Description
เราจะระงับความโกรธได้อย่างไร?
ถ้าเราโกรธแล้วแสดงออกทางกาย ทางวาจา เราอาจจะรู้สึกดีสักพักหนึ่ง รู้สึกสะใจ แต่ว่าผลก็คือ ความโกรธในจิตใจของเราจะเพิ่มมากขึ้นแล้วจะทำให้เรายับยั้งชั่งใจต่อไปยากขึ้น
ในเบื้องต้นสิ่งแรกก่อนอื่น ก็ต้องงดเว้นจากการแสดงออกทางกาย ทางวาจา ไม่เบียดเบียนใครด้วยกาย วาจา เพราะความโกรธ แต่นั่นก็เป็นการปฏิบัติธรรมขั้นศีล แต่มีประโยชน์มาก เพราะคนเราจะตกนรก ไม่ใช่ตกนรกเพราะอารมณ์ในจิตใจ ตกนรกเพราะกาย วาจา ฉะนั้นถ้าเราระงับโกรธได้เฉพาะ กาย วาจา ก็ยังถือว่าดีมาก
อย่างไรก็ตามในทางจิตใจ เรายังจะต้องปฏิบัติด้วยการสร้างหรือการพัฒนาคุณธรรมที่เป็นปฏิปักษ์โดยตรงกับความโกรธ เช่น สติ เช่น ความอดทน เช่น เมตตาธรรม ถ้าเราไม่ทำตามความโกรธและคอยพัฒนาสิ่งตรงข้ามกับความโกรธ จะทำให้ความโกรธลดน้อยลง
อย่างไรก็ตามการปฏิบัติทางจิตใจก็ยังไม่พอ เพราะรากเหง้าของความโกรธอยู่ที่ความคิด เราต้องแก้ด้วยปัญญา โดยเฉพาะ 'โยนิโสมนสิการ' การคิดพิจารณาว่า เรามีความคิดผิดอะไรบ้าง หรือมีความอยากอะไรบ้าง ความโกรธจึงจะเกิดขึ้น ซึ่งส่วนมากความโกรธเกิดขึ้นเพราะอยากได้อะไรสักอย่าง แล้วไม่ได้สิ่งที่อยาก อยากให้เขาทำอะไร อยากให้เขาพูดอะไร แล้วเขาไม่ทำ เขาไม่พูดอย่างที่ต้องการให้เขาทำ ต้องการให้เขาพูด ต้องการให้เขาเป็นอย่างใดอย่างหนึ่ง เขาไม่เป็นอย่างที่เราอยากให้เขาเป็น เราก็โกรธ อย่างนี้เป็นต้น
ฉะนั้นการที่คอยขุดความคิดหรือความอยาก หรือว่าตัวตัณหาที่เป็นเหตุให้เกิดความโกรธนี่ก็สำคัญในการที่จะแก้ปัญหาโดยสิ้นเชิง แต่ความโกรธจะหายจริงๆ ก็หายด้วยวิปัสสนาซึ่งต้องอาศัยการเจริญด้วยศีล