofdfiguur probeert de wereld te begrijpen aan de hand van getallen. Heb je de film (nog) niet gezien, dan kun je deze hier downloaden: https://www.film.nl/film/pi. Een samenvatting van de film vind je hier: https://rolfzwaan.blogspot.com/2023/07/films-voor-de-podcast-1-pi.html. Je kunt ons...

Het gevoel dat vroeger alles beter was, bekruipt ons allemaal wel eens. Je zou kunnen denken dat dat komt omdat vroeger alles beter was. Het gekke is alleen dat mensen vroeger ook al dachten ‘dat alles vroeger beter was’. Dat kan twee dingen betekenen, óf we zijn het als mensheid steeds slechter gaan doen, óf we leven in een illusie van verval. Een recente studie lijkt dit laatste idee te ondersteunen. We bespreken dit onderzoek en gaan in op mogelijke verklaringen voor deze ‘illusie van...

Wat zegt recent wetenschappelijk onderzoek over de omvang van het geloof in complotverhalen? En wat zijn de nieuwste inzichten rondom een veelgebruikte test om vatbaarheid voor het geloof in complotverhalen vast te stellen? En waarom noemen sommige complotdenkers zichzelf “snappies” in plaats van wappies? Het komt allemaal aan de orde in deze aflevering. Onderzoek: Dr. Anita Eerland, prof.dr. Rolf Zwaan Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland Muziek: Rolf Zwaan Thema’s van de podcast:...

Shownotes - Waarom we meer feedback zouden moeten geven Je staat met iemand te praten op een receptie en de ander heeft iets groens tussen zijn tanden zitten. Wijs je die ander daar op, of houdt je je mond? Uit onderzoek blijkt dat we er vaak voor kiezen om de ander niet te helpen met constructieve feedback (‘Er zit iets tussen je tanden’) en daar zijn goede redenen voor. Eén daarvan zou kunnen zijn dat we de behoefte van de ander om feedback te ontvangen niet goed kunnen inschatten. In deze...

Zelf worden wij vrolijk van een stel pimpelmezen dat een nestje in onze tuin heeft en het gekwetter van vogeltjes in de vroege ochtend. Maar wat zegt wetenschappelijk onderzoek over het effect van vogels (en hun geluid) op onze mentale gezondheid?  Onderzoek: Dr. Anita Eerland, prof.dr. Rolf Zwaan Presentatie: Rolf Zwaan & Anita Eerland Muziek: Rolf Zwaan Bronnen Hammoud, R., Tognin, S., Burgess, L., Bergou, N., Smythe, M., Gibbons, J., Davidson, N., Afifi, A., Bakolis, I., &...

Dit is een update van aflevering 63 waarin we Dr. Michiel van Elk, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Leiden, interviewden. Michiel heeft in het verleden onderzoek gedaan naar taal en handelen, daarna naar religie en nu houdt hij zich bezig met de vraag wat er in ons brein gebeurt onder invloed van psychedelica. Hij schreef een boek over dit onderzoek én zijn persoonlijke ervaringen met psychedelica. Aan het eind van deze aflevering meer over wat wetenschappelijk onderzoek ons...

Een muziekinstrument leren spelen, een concert van je favoriete artiest bijwonen en dansen op de nummers van je playlist. Veel mensen kunnen zich een leven zonder muziek niet voorstellen, maar is de manier waarop we omgaan met muziek en hierop reageren universeel? Als dat zo is, dan zouden mensen - ongeacht hun cultuur - muziek op eenzelfde manier moeten interpreteren. Ook zouden heel jonge kinderen dan al op muziek moeten reageren. Recent onderzoek kijkt naar bewijs voor deze twee...

Een aflevering waarin we zowel de nieuwste ontwikkelingen van ChatGPT als het Songfestival bespreken (en dan met name wetenschappelijk onderzoek rondom het songfestival en de Europese politiek). Hoewel deze onderwerpen niets met elkaar te maken lijken te hebben, is er wel degelijk een link te vinden. Daarnaast doet Rolf een voorspelling over het Songfestival van 2024.  Muziek: Rolf Zwaan Bronnen Gibbs, R.W., Kushner, J.M. & Mills, W.R. (1991). Authorial intentions and metaphor...

Ondanks vrij veel wetenschappelijk bewijs voor en consensus over klimaatverandering (en de rol van de mens daarbij) zijn er mensen die niet in klimaatverandering geloven. Vaak wordt er gedacht dat iemands politieke voorkeur een belangrijke rol speelt in het wel of niet geloven in klimaatverandering, maar is dat wel zo? In deze aflevering bespreken we recent onderzoek dat de invloed van politieke voorkeur en eerdere overtuigingen van mensen los van elkaar bestudeerd. Daarnaast bespreken we wat...

Intuitief hebben we allemaal waarschijnlijk wel een (lichte?) voorkeur voor bepaalde talen. Maar kun je met wetenschappelijk onderzoek vaststellen of er sprake is van een universele voorkeur? En zo ja, kun je dan vaststellen door welke klanken (of combinaties hiervan) dit komt? We bespreken een recent artikel waarin op zoek werd gegaan naar een antwoord op deze vragen. Daarnaast hebben we het over talen uit science fiction en fantasyfilms (zoals Klingon en Elvish), Rolfs zangervaring en onze...

Ons geheugen is niet feilloos. We onthouden lang niet alles wat we meemaken. Dat is aan de ene kant fijn, want dan kan je die ene gênante ervaring vergeten. Aan de andere kant kan het heel vervelend zijn als je bijvoorbeeld vergeten bent dat je iemand al eens eerder hebt ontmoet. Naast het vergeten van gebeurtenissen die we hebben meegemaakt, kunnen we ook herinneringen hebben aan gebeurtenissen die we niet hebben meegemaakt. Dit worden valse herinneringen genoemd. Uit al wat ouder onderzoek...

Geen date plannen op vrijdag de 13e, niet onder een ladder door lopen en toch maar even afkloppen - op ongelakt hout - als je als Feyenoord-fan uitspreekt dat ‘we’ dit jaar landskampioen worden. Zomaar wat voorbeelden van bijgeloof. Maar wat is bijgeloof nu eigenlijk? En hoe verschilt bijgeloof van geloof? Daarover gaan we in gesprek. Ook bespreken we recent onderzoek naar bovennatuurlijke verklaringen onder ruim 100 samenlevingen. Hoe groot is de kans dat een samenleving zoiets als een...

Het is Pasen, dus in deze aflevering van Drang naar Samenhang duiken we in (het begrijpen van) rituelen en tradities rondom feestdagen. Dit is een paasupdate van aflevering 50, dus met speciale aandacht voor Pasen. Wat maakt iets een ritueel? Wat zijn mogelijke functies van rituelen? En hoe zijn rituelen anders dan gewoontes, scripts en tradities? Aan de hand van recent psychologisch onderzoek proberen we deze vragen te beantwoorden. Daarnaast bespreken we enkele opvallende tradities rondom...

Taalgebruik is heel persoonlijk en kan iets vertellen over de identiteit van de spreker of schrijver. Maar kun je ook - door heel goed naar iemands taalgebruik te kijken - iets meer te weten komen over de heimelijke bedoelingen van een schrijver? Is het bijvoorbeeld mogelijk om door taalgebruik te analyseren onderscheid te maken tussen écht nieuws (bedoeld om te informeren) en desinformatie (bedoeld om te misleiden)? Over die interessante vraag buigen we ons in deze aflevering. Muziek: Rolf...

Om efficiënt informatie te kunnen verwerken maken we (onbewust) gebruik van allerlei trucjes, ook wel biases of vooroordelen genoemd. Recent onderzoek laat zien dat een aantal van die trucjes gebaseerd is op dezelfde onderliggende overtuigingen. Zo leidt de overtuiging dat wij zelf en onze ervaringen een goed referentiepunt zijn tot allerlei onbewuste aannames over het gedrag van anderen. In deze aflevering bespreken we allerlei vooroordelen over onszelf en anderen en gaan we in op de...

Empathie wordt gezien als fundament van veel positieve gedragingen. Zo zouden we door empathie geneigd zijn anderen te helpen. Een gebrek aan empathie wordt geassocieerd met negatieve situaties zoals misdaad en oorlog. Toch is empatisch zijn niet altijd alleen maar voordelig. Met andere woorden, er zit ook een schaduwzijde aan empathie. Over die schaduwzijde hebben we het in deze aflevering.  Muziek geschreven en gespeeld door Rolf Zwaan Bronnen Bloom, P. (2017). Empathy and its discontents....