Historia Scytów nie zakończyła się w czwartym wieku p.n.e., ale stopniowo tracili na znaczeniu, ulegając kolejnym falom nomadów nadciągających stepową autostradą ciągnącą się przez Step Pontyjski aż do centrum Eurazji. Niegdyś dzielnie stawiali czoła perskiemu królowi a ich watahy zapuszczały się aż do Odry gdzie chwytali niewolników takich jak ci pojmani niegdyś w łużyckiej Wicinie. Z czasem los jaki ich przodkowie gotowali swoim ofiarom coraz częściej zaczął się stawać ich udziałem. A być może w ten sposób mogli sami myśleć, poganiani przez bałkańskie przełęcze jako niewolnicy Filipa, jednookiego króla Macedończyków. Cover: Złoty grzebień z Sołochy, fot. Levan Ramishvili, domena publiczna, Wikimedia Commons. Wesprzyj nas na: https://patronite.pl/mrocznewieki Patroni: Mikołaj Osiński, Agnieszka Garlicka, High Ground, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Krzysztof Borkiewicz, Wojciech Sowa, Kuba Szopiak, Dyżurna Blondi, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Marek Skrzetuski, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Wiktor Turek, Jakub Sikora, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Wojciech Kapica, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Maria Wróblewska, Adam Dobrowolski, Radosław Madej, Julia Dalecka, Karolina Suder, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Agnieszka Militowska, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Bartosz Czeczenski, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Krzysztof Smuda, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz, Mateusz Parol i sześciu patronów anonimowych. Literatura: Beckwith Ch., Imperia Jedwabnego Szlaku. Od epoki brązu do czasów obecnych, PIW, Warszawa 2020 Beckwith Ch., The Scythian Empire. Central Eurasia and the Birth of the Classical Age from Persia to China, Princeton University Press 2023 Cunliffe B., The Scythians, Oxford University Press 2019 Czernienko J.W., Scytowie 700-300 przed Chr., Napoleon V 2018 Gardowski A., Gąssowski J., Polska starożytna i wczesnośredniowieczna, PZWS 1961 Goldsworthy A., Philip & Alexander: Kings and Conquerors, Basic Books 2020 Smirnow A., Scytowie, PIW, Warszawa 1974 Źródła: Herodot, Dzieje, tłum. S. Hammer, Czytelnik, 2020